Materiały przygotowane dla nauczycieli – wychowawców
Materiały zgromadzone w tej publikacji pragnę zaproponować przede wszystkim młodym nauczycielom – wychowawcom. Mam nadzieję, że posłużą im jako pomoc w pracy wychowawczej z uczniami i rodzicami.
Przyglądając się sytuacji jaka zaistniała w dzisiejszych czasach, można zauważyć tendencję spadkową we współpracy rodziców z placówkami oświatowymi, a wychowawca jako pierwszy może się o tym przekonać.
Coraz mniej rodziców bierze czynny udział we współpracy ze szkołą, wychowawcą lub innymi nauczycielami przedmiotowymi.
Rodzice „pojawiają” się w szkole dopiero wtedy, gdy otrzymają pisemne zawiadomienie do domu, w przeciwnym wypadku znajdują różne wytłumaczenia, dlaczego nie mogli przyjść na spotkanie klasowe zorganizowane przez wychowawcę.
Rola wychowawcy jest bardzo trudna. Aby móc współpracować z rodzicami musi najpierw zachęcić ich do przyjścia na spotkanie, a w dalszym ciągu zachęcić do współpracy.
Poniżej zgromadziłam kilka ważnych uwag i spostrzeżeń, które mam nadzieję, że pomogą wychowawcy w jego pracy.
Wiedzę zgromadzoną w mej publikacji oparłam na fachowej literaturze oraz własnym doświadczeniu.
I.RELACJE POMIĘDZY WYCHOWAWCĄ A RODZICAMI.
1.Oczekiwania wychowawcy wobec rodziców:
- systematyczne spotkania rodziców z wychowawcą,
- wspólne rozwiązywanie problemów wychowawczych,
- otwartość rodziców wobec nauczyciela,
- pomoc rodziców w różnych pracach na rzecz klasy (szkoły),
- wychowawca oczekuje od rodziców, że będą obiektywni, tolerancyjni, chętni do współpracy, systematyczni, otwarci, zaangażowani, szczerzy wobec niego i samych siebie, niekonfliktowi, wyrozumiali.
2.Oczekiwania rodziców wobec wychowawcy:
- wychowawca będzie opiekuńczy, sprawiedliwy, konsekwentny, zaangażowany w życie klasy, odpowiedzialny,
- wychowawca będzie miał dobre kontakty interpersonalne(uczeń- wychowawca ),
-w sytuacjach konfliktowych mają nadzieję, że wychowawca wysłucha obu stron i osądzi sprawiedliwie.
3.Organizując spotkania wychowawca powinien pokazać rodzicom cel:
- podać temat spotkania oraz przewidywany czas jego trwania,
-podczas spotkań powinien pamiętać o podmiotowym traktowaniu ucznia,
- umożliwić wypowiedzenie się każdemu zainteresowanemu rodzicowi,
- organizować spotkania podczas „ dnia otwartego”( w przypadku nieobecności w pracy zorganizować spotkanie w innym terminie wcześniej informując o tym rodziców),
- nie może rozmawiać z rodzicami w obecności innych nauczycieli( w przypadku braku czasu umówić się w innym terminie, dogodnym dla obu zainteresowanych stron),
-podczas spotkań indywidualnych powinien poświęcić rodzicowi tyle czasu, aby rodzic mógł rozwiązać swój problem lub uzyskać wskazówki na jego rozwiązanie.
PAMIĘTAJ ! ZANIM ZACZNIESZ DZIAŁAĆ SPRÓBUJ ZROZUMIEĆ SYTUACJĘ UCZNIA I JEGO RODZICÓW, SZANUJ ICH I DBAJ O ICH UCZUCIA.
II.PRZYKŁADY PROWADZENIA ZEBRAŃ Z RODZICAMI:
1.Wychowawca organizuje wystrój sali ( ustawia stoły, częstuje kawą herbatą, ciastkami. Mogą mu pomagać w tym wychowankowie).
2.Z pośród rodziców wybiera osobę, która będzie notowała przebieg spotkania ( na każdym spotkaniu może to być inna osoba). Dokumentację ze spotkań przechowuje się przez czas trwania nauki uczniów w danej szkole.
3.Wychowawca podaje plan spotkania i informuje o czasie jego trwania.
4.Na pierwsze spotkanie wychowawca przygotowuje identyfikatory dla rodziców ( np. na kartce papieru odrysowuje dłoń, a pod spodem pisze imię i nazwisko ucznia- MOJE DZIECKO, wszystkie dłonie można przyczepić w przygotowanym w tym celu domku; mogą to być zwykłe kartoniki, które rodzice przyczepiają sobie na ubraniu lub stawiają przed sobą ).
5.Wychowawca jest zobowiązany do przypomnienia celu spotkania, proponuje sposób jego realizacji, podaje plan w punktach.
6.W przypadku konieczności przedłużenia czasu trwania spotkania wynikającego z omawianego problemu wychowawca zgadza się na pozostanie dłużej za obopólną zgodą. Fakt ten musi być odnotowany w protokóle spotkania.
7.Na pierwszym spotkaniu wychowawca jest zobowiązany do sformułowania zasad współpracy między rodzicami, a wychowawcą. Wstępne zasady może sam przygotować.
ZASADY WSPÓŁPRACY
1.NIE OCENIAMY WYPOWIEDZI INNYCH.
2.SZANUJEMY ODMIENNE ZDANIE.
3.PRZYCHODZIMY NA WSPÓLNE ZABRANIA.
4.UWZGLĘDNIAMY PROPOZYCJĘ PRACY
WSZYSTKICH RODZICÓW.
5.TWORZYMY ATMOSFERĘ ŻYCZLIWOŚCI
I ZAUFANIA.
6.WSZYSCY ANGAŻUJEMY SIĘ W ŻYCIE KLASY.
7.JESTEŚMY SZCZERZY WOBEC SIEBIE.
8.NIE WYNOSIMY NA ZEWNĄTRZ TEGO, O CZYM MÓWIMY NA ZEBRANIU.
Po podaniu zasad współpracy wychowawca jest zobowiązany zapytać rodziców czy tę propozycję akceptują.W przypadku akceptacji wychowawca pozostawia zasady. Jeśli rodzice nie zgadzają się z tymi zasadami wspólnie z wychowawcą układają nowe zasady współpracy.
Po sformułowaniu zasad chętni rodzice mogą je podpisać
( nie jest to obowiązkowe ). Zasady te są sformułowane dla wspólnego dobra i dla dobra dzieci.
8. Dokładne zaplanowanie zebrania, określenie czasu trwania zebrania, dostosowanie terminu do możliwości ogółu jest podstawą dobrej współpracy wychowawcy z rodzicami.
III.PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA JAKIE MOGĄ PRZREPROWADZIĆ WYCHOWAWCY Z RODZICAMI.
Podczas spotkań wychowawca może przeprowadzać ćwiczenia. Rodzice mają prawo do rezygnacji z udziału w takich ćwiczeniach. Przykłady ćwiczeń z rodzicami:
1.NAUKA AKTYWNEGO SŁUCHANIA.
Rodzice poznają się w grupach. Wychowawca zadaje pytanie. Jaka jest najlepsza forma wypoczynku dla mojego syna/ córki?. Najpierw rodzice między sobą rozmawiają na ten temat, później wspólnie określają formy wypoczynku dla swych pociech. W taki sposób wychowawca może zorientować się jaką formę wypoczynku zaproponować dla swych podopiecznych. Pytania mogą dotyczyć różnych tematów.
2.POZNAJEMY SWOJE OCZEKIWANIA I OBAWY.
W tym celu wychowawca przygotowuje dla rodziców karteczki z pytaniami:
1. Oczekuję, że moje dziecko w szkole………..
2. Obawiam się, że moje dziecko w szkole……….
Rodzice odpowiadają indywidualnie na pytania, zbierają kartki nie podpisują ich poczym wspólnie z wychowawcą zastanawiają się co można zrobić w danym kierunku. Może będzie potrzebna porada psychologiczna dla dobra dziecka?
Inne przykłady pytań na karteczki:
1.Co moje dziecko potrafi dobrze robić?
2.Co moje dziecko lubi robić ?
3.Jakie moje dziecko ma zalety ?
4.Proszę podać trzy sytuacje w szkole, które budzą Państwa niepokój, a o których dowiedzieliście się Państwo od dziecka…
WYCHOWAWCO!
NIE WOLNO KRYTYKOWAĆ ZDANIA RODZICÓW .
VI.ZASADY JAKIMI POWINIEN KIEROWAĆ SIĘ WYCHOWAWCA ORGANIZUJĄC WSPÓŁPRACĘ Z RODZICAMI:
1.Trójstronnego układu to jest umowa rodzice, dziecko, wychowawca.
2.Elastyczności. Potrzeby dzieci i potrzeby rodziców. Ich gotowość decyduje o ilości spotkań. Spotkania przygotować zgodnie ze statutem szkoły. Pamiętaj najważniejsze jest dobro dziecka!.
3.Partnerstwo. Rodzice nie są ekspertami własnych dzieci. Zakładamy, że wszyscy jesteśmy partnerami w podejmowaniu decyzji i w realizacji wspólnych przedsięwzięć.
4.Współodpowiedzialność. Należy przyjąć za co odpowiadają rodzice, wychowawca, uczeń. Rodzice nie mogą wchodzić w kompetencje wychowawcy i odwrotnie.
5.Prawo do popełniania błędów. Każdy musi mieć szansę na poprawienie swoich błędów.
6.Prawo wzajemnego wspierania się w szukaniu tego co najlepsze, aby móc to ofiarować dzieciom (rzetelna informacja i wymiana doświadczeń, wzajemny szacunek i docenianie starań, wpływanie na rozwijanie kompetencji rodziców i własnych.
V. JAK PRACOWAĆ Z RODZICAMI:
1.Wychowawca zachęca na różne sposoby rodziców do spotkania.
2.Wychowawca musi być dobrze przygotowany na spotkanie z rodzicami.
3.Wychowawca przedstawia plan spotkania rodzicom.
4.Wychowawca pamięta o celu spotkania.
5.Cel spotkania jest tak samo ważny dla wychowawcy jak i dla rodziców.
6.Wychowawca powinien być taktowny i uprzejmy.
7.Wychowawca powinien unikać:
-autorytatywnego wypowiadania się;
- pouczania;
-dawania rad;
-stawiania diagnoz ( np. dziecko będzie miało kłopoty );
-używania języka naukowego;
-wyliczania przewinień i kłopotów w nauce dziecka;
-trwania uparcie przy swoim stanowisku jeśli jasno widzi, że popełnia błąd;
-naruszania prywatności;
-pośpiechu i niewłaściwych warunków konsultowania się ( np. na korytarzu podczas przerwy ).
8.Podczas indywidualnych spotkań z rodzicami wychowawca powinien ( starać się by zawsze towarzyszył rozmowie takt i dyskrecja ). Rozmowę powinien rozpocząć od określenia mocnych stron dziecka, wskazując co uczeń mógłby zrobić, opracowuje z rodzicami plan działania. Konsultację z rodzicem powinien zamknąć pozytywnym stwierdzeniem.
VI. JAK PRACOWAĆ Z RÓŻNYMI TYPAMI RODZICÓW:
1.Rodzice agresywni – Wychowawca pozwala się rodzicowi wypowiedzieć, nie przerywa, wysłuchuje rodzica. Utrzymuje z nim kontakt wzrokowy. Powtarza ostatnie słowo rodzica bardzo wyraźnie. Rozmawia spokojnie, stanowczo, trzyma się faktów. Przedstawia dziecko w dobrym świetle, a trudności jego mało konkretnie. Wzmacnia wszelkie pozytywne myślenie rodzica np. cieszę się, że Pani to powiedziała; widzę, że jest Pani zainteresowana swoim dzieckiem; ja też chcę jak najlepiej dla Pani dziecka. Wychowawca zachowuje postawę przyjacielską. Umawia się na następne spotkanie z rodzicem równocześnie umawia się z nauczycielem zainteresowanym i próbuje sprawę wyjaśnić.
2.Rodzice negatywistyczni-Podobnie jak poprzednio wychowawca stara się wczuć w sytuację rodzica. Musi zastanowić się z czego wynika wrogie nastawienie rodzica. Zbadać tę sprawę, wyciągnąć wnioski i sprawę podsumować. Wychowawca nie może podważać autorytetu swych koleżanek i kolegów z pracy przed rodzicami.
3.Rodzice bierni- Wychowawca musi uszanować ich inność. Stara się rodzica zrozumieć i znajduje czas, aby porozmawiać z nim na osobności. Wychowawca musi wzmocnić go pozytywnie i zadbać o stworzenie miłej atmosfery. Zadaje rodzicowi pytania otwarte, aby rodzic mógł odpowiedzieć na nie „tak” lub „nie”. Wychowawca musi wykazać zainteresowanie zdaniem rodzica, zachęcić rodzica do współpracy.
4.Rodzice nieśmiali- Jest to ten sam typ rodziców co rodzice bierni. Wychowawca postępuje w podobny sposób.
5.Rodzice niewykształceni- Wychowawca podczas rozmowy z takimi rodzicami musi budować wiarę rodzica w możliwości ucznia, rodzic musi uwierzyć w jego zdolności. Dla takiego rodzica wychowawca musi być doradcą. Powinien zachęcać rodzica do rozmów z dzieckiem. Używać języka komunikatywnego.
6.Rodzice wszystkowiedzący- Takiego rodzica wychowawca musi wysłuchać i dać mu szansę wypowiedzenia się. Należy kierować się w tym przypadku zasadą elastyczności. Wychowawca musi umieć wykorzystać pomysły rodzica. Wychowawca zjedna go sobie jeśli wykorzysta jego dobre pomysły. Jeśli będzie chciał przyjść na lekcję zaprosić go na lekcję otwartą.
VII. PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ PIERWSZEGO SPOTKANIA Z RODZICAMI W CHWILI OBJĘCIA WYCHOWAWSTWA.
Cele operacyjne:
1.Nawiązywanie dobrego kontaktu między wychowawcą, a rodzicami i pomiędzy rodzicami.
2.Uświadomienie rodzicom wspólnego celu działania rodziców i wychowawcy.
3.Dostrzeżenie wzajemnych powiązań między potrzebami, a możliwościami ich zaspokajania.
4.Uświadomienie konieczności wzajemnego i otwartego komunikowania oczekiwań i problemów.
Czas trwania zajęć:
2 godziny
Uczestnicy:
rodzice, oraz wychowawca uczniów.
Zagospodarowanie przestrzeni:
stoliki i krzesła ustawione po okręgu, podanie kawy, herbaty, ciastek.
Pomoce:
-karta propozycji zasad współpracy,
-kartki z poleceniami,
-nożyczki, klej, papier, szpilki, paski papieru,
-karty z niedokończonymi zdaniami,
-przybory do pisania.
Indywidualne zaproszenia:
Serdecznie zapraszam na spotkanie pod hasłem „POZNAJEMY SIEBIE I SWOJE OCZEKIWANIA”,
które odbędzie się … września …… roku w sali lekcyjnej klasy I… . Początek o godzinie ….. Proszę zarezerwować dwie godziny.
Wychowawca: ……………
Przebieg zajęć:
Spotkanie odbywa się według ustalonego harmonogramu przez wychowawcę klasy.
VIII. LITERATURA WYKORZYSTANA W PUBLIKACJI:
1.Bożena Czerska „Dwa modele współpracy” Nowa Szkoła 92 nr 2
2.Alicja Dłużeń artykuł pt. „Wychowawca i rodzice” 99r. nr 4
3.Małgorzata Feiner „ Współdziałanie szkoły z rodzicami” 90r. nr 4
4.Andrzej Janke „O nowy kształt relacji domu ze szkołą”. Czasopismo „Problemy rodzinne” 95r. nr 4
Opracowała:
mgr inż. Maria Matyla |
