WSTĘP
Wykonując zadania wychowawcy zespołu klasowego jestem świadoma tego, że do podstawowego środowiska wychowawczego każdego ucznia należą jego rodzinny dom, szkoła oraz środowisko lokalne. Uważam również, że wychowanie młodego człowieka powinno odbywać się w duchu powszechnie uznanych konstytucyjnych wartości, jakimi są dobro, prawda i piękno. W swojej pracy wychowawczej dążę do tego, aby moi uczniowie byli przygotowani do życia w najbliższym środowisku społecznym oraz potrafili kierować swoim postępowaniem w myśl zasady „człowiek żyje nie dla siebie, lecz dla innych”. Poniższy program powstał jako efekt doświadczeń mojej dotychczasowej pracy wychowawczej w Szkole Podstawowej nr 1 w Gołdapi i jest zgody z jej programem wychowawczym.
Założenia programowe:
1. Program został przygotowany do realizacji na godzinach do dyspozycji wychowawcy w klasach IV-VI. Jego budowa została oparta na założeniu, że we wszystkich działaniach wychowawczych w szkole należy się odwoływać do współpracy z domem rodzinnym ucznia oraz środowiskiem, w którym on funkcjonuje. Program zwraca uwagę na rozwój osobowości uczniów, stąd uwzględnia wiele form i kierunków pracy z uczniami. Ważną jego częścią jest wychowanie w duchu poszanowania powszechnie uznanych wartości oraz do odpowiedzialnego i aktywnego życia w najbliższym środowisku społecznym.
2. Program posiada charakter otwarty a przedstawione tematy stanowią jedynie podstawę wyjścia do pracy wychowawczej z zespołem klasowym. Rzeczą oczywistą jest, że w trakcie jego realizacji mogą się pojawić się nieprzewidziane problemy, które muszą znaleźć rozwiązanie na lekcjach wychowawczych. Tematyka godzin wychowawczych powinna, więc być stale modyfikowana tak, aby odpowiadała stanowi wiedzy nauczyciela – wychowawcy o zespole klasowym oraz potrzebom uczniów.
3. Przy realizacji niniejszego programu są przewidziane różnorodne formy pracy z uczniami. Należą do nich: wykład, rozmowa nauczająca, dyskusja, praca w grupach, zabawy integracyjne i edukacyjne, „burza mózgów”, wycieczka, metaplan itp. W trakcie pracy uczniowie powinni mieć możliwość korzystania ze środków audiowizualnych, komputera oraz Internetu.
ZADANIA I CELE
REALIZOWANEW RAMACH PROGRAMU.
Zadanie 1: Tworzenie i integracja klasy.
Cele:
a) Integracja klasy poprzez zainicjowanie tworzenia właściwych stosunków koleżeńskich.
b) Wyrabianie odpowiedzialności uczniów za losy własne i grupy.
c) Tworzenie i przestrzeganie kontraktu klasowego.
d) Indywidualne formułowanie przez uczniów celów do realizacji oraz głównego zadania klasy w każdym semestrze roku szkolnego
Zadanie 2: Funkcjonowanie ucznia w grupie.
Cele:
a) Przyjęcie systemu wartości opartego na zasadzie dobra drugiego człowieka jako podstawy znalezienia własnego miejsca w rodzinie, w klasie i społeczeństwie.
b) Rozwijanie umiejętności współdziałania i pracy w grupie dla osiągania wspólnych celów.
c) Wzmacnianie więzi ucznia z klasą jako podstawową grupą, w której on funkcjonuje.
d) Kształtowanie umiejętności dostrzegania przyczyn oraz właściwego rozwiązywania konfliktów.
e) Wyrabianie odpowiedzialności za wykonywanie powierzonych obowiązków.
Zadanie 3: Samorząd klasowy podstawą życia klasy.
Cele:
a) Uświadomienie znaczenia samorządu dla życia klasy i realizacji przyjętych zadań.
b) Wybór samorządu klasowego.
c) Wdrażanie uczniów do samodzielnego podejmowania inicjatywy oraz odpowiedzialnego rozwiązywania problemów klasowych i szkolnych.
Zadanie 4: Ocena uczniów z zachowania.
Cele:
a) Zapoznanie z kryteriami, trybem i zasadami ustalania oceny zachowania uczniów zawartymi w wewnątrzszkolnym regulaminie oceniania (WSO).
b) Kształtowanie umiejętności samooceny zachowania ucznia i zachowania jego rówieśników.
c) Rozwijanie umiejętności dostrzegania błędów własnego zachowania oraz zdolności do ich naprawiania.
Zadanie 5: Prawa i obowiązki w życiu człowieka.
Cele:
a) Uświadomienie bezpośredniego związku między posiadaniem praw i obowiązków.
b) Kształtowanie umiejętności dostrzegania różnic między prawem naturalnym i stanowionym.
c) Zapoznanie uczniów z podstawowymi prawami człowieka oraz obowiązkami obywatelskimi.
d) Kształtowanie właściwego sposobu rozumienia pojęć: wolność, tolerancja, autorytet.
Zadanie 6: Bezpieczeństwo dzieci w szkole i poza nią.
Cele:
a) Rozwijanie odpowiedzialnej postawy dbałości o bezpieczeństwo własne i innych.
b) Zapoznanie z zasadami bezpieczeństwa w szkole, w drodze do szkoły oraz w trakcie spędzania wolnego czasu w czasie ferii i wakacji.
c) Kształtowanie właściwych nawyków bezpiecznego zachowania w szkole, na drodze oraz w miejscu zabawy nad wodą, na śniegu i w górach.
Zadanie 7: Postrzeganie siebie i rozumienie swoich uczuć.
Cele:
a) Kształtowanie potrzeby poszanowania własnej wartości oraz tolerancji i akceptacji dla innych.
b) Rozwijanie umiejętności mówienia o sobie, określania cech własnej osobowości i dzielenia się sobą z innymi (ja uczeń, moja mocna strona, moje hobby, moje marzenia).
c) Doskonalenie umiejętności panowania nad emocjami „negatywnymi”.
d) Prezentacja różnorodnych wzorców osobowych i celów życiowych.
Zadanie 8: Bariery komunikacyjne i ich pokonywanie.
Cele:
a) Dostarczenie podstawowych informacji na temat komunikacji werbalnej i niewerbalnej.
b) Kształtowanie umiejętności aktywnego słuchania i precyzyjnego wypowiadania się.
c) Zapoznanie z zasadami i kształcenie umiejętności właściwej autoprezentacji.
d) Rozwijanie umiejętności dostrzegania i pokonywania tego, co utrudnia porozumiewanie się.
Zadanie 10: Asertywność receptą na ułożenie właściwych relacji z otoczeniem.
Cele:
a) Wprowadzenie pojęcia: asertywność
b) Rozwijanie zdolności rozumienia przyczyn i skutków zachowań agresywnych oraz uległych.
c) Kształtowanie umiejętności wyrażania uczuć, myśli oraz obrony własnych interesów w duchu asertywnym.
d) Kształtowanie umiejętności odmawiania oraz reagowania na krytykę.
Zadanie 11: Człowiek nie żyje dla siebie, lecz dla innych.
Cele:
a) Wpieranie i rozwijanie postaw prawdomówności, odpowiedzialności, systematyczności, otwartości oraz gotowości do niesienia pomocy osobom potrzebującym.
b) Kształtowanie umiejętności rozpoznawania potrzeb innych ludzi oraz wskazywania właściwych sposobów ich zaspokajania.
c) Ukazywanie postaw ludzi bezinteresownie pomagających innym.
Zadanie 12: Więzy i uczucia.
Cele:
a) Wprowadzenie do właściwego rozumienia pojęć koleżeństwo, przyjaźń i miłość oraz związanych z nimi praw i obowiązków.
b) Przedstawienie koleżeństwa i przyjaźni jako drogi w rozwoju dziecka do przeżywania miłości.
c) Kształtowanie umiejętności wyrażania uczuć towarzyszących więzom koleżeństwa i przyjaźni.
d) Ukazanie pozytywnych skutków więzi łączących ludzi i zwierzęta domowe.
Zadanie 13: Rodzina podstawowym środowiskiem wychowawczym.
Cele:
a) Rozwijanie świadomości znaczenia rodziny w życiu człowieka oraz jej potrzeb i praw.
b) Ukazywanie znaczenia zwyczajów rodzinnych we wzmacnianiu więzi międzypokoleniowych.
c) Kształtowanie szacunku dla wartości i tradycji rodzinnych oraz rozbudzanie potrzeby ich kultywowania.
Zadanie 14: My i przyroda - ekologia.
Cele:
a) Pobudzanie zainteresowania uczniów ochroną środowiska i ekologią.
b) Kształtowanie nawyków związanych z ochroną przyrody (sortowanie śmieci, utrzymanie w czystości najbliższego otoczenia).
c) Zachęcanie do dbałości o stan środowiska naturalnego w najbliższej okolicy.
d) Organizacja obchodów Światowego Dnia Ziemi i udział w corocznej akcji „Sprzątanie Świata”.
Zadanie 15: Żyjmy zdrowo!
Cele:
a) Propagowanie zdrowego stylu życia.
b) Zwrócenie uwagi na znaczenie zdrowego odżywiania się dla rozwoju dzieci i młodzieży.
c) Kształtowanie pozytywnych nawyków związanych ze spędzaniem wolnego czasu.
d) Dostarczenie uczniom podstawowej wiedzy na temat alkoholu, papierosów i narkotyków oraz wynikających z nich zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka.
e) Zapoznanie z zasadami udzielania pierwszej pomocy w nagłych przypadkach.
Zadanie 16: Edukacja czytelniczo-medialna.
Cele:
a) Rozwijanie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji.
b) Kształtowanie krytycznego stosunku do informacji płynących ze środków masowego przekazu.
c) Zachęcanie do czytelnictwa i poszerzanie wiedzy przydatnej przy korzystaniu z biblioteki.
Zadanie 17: Jestem Polakiem!
Cele:
a) Rozwijanie poczucia przynależności do społeczności lokalnej i narodu.
b) Zainteresowanie współczesnymi osiągnięciami i problemami lokalnego samorządu
c) Poszerzenie wiedzy na temat symboli narodowych oraz kształtowanie do nich szacunku.
d) Zapoznanie z przeszłością i tradycjami ziemi gołdapskiej.
Zadanie 18: Jesteśmy obywatelami Europy.
Cele:
a) Upowszechnianie wiedzy na temat Unii Europejskiej oraz celów integracji europejskiej.
b) Dostarczenie podstawowej wiedzy na temat Unii Europejskiej: jej instytucji i symboli.
c) Zainteresowanie kulturą i dorobkiem państw wchodzących w skład Unii Europejskiej.
W programie uwzględniono ścieżki edukacyjne:
- edukacja czytelnicza i medialna (CM)
- edukacja prozdrowotna (P)
- edukacja ekologiczna (E)
- edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie (R)
Propozycja tematów godzin wychowawczych
Klasa IV
1. Poznajemy się bliżej. Kontrakt klasowy.
2. Wybieramy nasz samorząd klasowy.
3. Moje prawa i obowiązki – poznajemy regulamin obowiązujący w naszej szkole.
4. Przypominamy zasady bezpieczeństwa w szkole i w drodze do niej. (P)
5. Bierzemy aktywny udział w akcji „Sprzątanie Świata”.
6. Jaki jestem? – dokonujemy autocharakterystyki.
7. Moje hobby - dzielimy się z innymi swoimi zainteresowaniami.
8. Dlaczego odwiedzamy groby zmarłych? Omawiamy zasady zachowania na cmentarzu.
9. Moi najbliżsi - opowiadamy o swojej rodzinie.
10. Mój przyjaciel, – jaki powinien być?
11. 11 Listopada - konkurs wiedzy związanej ze Świętem Niepodległości.
12. Organizujemy wieczór wróżb i zabaw andrzejkowych.
13. Co wiemy o środkach uzależniających? – Spotkanie z pedagogiem szkolnym. (P)
14. Mikołajki klasowe - dzielimy się prezentami.
15. Tradycje Świąt Bożego Narodzenia w naszych rodzinach.(R)
16. „Człowiek nie żyje dla siebie, lecz dla innych” - komu możemy pomóc?
17. Oceniamy swoje zachowanie i wyniki nauczania w pierwszym semestrze.
18. Poznajemy zasady dobrego zachowania się przy stole.
19. Przypominamy zasady bezpieczeństwa w czasie zabaw na śniegu.
20. Co łączy każdą rodzinę? – rozmawiamy o uroczystościach i tradycjach rodzinnych.
21. Co wiemy o patronie naszej szkoły? (P)
22. Ogrody zoologiczne - nasze argumenty za i przeciw. (E)
23. Zwierzęta w naszym domu – jak należy o nie dbać? (E)
24. Zachęcamy do przeczytania ulubionej książki. Analiza czytelnictwa w klasie. (CM)
25. Omawiamy zasady rozsądnego korzystania z telewizji i komputera. (CM)
26. Nasze pomysły na spędzanie wolnego czasu.
27. Poznajemy legendy związane z naszym miastem. (R)
28. Tradycje Świąt Wielkiej Nocy w naszych rodzinach. (R)
29. Poznajemy zasady aktywnego słuchania.
30. Omawiamy zasady właściwego zachowania w sytuacjach konfliktowych.
31. Przypominamy zasady właściwego odżywiania się. (P)
32. Co wiemy o Unii Europejskiej?
33. Czym jest dla nas nasza Ojczyzna? – Konkurs plastyczny.
34. Podsumowanie wyników nauczania i zachowania w kończącym się roku szkolnym.
35. Jak bezpiecznie wypoczywać w czasie wakacji?
Klasa V
1. Jak spędziliśmy wakacje? – Konkurs opowieści wakacyjnych.
2. Wybory samorządu klasowego.
3. Jak będziemy oceniać swoje zachowanie w tym roku? Przypomnienie praw i obowiązków ucznia.
4. Bierzemy aktywny udział w akcji „Sprzątanie Świata”.
5. Poznajmy siebie – jakie mamy predyspozycje i typy charakteru?
6. Czy jesteśmy dobrym zespołem klasowym?
7. Szkoła moich marzeń - Dzień Edukacji Narodowej.
8. Omawiamy prawa i obowiązki członków rodziny.
9. Czy nasze domy są przyjazne środowisku, w którym żyjemy? – dyskusja.(E)
10. W jaki sposób obchodzimy Święto Zmarłych w naszych domach?
11. 11 Listopada Świętem Niepodległości Polaków.
12. Co różni tolerancję od akceptacji złych zachowań – dyskusja.
13. Od czego zależy dobra zabawa? - Przygotowujemy Andrzejki. (R)
14. Dawać, to także brać – Dzień św. Mikołaja w naszej klasie.
15. Pozytywne i negatywne skutki powszechnego dostępu do mediów. (CM)
16. Co jest najważniejsze w okresie Świąt Bożego Narodzenia? – pogadanka. (R)
17. Dlaczego uczniowie sięgają po używki i co z tego wynika? – Spotkanie z pedagogiem. (P)
18. Oceniamy swoje zachowanie i wyniki nauczania w pierwszym semestrze.
19. Bezpieczne ferie – to znaczy jakie? Przypominamy zasady bezpieczeństwa. (P)
20. Ile zależy od właściwego ubioru? – pogadanka. (P)
21. Jak uczyć się efektywnie? – Omawiamy zasady pracy umysłowej w takcie odrabiania lekcji.(P)
22. Jak skutecznie wyrazić swoje zdanie? – Poznajemy zasady sprawnej komunikacji.
23. Co nas trapi w szkole? – rozmawiamy o naszych problemach.
24. Poznajemy główne treści Konwencji Praw Dziecka.
25. Omawiamy skutki braku higieny ciała i umysłu. (P)
26. Czy warto oszczędzać energię, wodę i gaz? – pogadanka. (E)
27. Czy książka może przegrać z komputerem i telewizją? Dyskusja i analiza czytelnictwa. (CM)
28. Nasza recepta na prawdziwą przyjaźń.
29. Obchodzimy Dzień Ziemi w naszej klasie.(E)
30. Co wiemy o Konstytucji RP? – Quiz klasowy.
31. Dżentelmen – czyli kto? Omawiamy zasady zachowania w różnych sytuacjach.
32. Gromadzimy podstawowe wiadomości o Unii Europejskiej.
33. Dlaczego uprawiamy sport? – pogadanka. (P)
34. Podsumowanie wyników nauczania i zachowania w kończącym się roku szkolnym.
35. Przypominamy zasady bezpiecznego wypoczynku w czasie wakacji.
Klasa VI
1. Wspomnienia z wakacji. Prezentujemy wakacyjne pamiątki.
2. Planujemy tematykę godzin wychowawczych. Wybory do samorządu klasowego.
3. W jaki sposób będziemy oceniać nasze zachowanie w bieżącym roku szkolnym.
4. Jak godzić nasze potrzeby z potrzebami innych?- pogadanka.
5. Jak dbać o zdrowie i urodę w wieku szkolnym?- spotkanie z pielęgniarką. (P)
6. Przed Dniem Edukacji - dlaczego uczniowie nie lubią szkoły? - dyskusja.
7. Co to znaczy być odpowiedzialnym, gdy się ma naście lat?
8. Święto Zmarłych - rozmowy o tych, którzy odeszli.
9. Ile znaczy w naszym życiu rodzina? – pogadanka.
10. Przygotowujemy apel dla klas IV-VI z okazji Święta Niepodległości.
11. Jak zapobiegać nieporozumieniom? – Poszerzamy nasze umiejętności z zakresu komunikacji.
12. Człowiek wrogiem, czy przyjacielem przyrody? (E)
13. Prezent, ale jaki? „Mikołajki” w naszej klasie.
14. Tworzymy reklamę ulubionej książki. (CM)
15. Przy wspólnym opłatku - przygotowujemy wigilię klasową. (R)
16. Agresja – jak należy z nią walczyć?
17. Oceniamy swoje zachowanie i wyniki nauczania w pierwszym semestrze.
18. Trudne sytuacje, w jakich może znaleźć się dziecko.
19. Podsumowanie osiągnięć uczniów w nauce i zachowaniu w I semestrze.
20. Czy wiesz, co jesz? – konserwanty i ich szkodliwość. (P)
21. Sporty zimowe i związane z nimi niebezpieczeństwa. (P)
22. Co to jest „godność”? Jakie postawy można uznać za pełne godności?
23. Pomoc osobom uzależnionym - spotkanie z pedagogiem szkolnym. (P)
24. Jak się nauczyć? Przypominamy techniki zapamiętywania i czytania ze zrozumieniem.
25. Zwiedzanie aktualnej wystawy w Galerii K-2 w Gołdapi.(R)
26. Poznajemy zasady udzielania pierwszej pomocy - spotkanie z pielęgniarką szkolną. (P)
27. Zachowywać się asertywnie – to znaczy jak?
28. Jak radzić sobie ze stresem? – pogadanka.
29. Za co najczęściej karani są nieletni? - spotkanie z policjantem.
30. Bohaterowie Konstytucji 3 Maja- prezentacje przygotowane przez uczniów.(CM)
31. W poszukiwaniu wymarzonego zawodu – z wizytą w Urzędzie Pracy.
32. Świat nie jest doskonały – jakie problemy dotykają dzieci i młodzież we współczesnym świecie?
33. Oceniamy nasze zachowanie w kończącym się w roku szkolnym.
34. Na pożegnanie – wykonujemy zbiorowy portret naszej klasy.
Propozycje literatury pomocnej przy realizacji planu pracy wychowawcy:
1. Czasopismo Wychowawca, (artykuły, scenariusze zajęć, uroczystości, itp.), Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli i Wychowawców, Kraków.
2. Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Media Rodzina, Poznań 2001.
3. Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci się uczyły, Media Rodzina, Poznań 2002.
4. Fechner-Sędzicka I., Lachowska-Żarska E., Nauczyciele - Rodzicom, Wyd. BEA-BLEJA, Toruń 2003.
5. Jakubowska H., Promocja zdrowia i profilaktyka uzależnień, PWN Warszawa 2001.
6. Kosińska E., Wychowawca w szkole, Rubikon, Kraków 1999.
7. Obuchowska I., Drogi dorastania, WSiP, Warszawa 1996.
8. Rylke H., Pokolenie zmian. Czego boją się dorośli?, WSiP, Warszawa 1999.
9. Sadowska E., Lekcje wychowawcze, cz. I-III, Wyd. Seventh Sea, Warszawa 1999.
10. Zajączkowski K., Edukacja prozdrowotna, Wyd. "Jedność", Kielce 2001.
Opracowała: Anna Milewska |
