Złotówka krakowska |
Awers 5 groszówki krakowskiej i rewers złotówki krakowskiej z 1835 |
Kraj
|
Wolne Miasto Kraków
|
Podział | 1 złoty = 30 groszy |
Symbol | ZŁP (stosowano symbol złotych polskich w zw. z unią walutową z Królestwem Polskim) |
Monety | 5, 10 groszy, 1 złoty |
Mennica
|
Wiedeń
, mennica cesarska |
Złotówka krakowska – waluta obiegowa Wolnego Miasta Krakowa od 1835 roku. Złoty krakowski dzielił się na 30 groszy.
Wolne Miasto Kraków
, utworzone na mocy postanowień
kongresu wiedeńskiego
w 1815 roku, otrzymało prawo do bicia własnej monety, ale z powodu unii monetarnej z
Królestwem Polskim
,
Kraków
nie wykorzystywał tego przywileju aż do 1835 r. Od 1815 r. w obiegu na terytorium Wolnego Miasta pozostawała waluta Królestwa Polskiego,
złoty polski
. W okresie
powstania listopadowego
w Wolnym Mieście Krakowie używano również złotych polskich wprowadzonych do obiegu przez rząd powstańczy. Na monetach tych umieszczony był herb Królestwa Polskiego z Orłem i
Pogonią
, zastępujący obowiązujący do wybuchu powstania herb z rosyjskim orłem dwugłowym i tarczą z orłem polskim na jego piersi.
Dzieje złotówki krakowskiej
W 1835 r. po wprowadzeniu przez rząd rosyjski na monetach Królestwa Polskiego nowego wzoru godła państwowego, w którym z piersi orła carskiego usunięto tarczę z orłem polskim, Senat Wolnego Miasta Krakowa na znak protestu przeciwko temu aktowi postanowił skorzystać z przyznanego mu w 1815 r. prawa bicia własnej monety i w 1835 r. wprowadził do obiegu złotówki krakowskie. Do obiegu weszły 3 monety srebrne:
- 5 groszy o masie 1.45 g (wybite w nakładzie 180 000 szt.)
- 10 groszy o masie 2.90 g (wybite w nakładzie 150 000 szt.)
- 1 złoty o masie 3.20 g (wybity w nakładzie 20 000 szt.)
Monety zostały wybite w mennicy cesarskiej w
Wiedniu
. Planowano wprowadzenie dalszych monet. Przygotowano próbne monety: 3 grosze miedziane i 2 złote srebrne. Do ich wprowadzenia w obieg jednak już nie doszło.
Obok złotówek krakowskich w obiegu pozostawały również złotówki Królestwa Polskiego (Kraków nie posiadał własnych banknotów, musiał więc używać banknotów Królestwa w walucie złotowej). Złotówka krakowska podzieliła los Wolnego Miasta – po zajęciu Krakowa przez Austriaków w 1846 r. moneta pozostawała jeszcze w obiegu do końca 1847 r. Wymieniano ją po kursie: 1 złoty reński (czyli gulden lub
floren austriacki
) = 4 złote krakowskie 12 gr. Siłę nabywczą krakowskiej złotówki można ocenić na podstawie zachowanego rachunku stolarza z 1845 roku, który tak wycenił swoje usługi:
- stół z szufladą – 18 zł.
- 12 krzeseł – 175 zł.
- biurko z 2 szufladami – 48 zł[1]
Dzisiaj (2010) złotówki krakowskie ze względu na niewielką liczbę wybitych egzemplarzy i krótki czas pozostawania w obiegu (jedynie ok. 12 lat) stanowią unikatową pozycję w kolekcji każdego
numizmatyka
.
Przypisy
- ↑ Tadeusz Kałkowski: Tysiąc lat monety polskiej, Kraków 1974, str. 371.
Bibliografia
- Tadeusz Kałkowski: Tysiąc lat monety polskiej, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1974,
- Czesław Kamiński, Edmund Kopicki: Katalog monet polskich 1764-1864, KAW, Warszawa 1977,
- Chester Krause, Clifford Mishler: Standard Catalog of World Coins, 19th Century Edition, 1801-1900, Iola 1997,