Antyseptyka (
gr.
anti – przeciw sepsis – gniciu, dosłownie: zapobieganie gniciu) – postępowanie odkażające, mające na celu niszczenie
drobnoustrojów
na
skórze
,
błonach śluzowych
, w zakażonych
ranach
.
W przeciwieństwie do
dezynfekcji
, antyseptyka nie dotyczy odkażania przedmiotów.
Chemiczne środki antyseptyczne
Do tego celu stosowane są preparaty zawierające dichlorofenol, heksachlorofenol, diglukonian
chloroheksydyny
, a także
heksylorezorcynol
,
alkohol etylowy
,
alkohol izopropylowy
,
jodofory
,
gencjana
,
jodyna
i
jodopowidon
oraz preparaty złożone: Dishand (Chirurgina),
Octenisept
. Ograniczone zastosowanie w antyseptyce znajdują
chloraminy
, barwniki akrydynowe, barwniki trifenylometanowe, związki srebra (
azotan srebra
) z
żelatyną
lub
albuminą
,
nadmanganian potasu
.
Historia antyseptyki
Pierwszym propagatorem antyseptyki był węgierski lekarz położnik
Ignaz Semmelweis
, który w
1847
roku skutecznie przeprowadził kampanię w sprawie dezynfekcji rąk roztworem
chloru
w klinikach położniczych. W krótkim czasie udało się zmniejszyć śmiertelność o połowę wśród rodzących kobiet.
Bardziej znanym od Semmelweisa i nazywanym ojcem antyseptyki był brytyjski chirurg
Joseph Lister
. Za skuteczny środek dezynfekcji uważał Lister
kwas karbolowy
(
fenol
). Zalecał stosowanie tego środka w czasie zabiegów i operacji w formie rozpylonego aerozolu (1867). Dzięki temu śmiertelność operacji przepukliny z 78% spadła do 10%. Rok
1867
traktowany jest również jako początek nowej epoki w chirurgii.
Kolejnym starym antyseptykiem jest
jodoform
, stosowany od
1880
r. do połowy XX wieku i wprowadzony przez
Jana Mikulicz-Radeckiego
. Mimo dużej skuteczności wycofany ze względu na toksyczność oraz możliwość alergii. Mikulicz wprowadził do aseptyki także (bawełniane rękawiczki operacyjne). Prawdopodobnie jako pierwszy[1] stosował bawełniane maski zasłaniające usta i nos noszące dawniej nazwę "maska Mikulicza". Wprowadził do lecznictwa maść zawierającą roztwór
azotanu srebra
(tzw.
maść Mikulicza
– Unguentum Argenti nitratis compositum). Maść ta jest nadal stosowana w leczeniu trudno gojących się ran oraz jako skuteczny lek przeciwbakteryjny. Składnikami leku są
azotan srebra
i
balsam peruwiański
.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑ Jones A "Bare below the elbows: a brief history of surgeon attire and infection" wrzesień 2008, BJU international