Étienne-François de Choiseul
Étienne-François de Choiseul, Madame de Brionne i Abbé Barthélemy
Étienne-François de Choiseul
Étienne-François, książę de Choiseul, markiz de Stainville (ur.
28 czerwca
1719
w
Nancy
, zm.
8 maja
1785
w
Paryżu
) –
francuski
dyplomata.
Wstąpił do armii francuskiej i wziął udział w
wojnie o sukcesję austriacką
1740
-
1748
, w toku której został generałem-lejtnantem. Zyskał na dworze królewskim względy
Madame Pompadour
, która popierała jego karierę.
Został zarządcą
kraju Wogezów
, w
1753
mianowany ambasadorem w
Rzymie
, gdzie miał łagodzić niepokoje wywołane antyfrancuską
bullą
Unigenitus
papieża
Klemensa XI
. W
1757
został ambasadorem w
Wiedniu
i przyczynił się do zawarcia przymierza francusko-austriackiego. W latach
1758
-
1761
był ministrem spraw zagranicznych. Niemniej wpływ na politykę francuską zachował do
1770
. W
1761
doprowadził do podpisania Paktu Familii, formalnego związku dworów
Burbonów
. W uznaniu jego zasług król
Ludwik XV
uczynił go
parem
i
diukiem
Francji
. W latach
1761
-
1766
był ministrem marynarki, w latach
1761
-
1770
ministrem wojny,
1766
-
1770
ponownie ministrem spraw zagranicznych.
Zgniecenie wpływów Rosji uważał za najważniejsze zadanie francuskiej dyplomacji. Był zwolennikiem popierania
konfederacji barskiej
przeciwko
Rosji
. Dzięki jego zabiegom Francja wysłała do
Polski
setki doradców wojskowych, wspartych funduszami z francuskiej kasy państwowej. W
1766
, po śmierci
Stanisława Leszczyńskiego
, przyłączył do Francji
Lotaryngię
, w
1768
to samo zrobił z
Korsyką
. Zezwolił na druk
wielkiej encyklopedii francuskiej
.
W
1765
doprowadził do wygnania
jezuitów
i to właśnie m.in. doprowadziło do upadku jego wpływów w
1770
, gdy popierająca jezuitów
partia dewotów
wsparła
Madame du Barry
, znienawidzoną przez ministra
metresę
Ludwika XV
, która spowodowała pozbawienie Choiseula funkcji państwowych.
Źródło
Historia Dyplomacji Polskiej - tom II 1572-1795, PWN Warszawa 1981, s. 515.