OPIS I ANALIZA INDYWIDUALNEGO PRZYPADKU
Ucznia niedostosowanego społeczne z objawami agresywnych zachowań.
opracowała;mgr Ewa Chrzanowska - Otok
1. Identyfikacja problemu
Mateusz jest uczniem szóstej klasy szkoły podstawowej. Do tej pory nie powtarzał żadnej klasy. Chłopiec wychowuje się w rodzinie pełnej, ojciec jest policjantem, matka pracowała w banku, obecnie ze względu na chorobę nie pracuje. Mateusz jest jedynakiem.
Uczeń uczęszcza do naszej szkoły drugi rok. Wrócił do swojej szkoły rejonowej, na prośbę rodziców, ze względu na bardzo duże problemy wychowawcze i dydaktyczne w dotychczasowej szkole.
Problemy zaczęły się natychmiast po podjęciu nauki w naszej szkole, to skłoniło mnie do osobistego zaangażowania się w proces pomocy zarówno uczniowi jak i rodzicom, którzy wydawali się być bezradni.
2. Geneza i dynamika zjawiska.
Mateusza poznałam w klasie piątej. Z informacji uzyskanych od pedagoga szkolnego z poprzedniej szkoły i rodziców wynikało, że jest on dzieckiem nadpobudliwym, bardzo nerwowym, upartym, agresywnym wobec kolegów i nauczycieli. W poprzedniej szkole doszło do tego, że nie miał w ogóle kolegów, wiecznie popadał w konflikty z dziećmi i nauczycielami.
Znając problemy Mateusza zapisałam go do klasy , o której wiedziałam, że koledzy przyjmą go życzliwie. Przez pierwszy tydzień nauki chłopiec nie sprawiał problemów wychowawczych, ale pod koniec września zaczęły następować niekorzystne zmiany w zachowaniu ucznia. Bił kolegów i koleżanki, Mateusz jest dużym i dobrze zbudowanym chłopcem, niegrzecznie odnosił się do nauczycieli i pracowników szkoły. Był wulgarny. Posługując się agresją słowną i fizyczna chciał zdobyć pozycję przywódcy w grupie rówieśniczej. Wielokrotnie musiałam interweniować na przerwach, gdy wdawał się w bójki, a z czasem i na lekcjach, gdy nie zwracał uwagi na polecenia nauczycieli. Wszelkie rozmowy z uczniem, wzywanie matki do szkoły, rozmowy z pedagogiem szkolnym nie przyniosły rezultatów. Matka nie radziła sobie wychowawczo z synem. Jedynym autorytetem był ojciec. Obniżona ocena z zachowania również nie zmotywowała ucznia do zmiany postępowania.
Bliższe rozmowy z matką chłopca oraz kilkakrotne wizyty w domu dały mi możliwość zdiagnozowania sytuacji rodzinnej i domowej Mateusza.
Mateusz ma własny dobrze wyposażony pokój, zapewniający odpowiednie warunki do nauki. Sytuacja materialna rodziny jest dobra.
Z relacji matki wynikało, że problemy z synem nasiliły się kiedy zachorowała i dłuższy okres przebywała w szpitalu, chłopiec stawał się agresywny, nawet w domu. Poprosiliśmy rodziców o udanie się na badania z Mateuszem do Poradni Psychologiczno Pedagogicznej, która skierowała chłopca do lekarza neurologa, pod opieką którego jest do dzisiaj.
Wobec małej skuteczności podejmowanych działań (rozmowy, wezwania rodziców do szkoły, obniżone zachowanie ) postanowiłam wspólnie z wychowawcą i nauczycielem wychowania fizycznego wykorzystać zainteresowania Mateusza sportem.
Obserwacja chłopca na zajęciach sportowych ujawniła wysokie zaangażowanie w ćwiczenia, aktywne dążenie do podnoszenia swojej sprawności fizycznej i osiągania jak najlepszych wyników. Poinformowałam Mateusza ,że może uczestniczyć w dodatkowych zajęciach sportowych - SKS . Pomysł okazał się trafiony. Uczestnictwo w zajęciach zaczęło przynosić oczekiwane rezultaty. Chłopiec powoli rezygnował z negatywnych zachowań, a otrzymane wsparcie ze strony nauczycieli i kolegów, którzy zauważyli zmiany w jego postępowaniu, było dużą pomocą. Mateusz zrozumiał, że jest w stanie w pozytywny sposób skupić na sobie uwagę , wykorzystując własne zdolności. Stopniowo zaczął przenosić pozytywne zachowanie z zajęć sportowych na pracę na innych lekcjach. Poprawił się jego stosunek do nauczycieli. Rodzice zapisali go do klubu sportowego gdzie rozwija i kontynuuje swoje zamiłowanie do sportu – trenuje karate.
Również rodzice zauważyli zmianę w zachowaniu syna. Pod wpływem moich sugestii zaczęli zwracać uwagę na osiągnięcia sportowe Mateusza. Chłopiec stał się wobec nich bardziej otwarty – wreszcie znalazł coś czym mógł zaimponować rodzicom.
W klasie wzrósł autorytet chłopca , znalazł kolegów.
Ponadto, za namową swojego wychowawcy Mateusz zaczął brać udział w próbach szkolnego przedstawienia „Królowa Śniegu” .
3. Znaczenie problemu
Opisując i analizując zachowanie Mateusza, nie sposób pominąć próby wyjaśnienia motywów jego postępowania , a zarazem określenia znaczenia, jakie ma ono dla funkcjonowania ucznia.
Widoczne objawy – agresja słowna i fizyczna , niechęć do nauki, brak poczucia odpowiedzialności za swoje zachowanie, brak hamulców i samokrytycyzmu , nieumiejętność prawidłowego rozwiązania problemu – wyraźnie wskazują na niedostosowanie społeczne chłopca.
Najczęstszymi wskaźnikami nieprzystosowania społecznego dzieci , które budzą niepokój ze względu na konsekwencje społeczne, są tak zwane zachowania antagonistyczno –destruktywne, będące wyrazem konfliktu jednostki ze społeczeństwem. Do typowych przejawów niedostosowania społecznego zalicza się m.in.. uczestnictwo w grupach podkulturowych, agresję werbalną , lenistwo szkolne, nieprzestrzeganie wewnętrznych przepisów i zarządzeń szkoły, zaburzenia koncentracji uwagi, konflikty z nauczycielami lub wzmożone konflikty z rówieśnikami.
Mateusz uznał agresję za sposób na rozwiązanie swojego problemu, czyli uzyskania większego zainteresowania ze strony rodziców, szkoły, grupy rówieśniczej.
Ekspansja agresji , przemocy jest jednym z najbardziej widocznych zjawisk znamionujących
przemiany dokonujące się wśród dzieci i młodzieży w ciągu ostatnich lat. Coraz częściej mówi się o tym w dyskusjach specjalistów, wychowawców, rodziców, pisze o tym prasa, pokazuje telewizja. Samo zjawisko agresji i przemocy zawsze było obecne w społeczeństwie.
To co stanowi nowy jego wymiar, to rozmiary ,rozpowszechnienie, natężenie i dynamika . Jeśli młody człowiek nie umie rozwiązać swoich problemów zgodnie ze społecznymi zasadami lub nie jest to dla niego satysfakcjonujące, chroni się przed lękiem myślą „lepiej być kimś złym, niż nikim” . Prawdopodobnie Mateusz kierował się w wyborze agresywnych zachowań taką myślą . Rola złego jest dość łatwa do odegrania. Młody człowiek szybko znajduje się w centrum zainteresowania rodziców i wychowawców.
Współpraca pomiędzy nauczycielami i rodzicami dostarczenie Mateuszowi pozytywnej motywacji do zmiany postępowania wskazanie i rozwijanie zainteresowań, pozwoliły mu na odbudowanie pozytywnego wizerunku zarówno w środowisku szkolnym jak i rodzinnym.
4. Prognoza
Podjęte przez szkołę oraz rodzinę oddziaływania wychowawcze przyniosły poprawę zachowania ucznia. Uważam, iż w momencie zaprzestania oddziaływań wychowawczych ze strony szkoły i rodziny (podtrzymywanie zainteresowań sportem, stwarzanie możliwości pozytywnej prezentacji własnej osoby) może nastąpić pogorszenie zachowania Mateusza i powrót do wcześniejszego postępowania . W ten sposób wszelkie podjęte przez szkołę i rodziców działania zostałyby zaprzepaszczone, a dalsze zachowanie chłopca mogłoby doprowadzić do konfliktu z prawem.
Prognoza pozytywna jest następująca: uczeń z powodzeniem będzie kontynuował naukę w gimnazjum, jego funkcjonowanie w środowisku szkolnym stanie się całkowicie prawidłowe, aktywność skierowana na sport i osiągane sukcesy będą przyczyniać się do wzmacniania poczucia własnej wartości i pozytywnego autorytetu w grupie rówieśniczej. Zainteresowanie sportem może stać się wspólnym tematem rozmów syna z rodzicami , przez co łącząca ich wieź będzie się zacieśniać i wsparcie otrzymywane ze strony rodziny będzie coraz większe.
Nadrzędnym celem oddziaływań wychowawczych jest ukazanie uczniowi, że nie jest sam w przeżywaniu swoich problemów i uczuć , a wykorzystując własne zdolności może w pozytywny sposób zaistnieć w otaczającym go świecie. |
