Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Współczesny nauczyciel przedszkola i edukacji zintegrowanej

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 5328 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 Anna Bączyk
Nauczyciel
Miejskie Przedszkole NR 4
w Zambrowie


Niezaprzeczalną cechą dziejącej się transformacji oświatowej są ciągle zmiany, a główną rolę w tym swoistym akcie zmian odgrywają nauczyciele. Już wiele lat temu B. Suchodolski powiedział: „wprawdzie szkolnictwo jest w znacznym stopniu takie, jakiego życzy sobie prowadzona przez państwo polityka oświatowa, ale jest równocześnie naprawdę takie, jakim czyni go nauczycielska działalność powszechna”1.
Nie bez racji autorzy Raportu Komitetu Ekspertów pod tytułem „Edukacja narodowym priorytetem” orzekli, że w funkcjonowaniu systemu edukacji narodowej decydującą i strategiczną rolę spełnia nauczyciel2.
Przyjęcie założenia, że rzeczywista „zmiana” dokonuje się w samym nauczycielu, a nie tylko w przepisach ministerialnych, czy też w literaturze pedagogicznej, każe zwrócić baczniejszą uwagę na samego nauczyciela.
„Żaden zawód ponoszący odpowiedzialność za rozwój poznawczy i humanistyczny człowieka nie może pozostawać bez zmian, jeśli zachodzą znamienne przeobrażeni w sposobie życia ludzi i charakterze ich pracy. Dotyczy to zwłaszcza zawodu nauczycielskiego uznawanego powszechnie za najbardziej humanistyczny z zawodów”. Są to słowa Arthura W. Combsa, współautora oryginalnej, w swych założeniach koncepcji kształcenia nauczycieli3.
Prof. dr hab. Włodzimierz Prokopiuk w słowie wstępnym książki „Rozwój nauczyciela w okresie tramsformacji” napisał: „Potrzeba rozwoju – to niewątpliwie główna siła sprawcza „bycia” nauczycielem – współczesnym człowiekiem. Na jakimkolwiek etapie drogi życiowej i zawodowej nie może on stwierdzić, iż osiągnął szczyt rozwoju i że jego koncepcja egzystencjalno – profesjonalna została ostatecznie zrealizowana. Właśnie ta pryncypialna „nieskończoność” staje się dziś główną właściwością, ale też problemem tego na wskroś intelektualnego zawodu, a może nadal i jak to wynika z klasycznej myśli pedeutologicznej – misji i posłannictwa”4.
Roman Leppert analizując literaturę pedeutologiczną ostatnich lat wyróżnia trzy sposoby myślenia o nauczycielu. Dla określenia używa kategorii: „Adaptacyjny technik – osobnik, który „produkuje” zawartość umysłów swoich podopiecznych według nie przez siebie zdefiniowanych wzorców. Nauczanie jawi mu się jako rodzaj stosowanej nauki, siebie spostrzega natomiast jako rodzaj stosowanej nauki, siebie spostrzega natomiast jako „wykonawcę” praw i zasad efektywnego nauczania”.
Refleksyjny praktyk to osoba, która w pełnionej przez siebie roli myśli o tym, co aktualnie robi. Nauczyciel taki poddaje refleksji swoje funkcjonowanie, koncentrując uwagę na strukturze własnych przekonań, określających sposób myślenia i działania. Studiuje on swój „warsztat” pracy, przyjmowane założenia i osiągane rezultaty, analizuje doświadczenia, wprowadza zmiany w sposobie bycia nauczycielem.
Myśląc o nauczycielu jako transformatywnym intelektualiście mamy na uwadze rzetelnie wykształconego i samodzielnie myślącego człowieka, zaangażowanego na rzecz budowania w innych ludziach mądrości i kompetencji zmiany świata społecznego4.
Różnorodne są źródła i przesłanki wyłonienia takich modeli. W ramach każdego z tych modeli nauczyciel funkcjonuje inaczej, inne są konsekwencje i rezultaty jego działania.
Prof. W. Prokopiuk pisze:, „Ale są też „tak zwani nauczyciele” – nastawieni do świata i ludzi instrumentalnie, adaptacyjni technicy, „rzemieślnicy” zmęczeni wypełnianiem tego zawodu, bo czynią to z konieczności – po prostu źli nauczyciele, tak jak to bywa w każdym innym zawodzie”5.
Adaptacyjny technik pełni rolę źródła wiedzy, którą ma za zadanie przekazywać. Taki nauczyciel trudno rezygnuje ze sterowania dzieckiem, co prowadzi do kształtowania osobowości niesamodzielnych na rzecz postawy oferowania, stymulowania i uznawania indywidualności wychowanka.
Kontrola efektów podejmowanych działań przez ten typ nauczyciela ogranicza się często tylko do zabiegów formalnych, wynikających z obowiązujących przepisów.
Podejście adaptacyjne powinno być wypierane przez ideę edukacji kreatywnej, twórczej. Kształtowanie potrzeb innowacyjnych i twórczych młodego pokolenia, które poradzi sobie w zmieniającej się rzeczywistości jest ważniejsze od przystosowania do zastanej rzeczywistości.
Nauczyciel nie powinien tylko przekazywać wiedzę, lecz ma wzbudzić zainteresowania uczniów, kształtować ich umiejętności samodzielnego zdobywania wiedzy. Potrzebni są nauczyciele krytyczni, refleksyjni i poszukujący.
Refleksyjny praktyk to osoba, którą M. Taraszkiewicz definiuje w następujący sposób „... myśli on o tym, co aktualnie robi. Poddając refleksji swoje funkcjonowanie, a zatem strukturę swoich przekonań, które określają własny sposób myślenia i działania. Pracuje przez autorefleksję i otrzymywane informacje zwrotne. Studiuje i bada swój warsztat pracy, założenia i rezultaty, analizuje doświadczenia, wprowadza zmiany... Co jakiś czas „odkurza” nawyki, burząc rutynę i przyzwyczajenia...Stale uczy się korzystać z nowości teoretycznych, przykrywając owe odkrycia do własnych strategii uczenia”6.
Takiego nauczyciela charakteryzują dwa pojęcia: refleksja i praktyka. Stara się on pozyskiwać informację zwrotną o własnych działaniach, dokonuje samooceny. Refleksyjny praktyk jest tym, który potrafi łączyć „konkretne doświadczenia” z „refleksyjną obserwacją” i „aktywnym eksperymentowaniem”, swoje refleksje wykorzystuje do wzbogacania praktyki. Refleksja po działaniu pozwala ocenić dokonania, przeanalizować sukcesy i porażki, krytycznie spojrzeć na własne dokonania i wyciągnąć wnioski na przyszłość. Naukowcy mówiąc o refleksyjnych nauczycielach podają, że mogą oni np.:
- prowadzić rozmowy z samym sobą,
- zapisywać spostrzeżenia w dzienniku profesjonalnym,
- dyskutować z krytycznym przyjacielem,
- systematycznie prowadzić samoocenę,
- prowadzić działania w badaniu,
- pozyskiwać informację zwrotną.

Arkusz do samooceny.


1. Co mi dobrze wychodzi?


2. Co mógłbym udoskonalić?





Przestrzegają jednak nauczycieli, że stawanie się refleksyjnym praktykiem jest procesem, niekiedy wieloletnim. Końcowy stan tego procesu w praktyce oznacza niechęć do odwzorowywania, nieufny stosunek do „gotowców” i wzrost zaufania do samego siebie jako źródła poznania.
Pełnienie roli zawodowe transformatywnego intelektualisty jest obecnie niewykonalne, chociaż ten kierunek refleksji pedeutologicznej jest podejmowany przez naukowców. Twierdzą oni, że jeśli chcemy mieć w oświacie nauczycieli, którzy byli transformatywnymi intelektualistami, to najpierw sami nauczyciele muszą przejść przez proces autotransformacji (samodoskonalenie w zakresie mistrzostwa dydaktycznego i osobistego) lub rezygnacji z zawodu. Czas skończyć z usprawiedliwianiem swoich niepowodzeń w pracy z uczniami negatywnymi, wynikami inwigilacji ich środowiska życia i deficytami czy trudnościami rozwojowymi.
Zagadnienia te podejmuje W. Prokopiuk „Współczesny nauczyciel w kontekście założeń reformy systemu edukacji w naszym kraju musi dokonać trudnego, ale koniecznego wartościowania pomiędzy pozytywistycznie utrwaloną i instrumentalnie rozumianą technologią procesów pedagogicznych, a logiką nowych sensów i znaczeń objawiających się w tych procesach w okresie ponowczesności, których nauczyciel jako „transformatywny intelektualista” ma być krytycznym kreatorem, a nie tylko wiernym i posłusznym realizatorem”7.
„Wieloznaczność rzeczywistości pedagogicznej prowadzi do sytuacji, w której występują, w czystej postaci różne warianty współdziałania, na przykład manipulacyjne, funkcjonalno – zawodowe, komunikacyjne, dialogiczne, hermeneutyczne. A ponieważ, jak słusznie napisał W. Stanley, nauczyciele są grupą najbardziej oddaną wartościom demokratycznym, zdolną do pokierowania zmianą społeczną, to im właśnie, jako transformatywnym intelektualistom przynależy prawo inspirowania emancypacji i upodmiotowienia, oraz w imię tych idei, dokonywania wyboru między logiką sensu a różnorodnymi odmianami technologii pedagogicznej”7.
„Nauczyciel w okresie transformacji” na taki temat pracownicy Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku przeprowadzili badania sondażowe wśród studentów kierunku nauczycielskiego. Przyszli nauczyciele widzą konieczność modernizacji edukacji, zwracają uwagę na trzy podstawowe sfery kwalifikacji nauczyciela: merytoryczną, metodyczną i osobowościową.
Fakt ten jest budujący, że przyszli nauczyciele tak spostrzegają funkcjonowanie nauczyciela w okresie gwałtownych przemian.

Literatura:

1. B. Suchodolski: Edukacja narodu. Warszawa 1970.
2. Edukacja narodowym priorytetem. Raport o stanie i kierunkach rozwoju systemu edukacji narodowej.
3. A. Combs, R. A. Blume, A. J. Newman, H. L. Wass: The Professional Education of Teachers. Boston 1978.
4. W. Prokopiuk (red.). Rozwój nauczyciela w okresie transformacji. Białystok 1998.
5. R. Piwowarski (red.). Dziecko – nauczyciel – rodzice. Konteksty edukacyjne. Białystok – Warszawa 2003.
6. M. Taraszkiewicz. Jak uczyć lepiej. Czyli refleksyjny praktyk w działaniu. Warszawa 1996.
7. W. Prokopiuk. Dylemat wyboru współczesnego nauczyciela – między logiką sensu a technologią pedagogiczną. Edukacja nr 4, 2000.
8. Afirmacja. W poszukiwaniu drogi rozwoju własnego i szkoły. Dyrektor szkoły nr 3 – 4, 1995.

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie