Anna Kamieńska (ur.
12 kwietnia
1920
w
Krasnymstawie
, zm.
10 maja
1986
w
Warszawie
) – poetka, pisarka, tłumaczka i krytyk literacki; autorka książek dla dzieci i młodzieży. Przekładała m.in. z rosyjskiego, bułgarskiego, białoruskiego, słowackiego, serbsko-chorwackiego, łacińskiego oraz hebrajskiego. W jej dorobku znajduje się blisko 100 książek.
Nota biograficzna
Anna Kamieńska urodziła się 12 kwietnia 1920 w Krasnymstawie. Jej rodzice to Tadeusz Kamieński i Maria z Cękalskich[1]. Lata młodości spędziła w Lublinie uczęszczając do szkoły powszechnej i gimnazjum[2] - obecnie
III Liceum Ogólnokształcącego im. Unii Lubelskiej w Lublinie
. Często gościła u dziadków w podlubelskim
Świdniku
.
Ojciec Anny umarł wcześnie, więc ciężar wychowania czterech córek spoczął na matce. Pierwsze próby poetyckie podjęła w wieku około 14 lat[3]. Debiutowała pod auspicjami
Józefa Czechowicza
w 1936 r. w "
Płomyczku
", gdzie wydrukowane zostały jej dwa wiersze[4]. Za jej oficjalny debiut przyjmuje się publikację w "Odrodzeniu" w 1944. Od 1937 uczyła się w Liceum Pedagogicznym w Warszawie. W czasie okupacji hitlerowskiej przebywała w Lublinie i na podlubelskich wsiach uczestnicząc w tajnym nauczaniu. Po uzyskaniu matury w działającym konspiracyjnie liceum humanistycznym w Lublinie, prowadziła samodzielne studia polonistyczne, zdając egzaminy na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Po wojnie studiowała
filologię klasyczną
– początkowo na
Katolickim Uniwersytecie Lubelskim
, a następnie na
Uniwersytecie Łódzkim
.
Podczas pracy zawodowej związana była z tygodnikiem kulturalnym "
Wieś
" (w latach 1946 -1953 zatrudniona w redakcji na stałe), tygodnikiem "
Nowa Kultura
" (w 1950-1963 członek redakcji, w 1953-1957 redaktor działu poezji), miesięcznikiem "
Twórczość
" (od 1968 członek redakcji). W połowie lat pięćdziesiątych zaczęła także pisać utwory dla dzieci i młodzieży, które początkowo drukowała m.in. w "
Płomyczku
" i "
Świerszczyku
".
W 1948 wyszła za mąż za poetę i tłumacza
Jana Śpiewaka
. Owoce ich małżeństwa to synowie: Jan Leon (1949-1988 – dziennikarz, publicysta, pisarz, zastępca redaktora nacz. miesięcznika "
Powściągliwość i Praca
", działacz społeczny) i
Paweł
(ur. w 1951; profesor
socjologii
na
Uniwersytecie Warszawskim
; w latach 2005-2007
poseł
na
sejm
).
Anna i Jan wspólnie przekładali rosyjską poezję i dramaty oraz prowadzili liczne prace redakcyjne książek. W 1967 Jan niespodziewanie zachorował na raka. Pogrążona w smutku Anna nieustannie czuwała przy jego łóżku. Odwiedzający ich ks.
Jan Twardowski
udzielił namaszczenia choremu poecie.
Jan Śpiewak
zmarł
22 grudnia
1967
.
Poetka bardzo przeżyła jego śmierć. Wiele lat była w żałobie. W tym czasie przyjaźniła się z ks. Twardowskim, którego poznała jeszcze w 1955. Wspólnie prowadzili rozważania na temat literatury, wiary, Boga,
Ewangelii
. Często odwiedzali grób Jana na
Powązkach
. W Notatniku Kamieńska wspomina: "Już dziesięć lat tak chodzimy wśród grobów. Ksiądz Jan przyniósł na grób Janka pęk bzu. Zdziwiłam się, że jeszcze istnieje bez. My idziemy, odchodzimy, a kwiaty zostają takie same i noszą takie same imiona". Ks. Twardowski odegrał niewątpliwie istotną rolę w jej późniejszym zainteresowaniu religią.
Kamieńską coraz bardziej pochłaniały sprawy wiary. Jeździła z wykładami do seminariów. Od 1975 uczestniczyła w Tygodniach Kultury Chrześcijańskiej, organizowanych w Warszawie przez Komisję
Episkopatu
do Spraw Duszpasterstwa Ogólnego.
W latach siedemdziesiątych odżyły jej związki z
Lubelszczyzną
. Odwiedza rodzinę (mieszkające w
Lublinie
i
Świdniku
dwie siostry) i zaprzyjaźnionych poetów i pisarzy (m.in. poeta Wacław Gralewski, pisarz
Józef Zięba
).
Anna Kamieńska zmarła 10 maja 1986 w Warszawie. Uroczystości pogrzebowe celebrował
prymas
Józef Glemp
, który wyraził sie o niej: "Prorokini Anna". W swoim Notatniku zapisała: "Proszę o taki nekrolog: Z radością przyjęła śmierć. Prosi bliskich o przyjęcie jej śmierci z radością".
Kamieńska we wspomnieniach
- Julia Hartwig wspomina nastoletnią Annę Kamieńską[3]:
"(...) Była duszą zbuntowaną, poszukującą. Trapiło ją wiele kompleksów, głęboko przeżywała wszystko, co uważała za krzywdę. Ludzie najczęściej nic sobie nie robią z poczucia, że coś jest nie tak, a Anna z wieloma rzeczami nie potrafiła się pogodzić. Nie akceptowała też własnej urody. (...) Miała charakter wyznawczy. Musiała w coś wierzyć, i to do końca. I jeśli coś jej stawało na drodze, cierpiała. (...) Ta cecha charakteru dawała zresztą o sobie znać przez całe jej życie".
- Ks. Jan Twardowski wspomina:[5]
"I przed nawróceniem, i po nawróceniu Anna była mądrym człowiekiem. Poszukując Boga, bardzo wiele wymagała od siebie. (...) Ta przemiana, dogłębna i wszechstronna, nie mogła ominąć jej twórczości. Słowa służyły już nie tylko zapisywaniu dzień po dniu cierpienia, ale i były próbą pokonywania rozpaczy. Anna inaczej teraz pojmowała zadania sztuki. Nie pragnęła powiększać swojego dorobku o nowe wiersze. Wiedziała bowiem, że żaden wiersz nie jest w stanie oddać prawdy ludzkich doświadczeń. Sięgała jednak po pióro, by nazwać swój niepokój i wyrazić z trudem odnajdywaną nadzieję. Każde wypowiedziane słowo miało swoją wagę, zawierał się w nim ogromny trud człowieka poszukującego sensu."
Nagrody za pracę literacką
Konkursy imienia Kamieńskiej
- od
1968
w
Świdwinie
na
Pomorzu
co roku odbywa się ogólnopolski konkurs poetycki imienia
Jana Śpiewaka
i (od 2005) także Anny Kamieńskiej, jeden z najstarszych konkursów w Polsce.
- od
1994
Krasnostawski Dom Kultury corocznie organizuje Konkurs im. Anny Kamieńskiej na najlepszą książkę poetycką Lubelszczyzny.
Bibliografia
- Wychowanie [Wiersze]. Wwa: KiW 1949
- O szczęściu [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1952
- Bicie serca [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1954
- Pod chmurami [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1957
- Poezje wybrane Wwa: Czyt. 1959
- W oku ptaka [Wiersze]. Wwa: PIW 1960
- Źródła [Wiersze]. Wwa: PIW 1962
- Rzeczy nietrwałe [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1963
- Odwołanie mitu [Wiersze]. Wwa.: PIW 1967
- Biały rękopis [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1970
- Wygnanie [Wiersze]. Wwa: PIW 1970
- Poezje wybrane Wwa: LSW 1971
- Herody [Wiersze]. Wwa: LSW 1972
- Poezje wybrane Wwa: Czyt. 1973
- Drugie szczęście Hioba [Wiersze]. Wwa: PIW 1974
- Milczenia [Wiersze]. Kr.: WL 1979
- Rękopis znaleziony we śnie Wiersze z lat 1973-1975. Wwa: Czyt. 1978
- Wiersze jednej nocy [Wiersze]. Wwa: LSW 1981
- Anna Kamieńska [Wybór wierszy]. Wwa: Czyt. 1982
- Raptularz wojenny [Wiersze]. Wwa: [b.w. 1982]
- Pierwszy śnieg; Świadkowie [Wiersze]. Łódź: Correespondanance des Art 1983
- W pół słowa Wiersze z lat 1970-1980. Wwa: Czyt. 1983
- Dwie ciemności Wybór poezji. Pozn.: W drodze 1984
- Przyjdź Królestwo [Wiersz]. Wwa: [b.w.] 1984
- Nowe imię [Wiersze]. Ciechanów: Epideixis 1987
- Milczenia i psalmy najmniejsze [Wiersze]. Kr.: WL 1988
- Nie tylko o Sandomierzu [Wiersze m.in. A.K.]. Sandomierz: Ofic. Jędrzejowska 1990
- Pisz o kamieniu [Wiersze]. Wwa: PAX 1995
- Inne miejsca [Wiersze]. Pozn: W drodze 1996
- Jasność w środku nocy [Wybór wierszy]. Wwa: PIW 2001
- Wiersze przemilczane [Wybór wierszy]. Lublin: Wydawnictwo KUL 2008
- Opowiadania, powieści, refleksje
- Czasy małego szczęścia [Opowiadania]. Łódź: WŁ 1963
- Rozmowy z profesorem Daleczko [Powieść]. Łódź: WŁ 1969
- Notatnik [1965-1979]. Pozn: W drodze. [Cz. 1]. 1965-1972. 1982; [Cz. 2]. 1973-1979. 1987
- Deszczowe lato [Opowiadania]. Wwa: PIW 1979
- Mały notatnik [Refleksje, sentencje]. Bytom: Oficyna 4K 2002
- Wiersze, opowiadania, powieści dla dzieci
- Słoneczny lizak [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1960
- Zajęczy pałac [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1962
- Pod jabłonią [Wiersze]. Wwa: Ruch 1966
- Dębowa kołyska [Wiersze]. Wwa: Ruch 1967
- Samowarek mojego dziadka [Opowieść]. Wwa: NK 1967
- W Nieparyżu i gdzie indziej [Powieść]. Wwa: NK 1967
-
Rozalka Olaboga
[Powieść]. Wwa: NK 1968
- Są takie wyspy [Powieść]. Wwa: NK 1970
- W królestwie Plastelinii [Wiersze]. Wwa: Ruch 1970
- Żołnierze i żołnierzyki [Powieść]. Wwa: NK 1971
- Jaworowi ludzie [Wiersze]. Wwa: Ruch 1973
- Wielkie małe rzeczy [Opowieść]. Wwa: Czyt. 1974
- Sześciopiętrowy dzień [Opowieść]. Wwa: KAW 1975
- Świat się ciągle zaczyna [Opowieść]. Wwa: Czyt. 1975
- Marianna [Opowieść]. Wwa: Czyt. 1980
- Dom w domu [Opowieść]. Wwa: NK 1982
- Wiersze dla dzieci Wr: Siedmogród 2000
- Felietony i eseje o poezji
- Pragnąca literatura Problemy pisarstwa ludowego i nurtu ludowego poezji współczesnej. [Eseje]. Wwa: LSW 1964
- Jeden z grzechów pięknych [Felietony]. Lubl.: WLubel. 1967
- Książki o tematyce religijnej
- Twarze księgi [Szkice o Biblii]. Wwa: PAX 1982
- Ojcze nasz [Komentarz dla dzieci do modlitwy „Ojcze nasz”]. Pozn.: W drodze 1983
- Książka nad książkami [Opowieści o Starym Testamencie dla dzieci]. Wwa: NK 1985
- Na progu słowa [Szkice]. Pozn.: W drodze 1985
- Osiem 8 x radość czyli o ośmiu błogosławieństwach kazania na Górze. [Rozważania religijne dla dzieci]. Pozn.: W drodze 1985
- Wszystko jest w Psalmach [Opowieści dla dzieci o Psalmach Dawidowych]. Pozn.: W drodze 1990
- Piołunowe ziele Wybór rosyjskiej liryki ludowej. Wwa: PIW 1961
- V. Nezval: Rzeczy, kwiaty, zwierzęta i ludzie [Opowiadania]. Wwa: NK 1965
- Perły i kamienie Wybór serbsko-chorwackiej poezji ludowej. Wwa: PIW 1966
- D. Gabe: W naszych oczach [Opowieści dla dzieci]. Wwa: NK 1967
- Owidiusz: Przemiany [Poemat]. Wwa: NK 1969
- B. Apriłow: Przygody Liska na morzu Gdańsk: WM 1971
-
D. Gabe
:
Poczekaj, słońce
[Wiersze]. Wwa: PIW 1972
- J. Dantyszek: Pieśni Olsztyn: Pojezierze 1973
- W. Prichodźko: Szedł Antoszka [Wiersze]. Wwa: NK 1976
- S. Hozjusz: Poezje Olsztyn: Pojezierze 1980
- A. Dałczew: Poezja Wwa: PIW 1981
- Tomasz á Kempis: O naśladowaniu Chrystusa Wwa: Pax 1981
- I. Krasko: Nox et solitudo [Wiersze]. Kat.: Śląsk 1982
- Do źródeł Psalmy i inne przekłady poetyckie. Pozn.: W drodze 1988
- Z mądrości Talmudu Wwa: PIW 1988
- Przekłady c.d. (wspólnie z J. Śpiewakiem)
- M. Gorki: Dzieci słońca [Dramat]. Wwa: PIW 1952
- L. Leonow: Zwykły człowiek [Komedia]. Lit. Radz. 1969 nr 51 s. 5-58
- M. Gorki: Na dnie [Dramat]. Wwa: PIW 1951
- L. Leonow: Dyrektor Morza Kaspijskiego [Komedia]. Wyst. Świdnica 1951
- M. Gorki: Barbarzyńcy Sceny z miasta powiatowego. [Dramat] Wwa: PIW 1952
- Oj, lesie, lesie zielony Wybór bułgarskiej pieśni ludowej. Wwa: PIW 1956
- T. Tiutczew: Poezje Wwa: PIW 1957
- Czeska i słowacka pieśń ludowa Wybór. Wr: Ossol. 1960
- W. Chlebnikow: Poezje Wwa: PIW 1963
- W. Chlebnikow: Włamanie do wszechświata Poezja i proza. Kr.: WL 1972
- M. Konopnicka: Poezje i nowele Wwa: KiW 1951
- M. Konopnicka: Wybór nowel Wwa: KiW 1951
- Wspomnienia o K. I. Gałczyńskim. Wwa: Czyt. 1961
- M. Konopnicka: Wiersze wybrane Wwa: PiW 1965
- Ziemia gorąca Antologia współczesnej poezji bułgarskiej. Wwa: LSW 1968
- Malowanie w przestrzeni Almanach poetów Ziemi Koszalińskiej. Pozn.: WP 1970
- Poeta ziemi rodzinnej Zbiór wspomnień i esejów o Stanisławie Piętaku. Wwa: LSW 1970
- Od Czarnolasu Najpiękniejsze wiersze polskie. Wwa: Iskry 1971
- Od Leśmiana Najpiękniejsze wiersze polskie. Wwa: Iskry 1974
- Złote litery Antologia poezji polskiej. Wwa: Ruch 1974
- Horoskop Pamiętnik ze współczesnej poezji polskiej. Wwa: KAW 1975
Audioteka
- Anna Kamieńska - Wiersze wybrane -
Polskie Nagrania "Muza"
N-0269; Autorka czyta swoje wiersze: "De natura", "Po drugiej stronie góry", "Wiatr", "Zaśnij w kropli bursztynowej", "Powietrze", "Propozycje w czas trwogi", "Muzy", "Żywioły", "Dokąd odbiegacie zbrojne trzciny", "Jeszcze nie jesteś podobny", "Świątek", "Śmierć drzewa", "Rzeźba" [6]
- Lublin słowem malowany - Lublin z 1944 roku wspominają: S. Grodzieńska, Z. Bystrzycka, J. Huszcza, A. Kamieńska (
Radio Lublin S.A.
, Jurkiewicz Barbara, Kotowicz Krystyna, 1974 rok) [7]
- Powrót do źródeł - Dzieciństwo, młodość i debiut poetki i tłumaczki Anny Kamieńskiej (Radio Lublin S.A., Brzezińska Maria, 1981 rok) [8]
Przypisy
Linki zewnętrzne