Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Kształcenie umiejętności jako podstawowy cel ćwiczeń ortograficznych

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 6840 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 Autor: mgr Józefa Jelito z-ca dyr. Zespołu Szkół Gimnazjum i Szkoły Podstawowej
nr 13 w Zawierciu


Ćwiczenie jest to "końcowe stadium procesu nauczania, polegające na zwiększeniu stopnia sprawności w posługiwaniu się wiadomościami, umiejętnościami lub nawykami." 1 Podstawowymi środkami związanymi z metodami pracy, prowadzącymi do osiągnięcia umiejętności poprawnego pisania są ćwiczenia ortograficzne.
Powszechnie znane są cztery podstawowe typy ćwiczeń:
1) Przepisywanie
a) utrwalające – związane z analizą gramatyczno – ortograficzną
b) twórcze
2) 2. pisanie z pamięci
3) 3. dyktando
4) 4.analiza ortograficzna
Ćwiczenia ortograficzne mają na celu wyrobienie u nawyków poprawnego pisania w wyrażaniu swoich myśli, a oto najbardziej chodzi nauczycielowi języka polskiego.
Do ćwiczeń ortograficznych między innymi należy przepisywanie, uważane za najprostszy i najłatwiejszy rodzaj ćwiczeń. Ze względu na cel, wyróżnia się przepisywanie utrwalające i sprawdzające, znów ze względu na sposób pracy ucznia wyróżnia się kopiowanie i przepisywania w połączenia z jakimś zadaniem. 2
Janina Molendowicz uważa, że przepisywanie polega na odtwarzaniu tekstu podanego jako wzór. 3 Takie przepisywanie wystąpi nie tylko na lekcjach języka polskiego , ale także na pozostałych przedmiotach w klasach wyższych, jako czynność mimowolna, która też przyczynia się do utrwalenia pisowni, pod warunkiem, że uczeń w klasach młodszych nauczy się poprawnie obserwować tekst i będzie miał "wyrobioną " wrażliwość ortograficzną.
Najbardziej korzystne jest przepisywanie z jakimś zadaniem. Może łączyć się : z analizą treści i z analizą gramatyczno – ortograficzną. "Przepisywanie związane z analizą treści polega na łączeniu przepisywania z pracami nad czytaniem". 4 Po przeczytaniu i zrozumieniu tekstu uczniowie przepisują zdania dotyczące przeżyć bohaterów, osób działających, fragmenty charakteryzujące postacie, cytaty, opisy przyrody, sytuacji, dialogi.
Przepisywanie związane z analizą gramatyczną wymaga uprzedniego omówienia pisowni wyrazów oraz reguł. Przy przepisywaniu można dokonać analizy ortograficznej zdania jak również uzupełnić przez podkreślenie wyrazów, cząstek słowotwórczych lub fleksyjnych w czasie omawiania reguły. Przepisywanie można również połączyć z analizą semantyczną. 5 Ćwiczenia sprowadzają się nie tylko do polecenia: przepisz i dopisz lub uzupełnij, ale również uzasadnij pisownię. Uczeń musi się posłużyć odpowiednią regułą ortograficzną. Przy takim postępowaniu utrwala sobie regułę .Jeśli uczeń pozna regułę na lekcji, nie będzie jej utrwalał przez częste stosowanie ćwiczeniach i nie będzie widział związku, jaki zachodzi między regułą a ćwiczeniem, to nie będzie pisał poprawnie, mimo że zasady pisowni zna na pamięć. Dlatego należy zwracać na ścisłe związki zachodzące między gramatyką a ortografią. Nauczanie to winno" iść" równolegle.
Inny schemat prowadzenia ćwiczeń ortograficznych przewiduje, że nauczyciel opracowuje ustalone tematy z ortografii zgodnie z dydaktycznymi wskazówkami , wyprowadza wnioski, na podstawie dobranego materiału, stosuje ćwiczenia utrwalające, sprawdzające i dyktanda z podręcznika, lektury i zbiorów ćwiczeń po dokładnym zapoznaniu z regułami. 6 .Zauważono, że dyktanda uczniowie pisali dobrze, a w wypracowaniach pojawiły się rażące błędy w tych samych wyrazach, mimo że opracowanie reguł było poprawne. Wińska proponuje następujące rozwiązanie "...zmienić kolejność procesu nauczania ortografii. Podstawowym zabiegiem uczynić praktyczne wyrabiania nawyków poprawnego pisania, a dopiero na tym opierać teoretyczne wiadomości, które pozwolą zrozumieć zasady pisowni i które on świadomie wykorzysta w przypadku, gdy ma wątpliwości". 7 Uważa, że wtedy nie będzie tzw. oduczenia .Z poglądem takim można się zgodzić na etapie nauczania ortografii w klasach początkujących, w których bardzo ważny jest pierwszy niewłaściwy ruch ręki, pierwsze niewłaściwe zapisanie wyrazu, które ma tendencje do nawrotu. Przy pierwszym wzrokowym zetknięciu się z obrazem wyrazu połączonym z ruchem ręki tworzą się wyobrażenia o tym wyrazie, szczególnie wzrokowe. Metoda przepisywania u tych uczniów "apeluje" bardzo do pamięci wzrokowej. Tym bardziej, że działa tu bodziec dodatkowy-pierwszy raz w życiu dziecko uczy się pisać. Poznaje coś nowego. Zainteresowanie dziecka jest zwiększone. Pierwszoklasiści przepisując tekst z elementarza, pytają dlaczego akurat wyraz sów (sowy w dopełniaczu) trzeba pisać przez "ó" . Podobnie kózkę, która zajada kapustę, trzeba "pisać" przez "ó", a nie przez u Wtedy mimowolnie zachodzi potrzeba zapoznania z regułą. Uczniowi już w pierwszej klasie należy uświadomić celowość takiego zapisu. Oczywiście nie możemy podawać wiadomości teoretyczne w szerokim zakresie, bo uczeń w I klasie nie jest w stanie ich zapamiętać.
Wracając do wypowiedzi Urszuli Wińskiej, że uczniowie dyktando napisali dobrze, a wypracowaniu pojawiły się błędy, uważam, że takie zjawisko pojawia się często, gdy będziemy uczyć osobno samych reguł ortografii, osobno literatury i nie będziemy uwrażliwiać ucznia na sprawy ortografii.
Poza tym uczeń musi znać pisownię, aby w wypracowaniu pisał bez błędów, w sytuacji, w której bardziej skupia uwagę na temat wypowiedzi, niż na obraz ortograficzno-gramatyczny.
Przy pisaniu dyktanda uwaga ucznia skupiona jest tylko na ortografii. Dlatego bardzo ważna jest organizacja nauczania ortografii i dobór ćwiczeń. Na organizację nauczania ortografii zwrócił uwagę Edward Polański . Autor podkreśla , że głownie indywidualne kierowanie wykonywanymi przez uczniów ćwiczeniami ma szanse powodzenia. W dalszej części książki pt. "Badania nad ortografią uczniów" E. Polański przedstawia nie tylko propozycje działań terapeutycznych ale przykłady, w jaki sposób można likwidować błędy, które uczniowie popełniają. Sposób ten polega na ewidencji własnych błędów prowadzonych przez samych uczniów. W specjalnie do tego sporządzonej tabeli uczeń notuje dane: liczbę porządkową, datę , kontekst błędu, wyrazy błędnie zapisane przytoczone w pisowni poprawnej, zasadę oraz uwagi. 8 W rubryce "kontekst błędu" uczeń wpisuje rodzaj wypracowania, w którym wystąpił błąd . Obok wpisuje wyraz poprawnie napisany. W następnej rubryce podaje zasadę poprawnej pisowni. Tak sporządzona tabelka uświadamia uczniowi charakter popełnionego błędu. Według e. Polańskiego taki sposób pracy nad ortografią powoduje zaangażowanie ucznia i wyrabia czujność ortograficzną. 9 Moim zdaniem w takim ćwiczeniu również występuje przepisywanie połączone z myśleniem. Bowiem podczas toku pracy nad wypisywaniem wyrazów w poprawnej formie uczniowie utrwalają sobie w pamięci obraz graficzny danego wyrazu, poprzez określenie zasady danej pisowni wyrazu uczą się logicznie rozumować i uogólniać. Zestaw wyrazów może pełnić równocześnie rolę podręcznego słownika, ale tylko dla sporządzającego tabelę .
"Ważną funkcją w zapobieganiu procesowi rodzenia się i utrwalania błędów orograficznych jest wytwarzanie nawyków samokontroli uczniowskiej. Już w momencie przepisywania z tablicy uczeń musi nauczyć zadawać sobie pytanie, czy dobrze przepisał z tablicy nowy termin. Wtedy wystąpi sprzężenie zwrotne: tablica – zeszyt – tablica. Z tego względu ważną sprawą organizacyjną jest zapis na tablicy, w zeszytach do języka polskiego i innych przedmiotów. Niepolonistom funkcji receptora wzroku i ruchu oraz wpływu na sprawność ortograficzną pozwoli im docenić znaczenie starannego zapisu na tablicy i w zeszytach. Przy wprowadzeniu nowych terminów nauczyciele powinni stosować wyróżniki graficzne ( kolor, podkreślenie) . Zestawienia tabelaryczne nowo wprowadzonych wyrazów powinny się znaleźć w klasie na widocznym miejscu. Będzie to dodatkowy bodziec dla pamięci wzrokowej ucznia i nauczyciela. 10


Bardzo ważne jest wykorzystanie podręcznika szkolnego jako weryfikatora poprawnej pisowni. Zalecać go należy uczniom już od najmłodszych klas. Ważnym etapem w nauczaniu orografii jest upowszechnienie posługiwania się słownikiem ortograficznym .
Z moich doświadczeń w pracy nad poprawnością ortograficzną uczniów w szkole podstawowej kl. IV- VI, gimnazjum ( w dobie komputeryzacji) wynika, że uczniowie coraz mniej skupiają uwagę nad tym jak napiszą bo komputer podkreśli błędy lub podpowie. Uczeń nie zastanawia się dlaczego tak się pisze; nie stara zapamiętać się na dłużej poprawnej pisowni – nie skupia uwagi.
Komputer jest bardzo dobrym narzędziem pracy ale dla uczniów , którzy zdobyli umiejętności ortograficzne poprzez różnorodne ćwiczenia w zakresie ortografii. Może być wykorzystany do ćwiczeń utrwalających poprawność pisowni.




Przypisy



1.Leksykon: Warszawa 1972, s. 220.
2.M. Froelichowa, J. Ledóchowska: Metodyka nauczania ortografii w szkole ogólnokształcącej. Warszawa 1961, s. 80-82.
3.J. Falendowicz: O trudnej sztuce czytania pisania. Warszawa 1978, s. 89.
4.Op. Cit., s. 82.
5.Op. Cit., s. 83.
6.U. Wińska : O właściwe metody w pracy szkolnej nad poprawnością ortograficzną. ”Polonistyka” 1965, nr 3,s. 46.
7.Ibid., s. 78.
8.J. Poplucz : Organizacja czynności nauczycielskich. Warszawa 1978, s. 32.
9.E. Polański : Badania nad ortografią uczniów. Katowice 1973, s. 113.
10.Ibid., s. 113
11.L. Gil ; “Nowa szkoła” 1979, nr 11, s. 52.





Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie