Na świecie i w naszym kraju zmieniają się zwyczaje związane z wypoczynkiem. Zmęczeni cywilizacją ludzie szukają w czasie urlopu coraz więcej luzu, ciszy i walorów zdrowotnych wiejskiego otoczenia. Są znudzeni wypoczywaniem w zatłoczonych, pełnych hałasu miejscowościach wczasowych i wybierają wieś na miejsce spędzenia urlopu. Rodzi to zapotrzebowanie stworzenia im odpowiednich warunków pobytu na wsi, z niezbędnym zapleczem wyżywienia i rekreacji. Ma też swój niebagatelny aspekt ekologiczny.
Srodowisko naturalne od zawsze stanowiło jeden z głównych walorów turystycznych, było i jest również głównym odbiorcą negatywnych wpływów wynikających z jej działalności. Znaczenie dostępności nieskażonego środowiska naturalnego pojawiło się na agendzie . W roku 1995 podczas Międzynarodowej Konferencji o Zrównoważonej Turystyce przygotowano i ogłoszono Kartę Lanzarocką o Zrównoważonej Turystyce ( „Lanzarote Charter on Sustainable Tourism” ).
Jednakże same deklaracje i dokumenty same przez się nie doprowadzą do stworzenia turystyki bardziej przyjaznej środowisku; potrzebne są odpowiednie narzędzia, a przede wszystkim dobra wola i chęć działania .
Wśród dostępnych metod wprowadzania zmian należy wymienić :
- ustawy prawne – przepisy bhp, przepisy budowlane, gospodarki wodno-ściekowej i inne
- podatki – jeszcze nie istniejące w Polsce, ale dość rozpowszechnione w krajach UE
Agroturyzm - co to takiego?
Najogólniej mówiąc oznacza to organizację wypoczynku na wsi dla mieszkańców miast.
Ruch ten rozwinął się na Zachodzie na dużą skalę. Wiąże się on ze zmęczeniem ludzi cywilizacją, pośpiechem, hałasem, z potrzebą maksymalnego odprężenia, luzu, którego mimo komfortu, nie zapewniają duże ośrodki wypoczynkowe mobilizujące swych gości do życia towarzyskiego w określonych formach.
Mówiąc bardziej konkretnie, chodzi o taki rodzaj turystyki, który przynosi miejscowej ludności dochody nie tylko z racji zatrudnienia na przykład w jakimś ośrodku wczasowym, lecz powoduje, że większa część zysku, zamiast wypływać na zewnątrz, zostaje w danej wsi. Budując nowe obiekty, nie wybieramy najatrakcyjniejszych krajobrazowo miejsc, ale – żeby ich nie niszczyć – budujemy w pobliżu. Hotele, restauracje i inne obiekty nie są lokalizowane poza istniejącymi układami osiedleńczymi, co sprawia, że nie tworzą się osobne dzielnice dla turystów i odrębne dla stałych mieszkańców.
W gospodarstwach agroturystycznych wszyscy przebywają razem, kontaktują się ze sobą, rozmawiają i poznają się.
Turyści nie narzucają swojego stylu życia i starają się, by ich obecność nie powodowała negatywnych następstw dla środowiska. Zachowują się tak, jakby to było ich własne, stałe miejsce zamieszkania.
W poszukiwaniu tego luzu ludzie zwrócili się do przyrody, do mieszkańców wsi żyjących z tą przyrodą na co dzień. Zbiega się to z poszukiwaniem uzupełniających źródeł dochodu dla rolników oraz koniecznością rozwiązywania wielu problemów bytowania rodziny wiejskiej.
W Polsce wczasy na wsi to nic nowego. ”Wsie letniskowe” – wyjazdy na letnisko były już popularne w XIX wieku., „Matysiakowie odwiedzają Jabłońskich”, „wczasy pod gruszą”, oferowanie gościom kwater przez rybaków nad morzem.
Agroturyzm w Polsce nie jest tylko powieleniem poprzednich działań, do starej dobrej tradycji wnosi nową, zorganizowaną formę. Przede wszystkim – określony standard. Mieszczuch decydujący się na wiejski wypoczynek nie szuka tam szczególnego komfortu, ale musi mieć zapewnioną wygodę i odpowiednie warunki bytowania.( określony poziom zagospodarowania domu, odpowiednia łazienka i wc, umeblowanie, zapewnienie wyżywienia albo dostęp do kuchni i naczyń, możliwość zakupu produktów ). Przy organizowaniu agroturystyki należy też brać pod uwagę takie czynniki jak: czystość wsi i okolicy, obiekty handlowe, odległość od placówki służby zdrowia, walory krajobrazowe i rekreacyjne.
Twoja codzienność jest moją egzotyką
- to jedno z haseł ruchu turystycznego. Mimo przyspieszonego ostatnio wyrównania pod wieloma względami, poziomów życia wsi i miasta, ludzie z tych aglomeracji żyją na co dzień wciąż jeszcze w warunkach odmiennych, a niekiedy – przeciwstawnych. Na to, aby się wzajemnie zrozumieć, uszanować, a także niekiedy zrewidować swoje poglądy na postulaty rolników formułowane w skali całej gospodarki, trzeba się bliżej poznać. Żadne teoretyczne studiowanie problemów wsi, przedstawiane w publicystyce rozmaitych orientacji nie zastąpi własnych wniosków z bezpośrednich obserwacji życia i potrzeb ludzi, bezpośrednich z nimi rozmów, a nawet, niekiedy uczestnictwa w zajęciach gospodarzy.
Kontakt z przyrodą w jej naturalnej postaci ( a więc lasu – nie parku, pola i drogi – a nie deptaku, strugi, stawu, jeziora – a nie sztucznego, obudowanego zbiornika) służy najlepiej rekreacji fizycznej i psychicznej. Służy też osiąganiu świadomości ekologicznej.
Na własne oczy można zobaczyć stawy i jeziora, które uległy eutrofizacji, przeżyć przykrość przebijania się przez zagajnik tak zasypany śmieciami, że ani rośliny, ani grzyby nie mają gdzie rosnąć. Na miejscu, własnymi oczami można stwierdzić jak łatwo jest wzniecić pożar lasu podczas suszy, dowiedzieć się co oznacza kłusownictwo i jakie są jego skutki. Można zrozumieć i docenić wartość takich inicjatyw ludzi wsi, jak budowanie oczyszczalni ścieków, odpowiednio przygotowane i wykorzystywane wysypisko śmieci. Gość powinien starać się wkomponować w to środowisko w sposób możliwie niezauważalny. Inaczej mówiąc – nie wolno być „stonką”.
Rozwój agroturystyki ma być sposobem przeciwdziałania konfliktowi między rozwojem turystyki a ochroną środowiska
Agroturyzm stwarza wymierne korzyści ekonomiczne
Według przewidywań ekonomistów przemysł turystyczny stanie się wkrótce dziedziną numer jeden w światowej gospodarce.
Z kolei w większości krajów Europy zauważa się trudną sytuację ekonomiczną rolników. W wielu gospodarstwach dochody z rolnictwa nie wystarczają do zapewnienia odpowiedniego poziomu życia całej rodzinie. Wobec trudności ze znalezieniem pracy w miastach trzeba było poszukać takiego rozwiązania, które umożliwiłoby mieszkańcom wsi uzyskanie dodatkowych dochodów na miejscu. Szacuje się, że obecnie 40-50% rolników w Europie Zachodniej czerpie ponad połowę całkowitego dochodu ze źródeł pozarolniczych. Część właśnie z działalności turystycznej.
Wypoczywanie na wsi stało się tak powszechne, że właściwie można mówić o modzie na agroturystykę.
Przyjęcie wczasowiczów może dać dodatkowe zajęcie dla wielu mieszkanców wsi. Wymaga to jednak współpracy i organizacji lokalnej. Ktoś może udzielać noclegów, ktoś inny – utworzyć sezonową stołówkę i żywić wczasowiczów wykorzystując wytworzoną na miejscu żywność: mleko, masło, jaja, warzywa, owoce, mięso. Ktoś inny może zarobić stwarzając gościom możliwość aktywnego wypoczynku – jazda konna, wypożyczanie rowerów czy sprzętu wodnego. Sprzedaż wyrobów rzemieślniczych czy wielu innych Usług może być dochodowe.
Organizacja wypoczynku na wsi spowoduje pełniejsze wykorzystanie i ożywienie istniejących już tam obiektów – barów, gospód, sklepów, stacji benzynowych, urządzeń sportowych, usług wszelkiego typu, transportu itp. oraz powstawanie nowych usług, zależnie od potrzeb.
Poprzez agroturystykę zostaje uruchomiony tak zwany efekt mnożnikowy, nakręcający lokalną koniunkturę gospodarczą. W rezultacie dochody uzyskane od turystów powodują zwiększenie popytu na inne artykuły i usługi, które z turystyką mogą nie mieć nic wspólnego.
Dlatego powinno się przywiązywać ogromną wagę do rozwoju turystyki jako dziedziny umożliwiającej w stosunkowo szybkim czasie ożywienie gospodarcze.
Kiedy skala turystyki w danej wsi lub gminie osiągnie znaczące rozmiary, niezbędna będzie rozbudowa infrastruktury – dróg, oczyszczalni ścieków, urządzeń rekreacyjnych, telefony, wodociągi i itp.
Wpłynie to na podwyższenie standardu życia wszystkich mieszkańców. Pozwoli także na zatrudnienie bezrobotnych do różnych prac, nie tylko związanych z turystyką.
Nie sposób przewidzieć wszystkich pożytków, jakie mogą wyniknąć z uruchomienia biznesu agroturystycznego. Wiele z nich ma charakter niewymierny lub nie owocuje w formie materialnej, ale wyraża się po prostu w lepszych warunkach życia.
Agroturystyka sprawia, że następuje zróżnicowanie lokalnej gospodarki, która staje się mniej podatna na niestabilność rynku, co ma znaczenie w rejonach typowo rolniczych.
Dzięki biznesowi turystycznemu rodziny rolnicze zdobywają nowe umiejętności, uczą się przedsiębiorczości, co może procentować w innych dziedzinach. Same kontakty z gośćmi, wymiana poglądów przynoszą niewymierne, ale istotne korzyści. Na przykład w przypadku gości zagranicznych, turystyka mobilizuje do nauki języków obcych.
Rentowność, koszty, biznesplan
Wieloletnie doświadczenia krajów Europy Zachodniej w turystyce wiejskiej wskazują, że niezbędna jest pewna minimalna liczba pomieszczeń do wynajęcia oraz liczba sprzedanych dni, aby przedsięwzięcie było opłacalne. Za takie minimum uważa się 60 do 80 dni pełnego pobytu gości w jednym roku.
Nie należy oczekiwać wysokich zysków już w pierwszym roku działalności. Są potrzebne co najmniej trzy lata pracy uwieńczonej dobrą opinią gości, aby gospodarstwo osiągnęło wynik, który uznać można za rentowny. Dlatego tak dużą wagę przywiązuje się do wydłużenia sezonu. W Polsce letni sezon urlopowy obejmuje 6-8 tygodni. W krajach o podobnym klimacie na sezon letni przypada 70% wszystkich gości w danym roku, jesienią 20%, a wiosną 10%.
Odczucia co do rentowności biznesu zależ także od indywidualnej sytuacji rolnika. Dla jednego kilkanaście tysięcy może być wystarczającą zachętą, by uruchomić przedsięwzięcie, dla drugiego taką sumą będzie kilkadziesiąt tysięcy złotych.
Nie bez znaczenia jest punkt wyjścia; czy rolnik dysponuje wolnymi, umeblowanymi pomieszczeniami i gości może przyjąć „od jutra”, czy musi je tworzyć od podstaw lub dokonać przebudowy. Wpływa to na odczucia o rentowności, gdyż w tym drugim przypadku rolnik oczekuje zwrotu poniesionych nakładów. W obu sytuacjach zaleca się sporządzenie biznesplanu. Kto starał się o uzyskanie kredytu w banku lub występował o pomoc do instytucji finansowej wie, że bez przedstawienia biznesplanu nie zostaną podjęte nawet wstępne rozmowy. Biznesplan to dokument opisujący, jakie jest prawdopodobieństwo zdobycia klientów, jak dana działalność wygląda w porównaniu z konkurencją, jakie są prognozy rynkowe.
Unia Europejska - zielone certyfikaty
Wejście Polski do Unii Europejskiej pociąga za sobą nie tylko zwiększone wymagania, jakim muszą sprostać hotele (np. przepisy HACCP ), ale również otwiera wiele możliwości zdobycia nowego rynku, bądź umocnienia dotychczasowej pozycji.
Jedną z takich możliwości są eko-certyfikaty / eko-etykiety.
Pomysł eko-etykiet jest dość nowy i pochodzi z Europy.
Głównym zadaniem eko-etykiet jest stymulowanie świadomości ekologicznej zarówno wśród producentów, usługodawców, jak i konsumentów. Eko-certyfikaty dostarczają potencjalnemu konsumentowi rzetelnej informacji środowiskowej na temat dowolnego produktu w celu wywarcia wpływu na jego decyzję przy wyborze usługi, bądź artykułu konsumenckiego. Jednocześnie certyfikaty zmuszają producentów do wzięcia odpowiedzialności za skutki, jakie ich produkt może mieć dla środowiska oraz wdrożenia rozwiązań zmniejszających te skutki.
Studium przeprowadzone w roku 2000 przez Consultancy and Research for Environmental Management – CREM z Holandii wspólnie z CH2M-HIIL z Hiszpanii - Feasibility and Market Study for a European Eco-label for Tourist Accommodations –FEMATOUR, ukazało, że w chwili obecnej aspekty Srodowiskowe odgrywają niemal niezauważalną rolę przy wyborze obiektu kwaterunkowego. Nieco ważniejszy jest stan środowiska, jakość powietrza i wody w okolicznych zbiornikach powierzchniowych, bliskość i dostępność czystych terenów zielonych, czyli tzw. Aspekty „zielone”, przy wyborze miejsca spędzania urlopu.
Z drugiej strony to samo studium zaznaczyło, iż poziom świadomości ekologicznej wśród społeczeństwa europejskiego wzrasta i wkrótce aspekty środowiskowe mogą odgrywać znaczącą rolę w decyzjach podejmowanych przez konsumentów.
Wychodząc naprzeciw przyszłym oczekiwaniom, w kwietniu 2003 r. Komisja Europejska podjęła decyzję i opublikowała dokument ustalający kryteria ekologiczne do przyznawania eko-etykiety Kwiatu Unii Europejskiej dla usług kwaterunkowych w turystyce.
Celem tej etykiety jest ograniczenie negatywnych skutków środowiskowych poprzez:
- obniżenie zużycia energii i wody w obiektach turystycznych
- wykorzystanie odnawialnych źródeł energii i surowców naturalnych
- wyeliminowanie szkodliwych substancji chemicznych
- promocję lokalnie produkowanej żywności
- podniesienie poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa, poprzez szkolenia, a także informacje dla turystów
W Polsce za przyznawanie wszelkich certyfikatów odpowiedzialne jest Ministerstwo Środowiska, Wydział do Spraw Polityki Środowiskowej. Zapewne wkrótce powstanie specjalny Oddział zajmujący się Kwiatem Europejskim.
Strategia rozwoju powiatu lęborskiego
N a podstawie planów operacyjnych dla Strategii Rozwoju Powiatu Lęborskiego:
Cel strategiczny:
Wspieranie rozwoju oferty turystyki wiejskiej uzupełniającej produkty turystyczne Łeby
Cele operacyjne:
- Wypracowanie katalogu produktów turystycznych gmin wiejskich – zatrzymanie gości na dłuższy pobyt w gospodarstwach agroturystycznych.
- Promowanie turystyki alternatywnej (tzw. „zielonej”) przy wykorzystaniu walorów krajobrazowych, niskiej gęstości zaludnienia, braku uciążliwych zakładów przemysłowych na terenie Ziemi Lęborskiej.
- Wspieranie rozwoju agroturystyki oraz innych form turystyki „zielonej” na terenach wiejskich – przygotowanie zróżnicowanej oferty agroturystycznej dla turystów reprezentujących różne grupy społeczne.
- Promocja oferty „zielonej” turystyki powiatu wśród mieszkańców miast i regionów o dużym zagrożeniu ekologicznym.
Mariola Fierka |
