Węgier, Rudolf von Laban za jedną z najważniejszych potrzeb małego człowieka uważał potrzebę ruchu. Według niego dzieciom bardzo ogranicza się ruch. Ciągłe ograniczanie swobody ruchu prowadzi do tzw. „stanu chronicznego” organizmu (wzrost wewnętrznego napięcia). Jest on groźny dla zdrowia jeśli nie zostanie okresowo rozładowane to napięcie wewnętrzne. Przebywanie w otoczeniu, które nieustannie ogranicza naturalne potrzeby swobody ruchu, jest przyczyną stresów psychicznych, stanów niepokoju i zahamowań.
Wiedzie to do utraty wiary we własne możliwości, w rezultacie czego człowiek zamyka się w sobie, odsuwa się od innych, traci kontakt z otoczeniem. R. Laban za najważniejsze potrzeby uznawał potrzebę ruchu, odprężenia, ekspresji, tworzenia. Wszystkie te potrzeby można zaspokoić w tańcu
I. KATEGORIE RUCHU W METODZIE RUCHU ROZWIJAJĄCEGO
Weronika Sherborne wyróżnia kilka kategorii ruchu:
1. ruch prowadzący do poznania własnego ciała
2. ruch kształtujący związek jednostki z otoczeniem fizycznym
3. ruch wiodący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem
4. ruch prowadzący do współdziałania w grupie
5. ruch kreatywny
Nie wymieniono tu formy ruchu sprzyjającej relaksowi ponieważ wszystkie zajęcia prowadzone metodą ruchu rozwijającego zawierają elementy relaksu, a podstawowym zadaniem wszystkich ćwiczeń jest wykształcenie umiejętności osiągania stanu odprężenia.
Ad. 1. Poznawanie własnego ciała
Szczególną uwagę przywiązuje się do stóp, kolan, nóg, bioder – na nich opiera się ciężar ciała. Stanowią one naturalny „ łącznik” pomiędzy człowiekiem a podłożem. Poznanie własnego ciała i kontrola nad jego ruchami prowadzi do ukształtowania się własnej tożsamości : wyodrębnienia własnego „ja” od otoczenia.
Ad. 2. Związek jednostki z otoczeniem fizycznym
Ta kategoria ruchu ma na celu wykształcenie orientacji w przestrzeni, by na tej podstawie mógł się wytworzyć związek między człowiekiem i tym, co go otacza.
Czynności ruchowe w tej kategorii ruchu są ściśle powiązane z poznawaniem własnego ciała i w sesjach ruchowych występują równolegle.
Zasadnicze ćwiczenia odbywają się np. na podłodze – daje to poczucie stabilności, „ugruntowienia”.
Ad. 3. Wytworzenie związku z drugim człowiekiem
Ta kategoria ruchu sprzyja wytworzeniu się zaufania do drugiego człowieka i na tej podstawie budowania związku z drugim człowiekiem.
Zasadniczym celem czynności ruchowych tej kategorii jest zachęcanie uczestników zajęć do nawiązania pozytywnych i znaczących kontaktów z innymi osobami, opartych na wzajemnym poznaniu i zrozumieniu potrzeb partnera oraz na wzajemnym zaufaniu. Do wytworzenia się takiej więzi dochodzi w trakcie zabaw ruchowych poprowadzonych metodą ruchu rozwijającego (zabawy te przypominają dziecięce baraszkowanie).
Ad. 4. Współdziałanie w grupie
Tak jak w przypadku poprzedniej kategorii ruchu tak i tutaj czynności ruchowe podzielić można na: ruch „z”, „przeciwko”, „razem”. Różnica polega jednak na liczbie uczestników ćwiczeń. W tym przypadku liczba jest większa. Ćwiczenia wykonuje się w trójkach, a następnie z całą grupą (więcej niż 3 osoby).
- w ćwiczeniu ruchowym „z” 2 osoby mogą zajmować się trzecią
- w ćwiczeniu ruchowym „przeciwko” kilka osób jednocześnie atakuje jedną ( gdy jedna osoba jest silniejsza, cięższa niż pozostali)
- w ćwiczeniu ruchowym ”razem” współdziała kilka osób.
Celem ćwiczeń ruchowych jest zaangażowanie wszystkich uczestników w aktywność ruchową, we współdziałanie ze sobą.
Ad. 5. Ruch kreatywny
Cechami charakterystycznymi tego typu ruchu jest spontaniczność, kreatywność i swoboda. Przykładem tego rodzaju ruchu jest taniec. Szczególnie „taniec wyzwolony”, który nie opiera się na ustalonych krokach tanecznych, lecz na pełnej swobodzie ruchów.
Kolejne kategorie ruchu odpowiadają kolejnym etapom zajęć prowadzonych metodą ruchu rozwijającego.
W wyniku udziału w sesjach ruchowych prowadzonych metodą Weroniki Sherborne, uczestnicy uzyskują zaufanie do samych siebie i do otoczenia oraz umiejętności nawiązywania kontaktu z ludźmi. To prowadzi do zyskania możliwości twórczego wyrażania siebie.
II ZAŁOŻENIA METODY RUCHU ROZWIJAJĄCEGO
W. SHERBORNE
System ćwiczeń ma zastosowanie we wspomaganiu prawidłowego rozwoju dzieci i w krygowaniu jego zaburzeń.
Opracowany przez W. Sherborne system ćwiczeń wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka, zaspokajanych w kontakcie z dorosłymi.
Podstawowe założenia metody to rozwijanie przez ruch:
· świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego;
· świadomości przestrzeni i działania w niej;
· dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu.
Udział w ćwiczeniach ma na celu stworzyć dziecku okazję do poznawania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia swojej siły, sprawności i związku z tym możliwości ruchowych. Podczas ćwiczeń ruchowych dziecko może poznać przestrzeń , w której się znajduje (przestaje ona być dla niego niebezpieczna). Dziecko czuje się bezpiecznie, staje się aktywne, bardziej twórcze.
III PLANOWANIE SESJI
Ważne przy planowaniu sesji są : wiek uczestników, liczebność grupy, miejsce, czas trwania zajęć itp.
Efekty oddziaływania na dziecko nie muszą być zauważalne od razu. Często uwidaczniają się dopiero w życiu dorosłym.
Planowane zajęcia musza uwzględnić prawidłowości rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka; możliwości i ograniczenia psychofizyczne dzieci. Program zajęć powinien uwzględniać zarówno potrzeby grupy, jak i indywidualne potrzeby dzieci.
IV ORGANIZACJA ĆWICZEŃ I GRUPY ZAJĘCIOWEJ
- Najbardziej komfortowe warunki zapewnia grupa licząca 6-14 dzieci.
- Wiek nie jest ograniczony. Dobrze jest zapewnić dziecku dorosłego czy starszego partnera.
- Skład grupy raczej stały.
- Systematyczne odbywanie się zajęć.
- Czas trwania ok. 1 godziny. Początkowo mogą być krótsze, zależnie od samopoczucia i możliwości dziecka.
- Odpowiednie warunki lokalowe: przestrzeń, podłoże, świeże powietrze.
- Swobodny ubiór, najlepiej boso (lepszy kontakt z podłożem).
- Prowadzeniem grupy powinny zajmować się dwie osoby.
V ĆWICZENIA SOSOWANE W METODZIE W. SHERBORNE
Weronika Sherborne wyróżnia grupy ćwiczeń wspomagających rozwój dziecka:
· ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała
· ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu
· ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą
· ćwiczenia twórcze
Ćwiczenia te mogą występować w różnych formach:
· zajęcia indywidualne z jednym dzieckiem
· zajęcia w parach
· zajęcia dla trzech lub więcej osób
Dzieci nadpobudliwe ruchowo nie powinny być w jednej grupie z dziećmi z zaburzeniami nerwicowymi o charakterze lękowym. Nie powinno być także w jednej grupie dużo dzieci nadpobudliwych, gdyż negatywnie wpływają na siebie, pobudzają się wzajemnie.
VI ZAKRES ZASTOSOWAŃ METODY
Jest to metoda uniwersalna. Jako metoda terapii znajduje zastosowanie w pracy z dziećmi z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego. Również dla dzieci z tzw. normą intelektualną, przejawiających zaburzenia w sferze emocjonalnej i społecznej. Metoda ta bywa wykorzystywana jako wstępny etap do innych zajęć terapeutycznych, np. dla dzieci mających trudności w czytaniu i pisaniu, czy jako część programu terapii dla dzieci jąkających się lub dzieci nerwicowych.
Metoda W. Sherborne może być w zakresie profilaktyki formą pomocy dzieciom, młodzieży, dorosłym w różnych sytuacjach trudnych. W pracy z dorosłymi możemy wykorzystać tę metodę w celu osiągnięcia w grupie wzajemnego zaufania, poczucia bezpieczeństwa i relaksu. Warto pamiętać, że metoda Ruchu Rozwijającego może być sposobem działania dającym szansę na prawidłowy rozwój dziecka i poprawę funkcjonowania dziecka i rodziny. Może być stosowana jako cykl zajęć, ale również można wykorzystać niektóre z jej elementów, wspomagając w ten sposób innego rodzaju działania.
Z powodzeniem można wykorzystywać elementy metody w prowadzeniu zwykłych zajęć ruchowych. Oto przykład scenariusza zajęć ruchowych z elementami metody Ruchu Rozwijającego :
KONSPEKT ZAJĘĆ DO WYKORZYSTANIA W ŚWIETLICACH SZKOLNYCH
TEMAT: ZESTAW ĆWICZEŃ RUCHOWYCH Z ELEMENTAMI METODY W. SHERBORN – OPOWIEŚĆ RUCHOWA PRZY MUZYCE.
DATA:..............................................
CELE OGÓLNE:
· Relaksacja fizyczna i psychiczna dziecka
· Integracja grupy
· Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa
· Kształtowanie pozytywnych odczuć w kontakcie z innym człowiekiem
CELE OPERACYJNE:
· Potrafi zrelaksować się, odprężyć poprzez ćwiczenia ruchowe
· Potrafi kontrolować własne zachowanie i zapobiegać niebezpiecznym sytuacjom
· Współdziała w grupie, akceptuje innych oraz siebie
METODY:
· Praca pod kierunkiem nauczyciela
FORMY PRACY:
· Praca indywidualna
· Praca w grupie
ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
· Kaseta z nagraniem odpowiedniej do poszczególnych ćwiczeń melodii
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Wspólne zaśpiewanie piosenki pt: „ Zajączki”
2. Przywitanie się palcami, stopami, nosami
3. „Zajączki idą przez łąkę” – dotykanie stopami podłogi
4. „Zajączki zobaczyły żabki” – dzieci skaczą jak żabki
5. „Zajączki w tunelu” – czołganie się po podłodze na brzuchu i na plecach
6. „Zajączki przestraszyły się ciemności” – dzieci przytulają się, „Kołyska”
7. „Kiedy zajączki uspokoiły się, przyszedł do nich listonosz i wręczył im paczki” – „Rozwijanie paczek”
8. „Jak już rozwinęły paczki były szczęśliwe i razem z motylkami tańczyły” – swobodny, spokojny taniec w celu uspokojenia
9. „Zajączki poszły dalej” – „Pociąg”, „Most”
10. „Weszły do ciemnego lasu” – „Prowadzenie ślepca”
11. „Szczęśliwie wyszły w końcu z lasu” – radosny taniec, toczenie się po podłodze
12. „I tak doszły wreszcie do swoich domów” – relaks, marsz
13. „Zanim jednak rozeszły się do domów, pożegnały się – „żegnanie się” palcami, dłońmi, stopami, przytulanie się, dziękowanie sobie za wspólną zabawę
14. Ustawienie w kole i machanie na pożegnanie
Lucyna Joszko |
