Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Kształcenie zintegrowane w zreformowanym systemie pracy

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 23279 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 mgr Alicja Stawikowska

Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1
Starogard Gdański

Temat: Kształcenie zintegrowane w zreformowanym systemie pracy
w klasach I – III

Termin „integracja” wrósł na stałe w nasze słownictwo. Służy do opisu i wyjaśniania procesów społecznych, politycznych i gospodarczych. Jednoczący się świat, jednocząca się Europa, wspólny rynek, wspólne struktury tworzą różnorodne konteksty dla zrozumienia słowa „integracja”. Termin ten przeżywa w ostatnich latach renesans również w procesie kształcenia, przede wszystkim w związku z wprowadzoną w polskim szkolnictwie reformą edukacji, która zakłada między innymi, że na etapie edukacji wczesnoszkolnej nauczanie będzie w pełni zintegrowane (W. Książek 2001, s. 91).
W rozważaniach o kształceniu zintegrowanym należy sięgnąć do uogólnionego pojęcia „integracja”, by uświadomić sobie jaki jest zakres tego słowa dla różnych dziedzin wiedzy, co jest jego istotą i wspólnym znaczeniem interdyscyplinarnym.
Słownik języka polskiego określa integrację jako proces integrowania się, tworzenia się całości z drobnych cząstek; scalanie, scalenie (red. E. Sobol 1997, s.267). Inne źródła podają, że integracja (łac. integratio) – to zespolenie się, scalanie, wytwarzanie całości z drobnych części (R. Więckowski 2000, nr 2, s. 71).
Przytoczone definicje mają charakter ogólny, wspólną ideą jest tu „proces tworzenia całości z części”, a więc nowa struktura, odmienna jakościowo od elementów, z których powstała, uzupełniona o nowe brakujące części.
Często zamiennie z terminem „integracja” używany jest termin „korelacja”. Istnieje jednak pewna - i to znaczna - różnica między znaczeniami tych pojęć. Aby wyjaśnić tę różnicę warto zatrzymać się na terminie „korelacja”. Pochodzi on ze średniowiecznej łaciny (od słowa correlatio - współzależność) i oznacza właśnie wzajemne powiązanie, współzależność przedmiotów, pojęć, zagadnień, zjawisk (Kopaliński 1989, s.280).
Korelacja w procesie nauczania polega na merytorycznym wiązaniu ze sobą treści różnych przedmiotów nauczania i tworzeniu układów integrujących w sobie treści tych przedmiotów (W. Okoń 1996, s. 139). Korelacja oznacza przede wszystkim wspólne pole tematyczne, na które, zwykle w uzgodnionym czasie, wkraczają różne przedmioty nauczania. Przy czym to współwystępowanie problematyki w czasie ma być równocześnie współzależnością pomnażającą efekt poznawczy lub umiejętnościowy uczniów (K. Duraj- Nowakowa 2001, nr 1- 2, s. 23). W praktyce szkolnej korelacja polega głównie na podejmowaniu w tym samym mniej więcej czasie problemów podobnych w ramach różnych przedmiotów nauczania.
Korelacja nie może być utożsamiana z integracją, chociaż można dostrzec między nimi pewne cechy wspólne. Integracja ma znacznie szerszy zasięg i wyraźnie określony zakres, w którym mieści się całkowicie znaczenie pedagogiczne pojęcia korelacji, podrzędnego względem pojęcia integracji.
Pozostaje zatem zastanowić się na czym polega integracja w edukacji. Aby wyłuskać istotę interpretacji kształcenia zintegrowanego należy odwołać się do wypowiedzi największych w tym zakresie specjalistów.
Najbardziej spójną i wszechstronnie ujętą koncepcję nauczania
i wychowania zintegrowanego w klasach I - III opracowała Ł. Muszyńska. Przedstawiła ona oryginalną formę integracji udatnie łącząc integrację dydaktyczną z wychowawczą, co objaśniła następująco (K. Duraj – Nowakowa 1998, s. 181): „Integracja wychowania i nauczania w klasach młodszych przejawia się w:
- łącznym ujmowaniu celów wychowania, nauczania i kształcenia,
- scalaniu treści i materiału nauczania oraz wychowania przez koncentrację wokół zasadniczych osnów zintegrowanych jednostek tematycznych,
- tworzeniu jednolitych, integralnych ciągów sytuacyjnych dla działań
i przeżyć dziecięcych”.
Nowsze, bliższe naszym czasom propozycje dotyczące integracji
w nauczaniu początkowym przedstawia M. Cackowska. Proponuje ona, aby obowiązkiem szkolnym objąć wszystkie dzieci 6-letnie i wprowadzić czteroletni okres nauki początkowej w klasach 0, I, II, III ( K. Duraj-
-Nowakowa, 2001, nr 1- 2, s. 23). Według koncepcji M. Cackowskiej opracowywanie różnorodnej tematyki w klasach 0 – III powinno zmierzać do całkowitego zacierania granic między przedmiotami i kształtowania
w umysłach dzieci scalonego obrazu świata, rozumienia procesu i zjawisk w nim zachodzących, związków i zależności między nimi, jak też roli człowieka w świecie przyrody i społeczeństwie ( A. Nehring, L. Sawicka, A. Szelągowska- Strzyga 2002, s. 12).
Ta sama autorka wskazuje, że ideą nadrzędną zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej ma być nie tyle ilość przyswajanej przez dziecko wiedzy, lecz przede wszystkim jej jakość, wartość oraz możliwości jej wykorzystania w różnych sytuacjach. Nowoczesne nauczanie winno być nastawione na pobudzanie, aktywizowanie i rozwijanie działalności poznawczej uczniów w procesie nauczania – uczenia się, rozwijanie ich twórczych postaw i skłanianie do podejmowania różnorodnych działań kreatywnych, zaznajamianie z pożądanym społecznie systemem wartości
i kształtowanie przekonań o konieczności przestrzegania ich we własnym postępowaniu, wdrażanie dzieci do współżycia i współdziałania w grupach rówieśniczych, podejmowania działań dla innych ludzi oraz kształtowanie trwałych motywów i chęci uczenia się.
Szczególnie ważne jest uczenie dzieci sposobów rozwiązywania różnorodnych problemów, umiejętności samodzielnego planowania różnych strategii postępowania i zachowań twórczych, które są podstawą zdobywania wiedzy i umiejętności, jak też skutecznej realizacji własnych celów i potrzeb. Taka organizacja sprzyja także rozwijaniu zdolności intelektualnych oraz emocjonalno – wolicjonalnej sfery osobowości uczniów (I. Borawska 2002, nr 4, s. 207).
Zdaniem wielu twórców pedagogiki wczesnoszkolnej prawdziwa integracja w nauczaniu powinna być interpretowana wieloaspektowo:
- integracja wszystkich zabiegów edukacyjnych wokół osoby dziecka i jego rozwoju we wszystkich sferach: fizycznej, psychicznej, intelektualnej, moralnej,
- integracja wszystkich podmiotów uczestniczących w procesie edukacyjnym: uczniów, nauczycieli, rodziców,
- integracja personalna odbywająca się poprzez osobę nauczyciela, który jest organizatorem i koordynatorem całokształtu życia i aktywności dziecka oraz swojej,
- integracja zespołu klasowego, który powinien być dla wszystkich dzieci autentycznym, zintegrowanym środowiskiem życia, aktywności
i rozwoju,
- integracja nauczania z wychowaniem zmierzająca do realizacji celów poznawczych i wychowawczych w procesie kształcenia,
- integracja ofert edukacyjnych- to co dzieje się w szkole i poza jej murami służy wzajemnemu wspomaganiu rozwoju ucznia,
- integracja treści edukacji, co powoduje rezygnację z podziału na tradycyjne przedmioty nauczania, a praca uczniów koncentruje się wokół wybranego pojęcia przyjętego za pojęcie bazowe.
Przytoczone tu definicje stanowią skromny przegląd stanowisk różnych autorów na temat istoty kształcenia zintegrowanego.
Podsumowując interpretację tego zagadnienia w kontekście współczesnej wiedzy psychologicznej i pedagogicznej możemy stwierdzić, że celem kształcenia zintegrowanego jest stworzenie warunków edukacyjnych zapewniających każdemu dziecku możliwości optymalnego rozwoju. W wyniku tej edukacji w świadomości uczniów ma powstać zintegrowany system wiedzy, umiejętności i wartości. W toku edukacji uczeń aktywnie zdobywa, konstruuje wiedzę, a nie otrzymuje jej w gotowej postaci od nauczyciela. Każde dziecko realizuje w szkole swoją indywidualną drogę rozwoju. Kształcenie zintegrowane ułatwia dostosowanie działań pedagogicznych do potrzeb rozwojowych poszczególnych uczniów (M. Żytko 2002, s.30).
Integracja obejmuje cały proces kształcenia i wychowania, dotyczy celów, treści, metod i form organizacyjnych, a także relacji społecznych
i związków między poszczególnymi etapami edukacji.
Ideą przewodnią kształcenia zintegrowanego jest ukazywanie dzieciom scalonego obrazu świata. Nauczanie integralne pozwala koncentrować treści dydaktyczne wokół wspólnych pól problemowych, w których zacierają się granice z różnych dyscyplin wiedzy, odzwierciedlonych w przedmiotach nauczania. W takim ujęciu edukacja ma szansę stać się miejscem dialogu, miejscem wspólnego poszukiwania prawdy, dochodzenia do niej z różnych stron (M. Śnieżyński 2003, nr 4 s. 8).
Swoistość każdego przedmiotu nauczania traci na znaczeniu. Treści nie są wyraźnie oddzielone od siebie. Względem siebie są w relacji otwartej, jedno pojęcie wynika z drugiego i wiąże się z innymi w sposób naturalny. Treści poszczególnych przedmiotów skupia się wokół pewnych całości tematycznych, zagadnień kluczowych, problemów, sytuacji, umiejętności, zadań, itp. Rzeczywista integracja treści polega na tym, że wiedza i umiejętności z różnych dziedzin zostaje wykorzystana do rozwiązania problemu, poznania i zbadania jakiegoś zagadnienia.
Zmienia się także strukturyzacja wiedzy. Jej porządek nie jest narzucony z zewnątrz, ponieważ uczeń przyswaja wiedzę w sposób naturalny. Wiedza pochodzi z jego osobistego doświadczenia i odpowiada jego indywidualnym możliwościom. Uczeń bierze aktywny udział nie tylko w samym procesie nabywania wiedzy, ale również w jego przetwarzaniu, organizowaniu i rekonstruowaniu (J. Hanisz 1995, nr 9 s. 519). Pożądane jest przy tym wiązanie w procesie kształcenia trzech form aktywności: poznawczej, emocjonalnej i praktycznej.
W tak rozumianym procesie dydaktyczno- wychowawczym winno się łączyć cztery sposoby (drogi) nauczania i uczenia.
Oto one (K. Duraj- -Nowakowa 1998, s. 153):
- przyswajanie gotowych wiadomości,
- odkrywanie nowych wiadomości przez rozwiązywanie problemów,
- przeżywanie czyli budzenie pożądanych uczuć dzieci,
- różnorodne formy działań dzieci.
Edukacja zintegrowana kontynuuje edukację realizowaną w rodzinie, przedszkolu i innych elementach środowiska, takich jak grupy rówieśnicze czy media. Ułatwia uczniom bezkolizyjne przechodzenie z przedszkola do szkoły, a później z etapu nauczania początkowego do klas wyższych.
Na tym etapie szkoła ma przede wszystkim zaspakajać ciekawość dziecka, udzielać odpowiedzi na stawiane przez nie pytania. Nauczyciel powinien zadbać o to, aby spontaniczna motywacja poznawcza ucznia nie została zaprzepaszczona, żeby nie pojawił się lęk przed szkołą, przed stawianymi przez nią wymaganiami. Uczeń ma rozwijać pierwsze próby współdziałania, jakie zapoczątkowała w nim faza obecności w przedszkolu lub oddziale zerowym dla 6-latkow. Pierwsze kroki w szkole muszą wiązać się ze ścisłą współpracą nauczyciela z rodzicami dziecka. Tylko przez dobre współdziałanie można właściwie dotrzeć do naturalnych potrzeb i upodobań dziecka.
W procesie kształcenia nauczyciel powinien stworzyć takie sytuacje edukacyjne, które sprzyjają aktywności dzieci i ich twórczemu działaniu na różnych obszarach. Dzieci mają prawo do wyrażania swoich myśli, uczestnictwa w dyskusjach i polemikach, zadawania pytań, formułowania hipotez i przypuszczeń, współuczestniczą wraz z nauczycielem w odkrywaniu wiedzy. Ich aktywność poznawcza współwystępuje z aktywnością nauczyciela i ułatwia konstruowanie wiedzy o świecie.
Terenem zdobywania wiedzy i doświadczeń przez dzieci jest nie tylko szkoła, ale również środowisko poza szkolne. Klasa szkolna staje się rodzajem warsztatu, laboratorium, które powinno zostać bogato wyposażone w środki dydaktyczne sprzyjające samodzielnej aktywności poznawczej i społecznej uczniów. Tradycyjne podręczniki zastępują różne źródła wiedzy. Popularne są tzw. „karty pracy”, które zawierają zadania dostosowane do potrzeb dzieci. Przydatne są słowniki, albumy, mapy, nagrania, filmy itp.
Zajęcia edukacyjne prowadzi nauczyciel według ustalonego przez siebie planu, dostosowując czas zajęć i przerw do aktywności dzieci. Nauczyciel układa zajęcia w taki sposób, aby zachować ciągłość nauczania i doskonalenia podstawowych umiejętności.
W programie edukacyjnym nie ma podziału czasu edukacyjnego na wyraźne odcinki. Nauczyciel elastycznie dysponuje czasem, dzieląc go w dowolny sposób ze względu na potrzeby i zakres realizacji tematyki. Nauczyciel rezygnuje z tradycyjnego systemu przedmiotowo- lekcyjnego na rzecz jednostek edukacyjnych. Zajęcia mają charakter sytuacyjno- -zadaniowy i mogą być planowane w systemie zajęć całodniowych, tygodniowych, bądź nawet miesięcznych.
Ważnym elementem w nauczaniu zintegrowanym jest koncepcja oceniania osiągnięć edukacyjnych ucznia. Źródłem oceny staje się wiedza o uczniu. Nauczyciel szuka wyraźnych wskaźników rozwoju i zgodnie
z nimi ocenia wysiłek i efekt pracy ucznia.
W nauczaniu zintegrowanym szczególną rolę spełnia nauczyciel wychowawca, jego wiedza, autorytet. Ma on być oparciem dla dziecka. Nauczyciel i uczeń stają się niejako partnerami w zdobywaniu wiedzy. Kontrola nauczyciela nad dzieckiem ma charakter bardziej ukryty niż jawny. Swobodny i życzliwy stosunek nauczyciela do uczniów, aktywne ich współdziałanie przy realizacji zadań kształtuje właściwe postawy moralno- społeczne, wiąże dzieci z nauczycielem, klasą i szkołą, budzi pozytywne do niej nastawienia, obniża stresy i stany lękowe, a w rezultacie stymuluje i wspiera rozwój każdego z nich .
Nowa rola współczesnego nauczyciela leży więc w tworzeniu warunków na rzecz wspierania wychowanków tak, aby zdobywali oni szerokie kompetencje społeczne, by dokonywał się ich rozwój społeczny umożliwiający im twórczą adaptację (M. Kwiatkowska - Góralczyk 2003, nr 5, s.39).
Kształcenie zintegrowane to wartościowa propozycja dla edukacji początkowej. Jest całkowicie zogniskowana na dziecku i jego rozwoju. Zapewnia mu odkrywanie i nabywanie wiedzy o świecie, doświadczanie przeżyć estetycznych, artystycznych, sportowych, naukowych i społecznych. Pozwala mu lepiej zrozumieć otaczającą go rzeczywistość. Sprzyja budowaniu pomostów między wiedzą osobistą dziecka a wiedzą społeczną.
Rozważania przedstawione w tym podrozdziale ukazują jak bardzo szeroki obszar zatacza pojęcie integracji w procesie kształcenia. I chociaż nie ma jednoznaczności w samym rozumieniu istoty integracji, pewne jest to, iż dotyczy ona wielu płaszczyzn. Rozumienie tych płaszczyzn i ich tworzenie dla wspierania indywidualnego, zintegrowanego rozwoju dziecka jest wyznacznikiem nowoczesności pracy nauczyciela (J. Bałachowicz 2002, nr 1, s.16).
„Zrozumieć świat i kierować sobą”- to naczelna światowa idea współczesnej edukacji (Cz. Banach 2003, nr 2, s. 4). Z całą pewnością koncepcja integralnego nauczania początkowego utożsamia się z powyższą dyrektywą. O prawdziwości tego stwierdzenia niech świadczy zgromadzony w tym podrozdziale materiał.

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie