Kamienie runiczne
w Jelling to dwa głazy z wyrytym w
X wieku
tekstem w
alfabecie runicznym
znajdujące się w
Jelling
w
Danii
. Ze względu na swoje historyczne znaczenie głazy znajdują się na
liście światowego dziedzictwa UNESCO
.
Pierwszy kamień postawiony został przez króla duńskiego
Gorma Starego
, a drugi przez jego syna
Haralda Sinozębego
.
Starszy i mniejszy z kamieni w Jelling został postawiony około roku 955 przez pierwszego
króla Danii
Gorma Starego
na cześć jego żony
Tyry
.
W tekście wyrytym na kamieniu po raz pierwszy w historii duńskiej pojawia się nazwa państwa
Dania
(:ᛏᛅᚾᛰᛅᚱᚴᛅᛣ:; w
transliteracji
TANMARKA[R] – w dzisiejszym
duńskim
Danmark. W szesnastoznakowym alfabecie runicznym nie znano odpowiednika litery D, stąd napis zaczyna się na T; natomiast końcowe [R] – ᛣ – to końcówka
dopełniaczowa
)[1]. ᛏᛅᚾᛰᛅᚱᚴᛅ oznacza graniczny las Duńczyków[2].
Pełna treść napisu – w transliteracji – to KURMR KUNUKR KARTHI KUBL THUSI AFT THURUI KUNU SINA TANMAKAR BUT, co oznacza "Król Gorm stawia ten nagrobek swojej żonie
Tyrze
, pani Danii" (przy czym tłumaczenie ostatnich słów – pani/duma Danii – jest bardzo niepewne i nie zostało ostatecznie rozstrzygnięte; wg niektórych teorii określenie to dotyczy samego Gorma[1][3]). Z tekstów wyrytych na kamieniach wynikają ważne dla badaczy fakty, że Gorm był władcą całej Danii, i że Tyra zmarła przed nim.
napisy na większym kamieniu
Większy głaz wzniesiony został przez króla
Haralda Sinozębego
około roku 965.
W transliteracji napis na kamieniu brzmi: HARALTR KUNUKR BATH KAURUA KUBL THAUSI AFT KURM FATHUR SIN AUK AFT THAURUI MUTHUR SINA, SA HARALTR IAS SAR UAN TANMAURK ALA AUK NURUIAK AUK TANI KARTHI KRISTNA – co oznacza: "Król Harald zlecił postawienie tego pomnika dla Gorma, swego ojca, i Tyry, swojej matki – ten Harald, który rządził Danią i całą Nordią i który uczynił Duńczyków chrześcijanami."
Głaz Haralda jest wysoki na 2,43 metra i waży ok. 10 ton. Napisy i rysunki umieszczone są na całej jego powierzchni (tj. na trzech stronach).
Kamień ten nazywa się często "świadectwem chrztu Danii". Umieszczona na nim płaskorzeźba drukowana jest dziś na wewnętrznej stronie okładki
paszportów
duńskich.
rysunek na "świadectwie chrztu Danii" | napisy na kamieniu Haralda | |
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Ingvorsen, Leif; Myten om Dronning Thyra, Wormianum 1988,
- ↑ Jørgensen, Bent; Stednavne ordbog, Gyldendal 1994
- ↑ Kroman, Erik; Det danske Rige i den ældre Vikingetid, Rosenkilde & Bagger 1976, str. 112
Zobacz też