Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Potrzeby dużego i małego człowieka

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 12003 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 
     Potrzeby - są to, wg Słownika Języka Polskiego, "okoliczności zmuszające do postąpienia tak, a nie inaczej, odczuwanie braku czegoś. Od chwili narodzin odczuwamy różne potrzeby i ten brak czegoś towarzyszy ludziom aż do śmierci". Nic więc dziwnego, iż wielu naukowców zajęło się tą problematyką, tworząc własne definicje i klasyfikacje potrzeb.
     Według N. Camerona jest to "stan nieustabilizowanej lub zaburzonej równowagi w zachowaniu się organizmu przejawiający się zwykle jako nasilająca się lub przedłużająca czynność i napięcie". K. Goldstein określa potrzebę jako "stan pewnego niedoboru , który osobnik stara się uzupełnić". Inną , ciekawą definicję podaje D. W. Mc. Kinnon : " potrzeba jest to napięcie wewnątrz organizmu, które prowadzi do organizowania pola działania organizmu odpowiednio do pewnych podniet lub celów i pobudza aktywność skierowaną na ich osiągnięcie". Według Z. Freuda , "wszystkie potrzeby człowieka wynikają z jego popędów - libido" i metamorfoz, jakim te poglądy ulegają. Socjolog W. J. Thomas wyróżnił cztery zasadnicze potrzeby człowieka :

  1. potrzebę bezpieczeństwa;
  2. potrzebę uznania;
  3. potrzebę przyjaźni;
  4. potrzebę nowych doświadczeń.
     W wyniku analizy historycznej przyczyn sporów i walk ludzi inną klasyfikację stworzył J. Pieter. Według niego w ciągu wieków walczono o:
  • środki do życia,
  • swobodę,
  • partnera seksualnego,
  • wiarę ( przekonania, ideały ).
     Najbardziej znana jest hierarchiczna teoria potrzeb A. Maslowa , twórcy psychologii humanistycznej. Według niego potrzeby są dane człowiekowi z przyrodzenia i tworzą hierarchię , w której zaspokojenie potrzeb podstawowych jest warunkiem zaspokojenia potrzeb nadrzędnych.
      Na tej zasadzie stworzył on tak zwaną " piramidę potrzeb" Potrzeby samorealizacji
Potrzeby uznania i szacunku
Potrzeby miłości i przynależności
Potrzeby bezpieczeństwa
Potrzeby biologiczne
     Potrzeby najniższego rzędu – biologiczne, są podstawą piramidy gdyż bez powietrza, pokarmu, snu, odpowiednich warunków fizycznych, pozostałe potrzeby tracą na znaczeniu.
     Potrzeby bezpieczeństwa dotyczą szczególnie dzieci, które pragną porządku , stałości i przewidywalności otoczenia. "Zapewnione bezpieczeństwo umożliwia rozwój wyższych potrzeb i popędów w kierunku doskonałości. Zagrożenie poczucia bezpieczeństwa równa się spowodowaniu regresji do bardziej podstawowej dziedziny" – pisze Maslow. Potrzeby te są zaspokajane nie tylko przez własne zachowania obronne i zapobiegawcze, ale też dzięki opiece i oparciu udzielanemu przez osoby dorosłe, czy też podporządkowaniu się obowiązującym regulaminom.
     Potrzeby poziomu trzeciego – miłości i przynależności dotyczą pozycji w rodzinie czy wśród rówieśników. Według Maslowa istotą "miłości jest potrzeba przynależenia, gdyż zakłada ona dawanie i branie uczucia { ... }organizm jest zaprojektowany do tego, że potrzebuje miłości, tak samo jak samochód jest zaprojektowany do tego, że potrzebuje paliwa i oleju". Człowiek ,który ma zapewnione odpowiednie warunki , poczucie bezpieczeństwa, przynależności i miłości – pragnie szacunku i uznania własnego oraz ze strony innych ludzi.
      Dopiero teraz, według autora , można realizować potrzeby samorealizacji. "Muzyk tworzy muzykę, malarz maluje, a poeta pisze po to , aby być w zgodzie z samym sobą. Czym człowiek może być, tym może być".
     Inną klasyfikację potrzeb zaproponował w swoich publikacjach K. Obuchowski, wyróżniając :
  1. Potrzeby samozachowania :
    1. potrzeby fizjologiczne;
    2. potrzeby orientacyjne.
  2. Potrzeby rozmnażania ( zachowania gatunku)
     Określa on potrzebę jako " tę właściwość organizmu, która sprawia, że bez pewnych określonych warunków nie może on normalnie funkcjonować, to jest utrzymać się w stanie wewnętrznej równowagi".
     Czynników, od których zależy wewnętrzna równowaga organizmu jest dużo, np., odpowiednia ilość pokarmu, wody, właściwa temperatura, obecność tlenu w powietrzu sen itp. Zaspokojenie tych potrzeb ma wpływ na procesy psychiczne, a nawet osobowość i odwrotnie – procesy zaspokajania potrzeb fizjologicznych są często zależne od psychiki człowieka; np. brak tlenu w atmosferze wpływa na czasową zmianę postaw, zmniejszenie krytycyzmu, wzmożenie samopoczucia, prowadząc u pilotów latających bez masek na dużej wysokości do poważnej, choć czasowej zmiany osobowości (G. Boring ). Bardzo ważny jest też sen, umożliwiający regenerację zużytych substancji organizmu. Pozbawienie snu może doprowadzić do szeregu skomplikowanych zaburzeń somatycznych i psychicznych - drażliwości, wydłużenia czasu reakcji, trudności w koncentracji uwagi, halucynacji wzrokowych i słuchowych.
     Według badań takich uczonych jak W. Heron, B.K. Doane , T. H. Scott (1956 r), stan równowagi organizmu jest poważnie zakłócony w warunkach deprywacji sensorycznej, np. w wyniku pozbawienia człowieka fizycznych bodźców świata zewnętrznego, np. światła, ciśnienia, dźwięków, zapachów, bodźców czuciowych itp. Pojawiają się wówczas ogromne trudności w kontrolowaniu swoich myśli, wyobrażeń, traci się orientację w schemacie własnego ciała, pojawiają się halucynacje i lęki. Zaburzenia te mogą się pojawić już po paru godzinach, doprowadzając niektórych ludzi do kompletnego rozstroju nerwowego.
      Najdokładniej zbadaną potrzebą fizjologiczną jest potrzeba pokarmowa. Według prac L. A. Bogdanowicza (1946 r.), prowadzonych na osobach, które przeżyły w czasie okupacji stan długotrwałego pozbawienia pokarmu - głodówka może doprowadzić do trzech różnych faz psychopatologicznych. Obraz pierwszej fazy przypomina neurastenię z kompleksem jedzenia jako główną wartością. W fazie drugiej pojawiają się stany deliryjne i oneiroidalne z pełną lub częściową amnezją, występują powroty do okresu dzieciństwa z wyraźnym zabarwieniem halucynacyjnym i iluzyjnym. W trzeciej fazie – astenicznej – chorzy czują się apatyczni i otępiali emocjonalnie. Następuje wyniszczenie organizmu i zaburzenia nerwicowe.
     Tak więc wszystkie potrzeby fizjologiczne są ważne dla człowieka i jego rozwoju, braki mogą doprowadzić do deprywacji i nerwic, a nawet zgonu.
     Potrzeby seksualne Maslow włączył do potrzeb biologicznych, a K. Obuchowski wyodrębnił je i nazwał potrzebami zachowania gatunku. Potrzeba zachowania gatunku jest to według niego "Taka właściwość osobnika, która powoduje, że bez znalezienia odpowiedniego partnera przeciwnej płci i wykonania odpowiednich czynności nie jest on zdolny do udziału w procesie utrzymania gatunku". Jest to potrzeba naturalna, ale nie konieczna dla utrzymania organizmu przy życiu. Techniki zaspokajania tych potrzeb mogą, dzięki ich zależności od doświadczenia, przybierać bardzo różnorodne formy, zależnie od kultury danego środowiska. Różnice te zależą między innymi od wykształcenia, wyznania lub pochodzenia społecznego. Drugą, specyficzną cechą tej potrzeby jest według H. Schelsky ego "możność oddzielenia zmysłowej rozkoszy od biologicznego celu gatunkowego, w wyniku czego rozkosz seksualna staje się nowym, bezpośrednim celem stosunków płciowych". Następną, charakterystyczną cechą jest to, że człowiek może zaspokoić tę potrzebę za pomocą czynności nie mających na celu prokreacji, stosując zastępcze techniki i różne przedmioty umożliwiające rozładowanie napięcia. Według Z. Freuda dążenia do zaspokajania potrzeby seksualnej są motorem całego ludzkiego postępowania, źródłem nerwic i frustracji. Aby tego uniknąć stosuje się coraz częściej krytykowaną " sublimację" potrzeby, czyli skierowanie seksualnej energii w kanały aprobowane przez społeczeństwo, wyładowanie jej w twórczości, sporcie, itp.
     Inną, bardzo ważną grupę potrzeb służących samozachowaniu nazwał K. Obuchowski potrzebami orientacyjnymi. Są to potrzeby "związane z pewną właściwością każdego organizmu, polegającą mianowicie na tym, że zachowanie równowagi zewnętrznej, to znaczy trafne reagowanie na określone zmiany w środowisku jest u niego możliwe jedynie pod warunkiem dysponowania wiedzą o wartości, jaką przedstawiają dla niego poszczególne elementy tego środowiska". Tak więc prawidłowe odzwierciedlenie sytuacji jest istotnym składnikiem orientowania się w otoczeniu, co umożliwia zachowanie równowagi wewnętrznej. Aby orientacja człowieka w świecie była pełna, zaspokojone muszą być trzy podstawowe potrzeby:
  • potrzeba poznawcza,
  • potrzeba kontaktu emocjonalnego,
  • potrzeba sensu życia.
     Czyli, aby człowiek mógł normalnie postępować, powinien orientować się w znaczeniu zdarzeń zachodzących w otaczającej rzeczywistości, móc utrzymać się przy życiu i zapewnić pełny rozwój, powinien je rozpoznawać, rozumieć i przewidywać na drodze intelektualnej. Odpowiada temu potrzeba poznawcza. Niezbędna jest również orientacja uczuciowa, polegająca na bezpośrednim wyczuwaniu stanów uczuciowych i rozumieniu własnych relacji uczuciowych z innymi, czyli potrzeba kontaktu emocjonalnego. Potrzeba sensu życia wynika z orientacji dotyczącej swojego miejsca w świecie i odpowiednio do tego, światopoglądu i koncepcji " siebie". W książce pod tytułem " Przez galaktykę potrzeb – psychicznych dążeń ludzkich " autor wyróżnił jeszcze jedną potrzebę - dystansu psychicznego. Dzięki niej człowiek może uzyskać psychiczny dystans do samego siebie, do przeżyć i pragnień i lepiej siebie kontrolować. Istnieją dwa rodzaje potrzeb poznawczych:
  1. podstawowa potrzeba poznawania mechanicznego, biernego , która jest naturalna i konieczna i jest formą poznawania właściwą gatunkowi Homo Sapiens w warunkach pierwotnych życia gatunku homo sapiens. Poznanie to jest często zafałszowane. Brak wiarygodności spowodowany jest subiektywnym spostrzeganiem, brakami pamięci, wynikami przeszłych doświadczeń i naszej uprzednio istniejącej wiedzy o świecie;
  2. potrzeba poznawania czynnego oparta jest nie na reprezentacji , lecz na rozumieniu i interpretacji, jej poziom zależy od wykształcenia, jest funkcją treningu intelektualnego. Potrzeby poznawania są to według Obuchowskiego, takie "właściwości jednostki ludzkiej, że nie może on żyć bez wiedzy o świecie ani rozwijać się bez jego rozumienia".
     Potrzeba kontaktu emocjonalnego u ludzi polega na tym, iż człowiek czuje się przedmiotem zainteresowania i sympatii innych ludzi, " współdźwięczy " z innymi, przeżywając ich przykrości i radości. Rodzimy się już, jak to określił J. Mazurkiewicz, "z popędem stadnym", którego pierwsze objawy można zaobserwować już we wczesnym niemowlęctwie. Potrzeba ta jest szczególnie ważna w okresie dzieciństwa i ma bezpośredni wpływ na kształtowanie się osobowości człowieka. Przebiega ona w kilku fazach:
  1. Okres od trzeciego miesiąca życia – dziecko symbiotycznie związane z matką, potrzeba związku ma fizjologiczny, całościowy charakter.
  2. Od około szóstego miesiąca życia – pojawia się zdolność syntonii, współbrzmienia uczuciowego, nie powiązanego z zaspokajaniem innych potrzeb. Separacja od matki silnie zaburza stan psychiczny. Występuje potrzeba kontaktu z jedną osobą.
  3. Od trzeciego roku życia – zaspokajanie potrzeby kontaktu emocjonalnego staje się wielokierunkowe, kontakt z matką jest bardzo ważny lecz pojawiają się już dążenia do nawiązania go z innymi ludźmi. Rozpoczyna się okres uspołeczniania.
  4. Od szóstego – siódmego roku życia – kontakty emocjonalne w coraz większym stopniu dotyczą grupy rówieśników. Układy emocjonalne z dorosłymi powoli tracą na znaczeniu.
     Gdy zbliża się okres dojrzałości społecznej, - następuje stopniowa zmiana, potrzebna staje się autonomia psychiczna, człowiek przejmuje odpowiedzialność za siebie, wyrabia swój światopogląd, niezależnie od aprobaty, czy też jej braku u innych. U dorosłych osób wyraźnie zaznacza się potrzeba sensu życia, określona według K. Obuchowskiego, jako "taką cechę człowieka, która powoduje, że bez zaistnienia w jego działalności życiowej takich wartości, które są lub mogą zostać uznane przez niego za nadające sens życiu, nie może on prawidłowo funkcjonować, co oznacza w praktyce, że jego działalność życiowa jest za słaba w stosunku do możliwości, nie ukierunkowana i oceniana przez niego negatywnie". Jak stwierdził, S, Szuman, " samo istnienie człowieka nie jest wystarczającym celem istnienia, ani dostatecznie silnym motywem pokonywania rzeczywistości". Bez odpowiedniego sensu życia działania ludzkie są niepełnowartościowe, i niezadowalające, mogą doprowadzić do nerwic i frustracji egzystencjonalnych.
     Niezależnie od tego, jak nazwie się te potrzeby, i tak zawsze odgrywają one w życiu bardzo ważną rolę. Obojętnie czy nazwie się je biologicznymi, czy fizjologicznymi, czy zaklasyfikuje się je do potrzeby sensu życia, czy też do samorealizacji, do potrzeb kontaktu emocjonalnego, czy też miłości i uznania – brak ich negatywnie wpłynie na rozwój, samopoczucie i zdrowie człowieka. Generalnie wszyscy ludzie potrzebują tego samego , choć w różnym stopniu i z różną siłą, zależnie od wieku, poziomu rozwojowego i osobowości. Potrzeba sensu życia, czy potrzeba rozmnażania występuje najsilniej u dorosłych, potrzeba bezpieczeństwa, miłości, kontaktów emocjonalnych – u dzieci.
     Dzieci pozbawione poczucia bezpieczeństwa nie mogą się prawidłowo rozwijać, według A. Maslowa "zapewnione bezpieczeństwo umożliwia rozwój wyższych potrzeb w kierunku doskonałości. Zagrożenie poczucia bezpieczeństwa równa się spowodowaniu regresji do bardziej podstawowej dziedziny" (1978 r.). Należy więc zapewnić poczucie porządku, stałości i powtarzalności zjawisk w świecie, dać oparcie i opiekę, uwolnić od lęku i niepokoju. Dziecko, mając zaspokojoną potrzebę bezpieczeństwa, interesuje się otoczeniem, chętnie nabywa nowe sprawności i umiejętności. Potrzeba ta wyraża się też unikaniem niebezpiecznych bodźców i sytuacji, jest najsilniejsza w wieku od pierwszego do trzeciego roku życia, potem stopniowo jej poziom się zmniejsza. Dzieci nadal boją się obcych ludzi , samotności, bólu, rzeczy i miejsc nieznanych, wytworów wyobraźni itp., Częste są też lęki nocne. Z potrzebą bezpieczeństwa wiążą się potrzeby więzi emocjonalnych, miłości i przynależności. Dzieci pozbawione miłości i pozytywnych kontaktów emocjonalnych z rodzicami, a szczególnie z matką, wykazują w dorosłym życiu " chłód uczuciowy", nie potrafią prawidłowo funkcjonować w rodzinie czy w społeczeństwie. Często mają spowolnione tempo rozwoju psychofizycznego, objawy choroby sierocej, są lękliwe, osamotnione i zagubione oraz wykazują zaburzenia osobowości. Małe dziecko pozbawione kontaktu z matką np. z powodu leczenia szpitalnego wykazuje apatię, brak kontaktu z otoczeniem, brak poprawy stanu zdrowia, zahamowanie rozwoju psychoruchowego. Bowlby i Robertson wyróżnili w przebiegu choroby sierocej trzy fazy: Pierwsza faza – protestu i ostrej j rozpaczy ,
Druga faza – umartwienia , desperacji i postaw lękowych – występuje spadek wagi i obniżenie wskaźnika rozwoju
Trzecia faza – zobojętnienie i wyobcowanie – unikanie kontaktów, bezsenność, łatwe uleganie infekcjom.
     Charakterystyczną cechą jest to, iż "nawiązywanie zerwanych kontaktów emocjonalnych jest możliwe najwyżej do czterech razy , po czym dziecko przestaje dążyć do kontaktu i staje się on dla niego obojętny. "(Prough – 1965 r. ). Widać to szczególnie w domach dziecka, czy w tygodniowych żłobkach. Następstwem choroby sierocej często jest opóźnienie w rozwoju. Inną ważną potrzebą dzieci w wieku przedszkolnym jest potrzeba poznawcza. J. Piaget , drogą obserwacji zachowań dzieci i wnioskowania empatycznego doszedł do przekonania, że dziecko jest poznawczo odmienne od dorosłego, uczy się ono okazjonalnie i spontanicznie, przez cały czas wchodząc w interakcje z otoczeniem – konstruuje własne widzenie świata. Silne potrzeby poznawcze okazywane są w zabawach, pozwalających zrozumieć znaczenie oderwane od konkretnej rzeczy i poznać reguły związane z graniem określonej roli. Jest to także wiek pytań i praktycznego sprawdzania poznawanych rzeczy. Coraz silniejsza staje się też potrzeba samorealizacji i sukcesu. Dziecko jest istotą kreatywną, chce tworzyć i realizować własne pomysły. Zadaniem dorosłego jest więc tworzenie sytuacji inspirujących i wyzwalających wszelkie działania twórcze, jak również zaspokojenie potrzeby aktywności ruchowej.
     Tak więc potrzeby dorosłego i dziecka są takie same, wszyscy chcą być syci, kochani, bezpieczni, doceniani, chcą odnosić sukcesy, swobodnie się rozwijać i realizować oraz poznawać świat, gdyż jak powiedział kiedyś J. Korczak "Dziecko to też człowiek" .

EWA JASKUŁA
EWA WAWRZYNIAK

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie