PROGRAM KOŁA PLASTYCZNEGO
Publiczne Gimnazjum nr3 w Grajewie
opracował mgr Tomasz Szewczyk
nauczyciel plastyki i historii
Publicznego Gimnazjum nr3 w Grajewie
WSTĘP
Sztuka odgrywa istotna rolę w wychowaniu człowieka . Na co dzień wyzwala go od uległości wobec istniejącej wokół niego rzeczywistości, dzięki czemu pozwala mu stwarzać lepszy i ciekawszy świat.
Wycieczka w świat sztuki jest dla człowieka estetycznym przeżyciem i ucieczką od powszedniości. Uczy go widzieć ten świat innymi oczyma. Za każdym razem, gdy wraca z tej podróży jego doznania i wrażliwość na otaczający świat stają się pełniejsze i bogatsze. Wyzwalają w człowieku odważniejsze działania.
Wychowanie poprzez kontakt ze sztuką staje się siłą napędową wszelkich realizacji, radości życia i rozwoju. To ważna sfera duchowego wzruszenia przyczyniająca się do ogólnego rozwoju młodego człowieka, poznawania świata i siebie. Pełne i prawdziwe ludzkie życie nie jest możliwe zarówno bez pracy, jak też piękna estetycznego przeżywania.
Rozwijanie wrażliwości na otaczający nas świat, kreatywność, poczucie piękna i przeciwdziałanie deprawacji są głównymi celami tego programu przeznaczonego dla kółka plastycznego klas I-III gimnazjum.
Główne działania skupiają się na:
- pracy twórczej, w rezultacie której powstają prace plastyczne;
- przeżyciu w kierunku refleksji nad estetyczną i humanitarną wrażliwością do współczesnego świata.
Program przygotowany jest dla 11-osobowego zespołu, którego uczniowie pracują w kółku plastycznym od klasy I do III w godzinach popołudniowych w wymiarze 2x60minut w tygodniu.
CELE:
- poznawanie i doświadczani przez uczniów istoty głównych dziedzin sztuki: malarstwo, rysunek, rzeźba, grafika;
- wzbogacanie wiedzy ucznia w zakresie języka sztuki i posługiwania się nim w analizie dzieła plastycznego;
- doświadczanie nowych, eksperymentalnych technik prac malarskich;
- systematyczne rozwijanie indywidualnego warsztatu plastycznego;
- rozwijanie ogólnej wrażliwości na otaczający świat, percepcji i ekspresyjnego wyrażania za pomocą środków plastycznych;
- stwarzanie sytuacji i okazji do rozwijania wewnętrznych procesów twórczych, wysiłku i twórczej aktywności;
- wdrażanie do rzetelnej pracy oraz systematycznego uczęszczania na zajęcia koła plastycznego;
- rozbudzanie zainteresowania dziełami sztuki i różnorodnością stosowania technik plastycznych;
- dbanie o ład i porządek w miejscu pracy;
- wdrażanie do ekonomicznego wykorzystywania materiałów i narzędzi;
- uczestniczenie we wszelkiego typu imprezach kulturalnych miasta bądź regionu ( wernisaż, festyn, plener malarski itp.);
- przygotowania do udziału we wszelkich konkursach plastycznych;
- wdrażanie do dbania o estetykę strony wizualnej szkoły;
- rozbudzanie i rozwijanie umiejętności prawidłowej samooceny i potrzeby samorealizacji.
TREŚCI :
I rok działalności:
- Poznawanie tajemnic barw oraz sposobów uzyskiwania barw czystych, pochodnych, złamanych i dopełniających.
- Określanie różnych nastrojów emocjonalnych i odpowiedniego doboru grupy barw.
- Doświadczanie nowych technik wyrazu artystycznego w manierze kolaż i frotaż.
- Przedstawianie nastrojów emocjonalnych, pór roku w szerokiej i wąskiej gamie barw .
- Doświadczanie technik malowania farbą akwarelową martwej natury, krajobrazu, portretu.
- Zapoznanie z krojem pisma plastycznego:
- jednoelementowego;
- dwuelementowego;
- minuskuły i majuskuły;
- pisanki.
- Projektowanie wzorów tkanin użytkowych z uwzględnieniem symetrii, rytmu i równowagi kompozycji.
- Rysowanie martwej natury węglem drzewnym ze zwróceniem uwagi na walor kreski, proporcje i źródło światła.
- Malowanie tych samych motywów martwej natury techniką akwarelową i plakatówki w celu głębszego poznania właściwości farb i różnic między farbą kryjąca a niekryjącą.
II rok działalności:
- Zapoznanie z techniką odbitki graficznej na szkle, wprowadzenie techniki monotypii i faktury w dziele malarskim.
- Projektowanie krótkiego komiksu na temat wg inwencji ucznia, wprowadzenie pojęcia kreski jako konturu i plamy ostrej w dziele plastycznym.
- Doświadczanie ekspresji i walorów artystycznych kreski na podstawie martwej natury w technice ołówka i kredki. Utrwalanie nabytych umiejętności z ubiegłego roku: źródło światła, proporcje, walor artystyczny kreski.
- Wprowadzenie pojęcia perspektywy jako sposobu określania przestrzeni w kompozycji plastycznej. Zastosowanie metody szybkich szkiców rysunkowych do perspektywy pasowej i kulisowej.
- Ćwiczenia rysunkowe perspektywy linearnej w tym:
- horyzontalnej;
- bocznej;
- żabiej;
- z lotu ptaka.
- Projektowanie plakatu, doświadczanie możliwości tworzenia obrazu literą lub ścisłego związku kroju pisma z obrazem.
- Ćwiczenia rysunkowe postaci ludzkiej w szkicownikach, na podstawie atlasu anatomicznego ze stopniowaniem trudności w kolejności :
- układ kostny człowieka;
- układ mięśni, włókien, chrząstek i stawów;
- zbliżenia fragmentów ciała ludzkiego: dłoń, palce kończyn dolnych i górnych, stopa, oko, nos, ucho.
III rok działalności:
- Poznawanie i doświadczanie nowych, ekspresyjnych środków technicznych wyrażania dynamiki i statyki dzieła plastycznego. Wprowadzenie pojęć: statyka, dynamika , kontrast kierunków.
- Wprowadzenie pojęcia perspektywy powietrznej i malarskiej realizowane techniką akwareli w plenerze.
- Poznawanie i pogłębianie wiedzy na temat budowy ludzkiego popiersia, wyrabianie spostrzegawczości i uświadamiania sobie bryłowatości poszczególnych części twarzy. Doświadczanie etapów tworzenia technicznej strony konstrukcji rzeźbiarskiej i doboru odpowiednich narzędzi do pracy w glinie.
- Przedstawianie portretu i zjawisk przyrodniczych charakterystycznych dla stylów nowoczesnych w formie deformacji, geometryzacji, konstruktywizmu, karykatury, analizy.
- Projektowanie wnętrz na cele użytkowe z uwzględnieniem estetyki, higieny, funkcjonalności i oryginalności indywidualnej ucznia.
- Poznawanie techniki malarstwa olejowego oraz doświadczanie etapów technicznego tworzenia dzieła malarskiego na płótnie, dykcie, tekturze lub desce. Wprowadzenie pojęcia: blejtram, olej, terpentyna, paleta, emulsja, werniks, szpachla.
UWAGI DO TREŚCI
odbywa się corocznie:
- przygotowywanie, wykonywanie prac na konkursy plastyczne w zależności od ilości i tematyki konkursów;
- odwiedzanie wszelkiego typu wystaw artystycznych z twórczością artystów regionu, młodzieży lub dzieci;
- przekazywania własnych prac na wszelkiego typu aukcje organizowane przez UM lub inne instytucje charytatywne;
- początkowo z pomocą nauczyciela a później samodzielne dokonywanie selekcji prac plastycznych z zajęć lekcyjnych i przygotowywanie wystawki w stałej gablocie ?Odkrywamy talenty? na szkolnym korytarzu;
ponadto:
- wykonywanie prac malarskich i rysunkowych na coraz to większych formatach od A4 i A3 w pierwszym roku do A2 i A0 w III roku;
- indywidualizowanie pracy w kontakcie z kandydatem do artystycznych szkół średnich.
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA
Uczeń:
- pogłębia swoją wiedzę i umiejętności w zakresie warsztatu plastycznego i stosowanych technik;
- potrafi znanymi środkami plastycznymi wykorzystać zdobytą wiedzę i umiejętności w praktycznym działaniu;
- wyrabia wewnętrzną kreatywność i samodzielnie poszukuje nowych środków plastycznych odważnie je stosując do realizowania tematów;
- rozwija pod kierunkiem nauczyciela zainteresowania warsztatem plastycznym i historią sztuki;
- bierze czynny udział we wszelkiego rodzaju konkursach plastycznych;
- uczy się rzetelnej i systematycznej pracy wiedząc, że do sukcesu dochodzi się pracowitością;
- potrafi szybko i sprawnie zorganizować sobie warsztat pracy;
- rozwija wrażliwość estetyczną na otaczający go świat, reagując na deprawację;
- bierze czynny udział w zakresie prac dekoratorskich na rzecz szkoły;
- posługuje się językiem sztuki wykorzystując to do analizy własnych prac lub innych dzieł sztuki.
METODY PRACY
- słowna;
- pokazowa;
- oglądowa;
- praktycznego działania;
FORMY PRACY
- indywidualna;
- praca w grupie;
- zbiorowa.
STOSOWANE TECHNIKI
- w malarstwie: akwarela, plakatówka, gwasz, olej, lawowanie tuszem np. z akwarelą;
- w rysunku: węgiel, ołówek, piórko, patyk;
- w grafice: monotypia (odbitka na szkle) lub frotaż
- w rzeźbie: glina, masa solna i gipsowa, modelina lub plastelina do małych form np. do projektu medalu, papier;
- kolaż: łączenie wszelkich możliwych przedmiotów i technik prac na płaszczyźnie lub w rzeźbie.
PROCEDURY OCENY
Praca poszczególnych członków zespołu oceniana jest na bieżąco, w formie słownej podczas i po zakończeniu pracy.
Ważne jest, aby była to ocena raczej pozytywna ze szczególnym wskazaniem tych elementów, nad którymi uczeń powinien jeszcze popracować. Istotna jest pochwała i wskazywanie dobrych stron i rozwiązań ucznia np. oryginalność, ciekawa kolorystyka, dobra kompozycja itp. Dobre rezultaty przynosi informowanie ucznia, co jakiś czas, o jego postępach, zwłaszcza, że wiek gimnazjalny przypada na fazę kryzysu plastycznego człowieka.
Jedyną dopuszczalną oceną w formie pisemnej jest udział ucznia w konkursie plastycznym bez względu na uzyskanie w nim miejsca, wyróżnienia, certyfikatu, listu gratulacyjnego.
Powyższe formy oceny są wystarczające, by motywować uczniów do pracy i zapewniają bezstresowe uczestnictwo w pracach koła plastycznego.
EWALUACJA
Do przeprowadzenia ewaluacji dobrze jest posłużyć się:
- opinią uczestników koła w postacie ankiety badającej stopień zadowolenia uczestników i ich rodziców z przeprowadzonych zajęć;
- analizą osiągnięć grupy i osiągnięć indywidualnych;
- dyskusją z grupą w zajęciach podsumowujących: co się udało, a czego nie udało się zrealizować i dlaczego.
UWAGI KOŃCOWE
Zagadnienia ujęte w tym programie są możliwe do realizacji wtedy, gdy nauczyciel dokona właściwej rekrutacji nowych uczniów do koła plastycznego. Odbywa się to na pierwszych godzinach lekcyjnych z plastyki, gdzie uczniowie rysują węglem szkic postaci z natury. Jest to technika dość trudna, ale na jej podstawie nauczyciel jest w stanie określić stopień umiejętności, uzdolnień ucznia, by zaproponować mu udział w kole plastycznym.
Zdarza się, że inni uczniowie zgłaszają chęć uczestnictwa i tym również nie należy odmawiać. Przez wzgląd na szczupłość miejsca w pracowni ilość miejsc jest jednak bardzo ograniczona.
W toku zajęć część uczniów najczęściej sama wypisuje się z uczestnictwa z różnych przyczyn.
Program sugeruje stopniowanie trudności pracy ucznia zgodnie z jego rozwojem emocjonalnym. Zaczynając od poznawania właściwości barw, a kończąc na dojrzałej i żmudnej formie malarstwa olejnego, przyzwyczaja ucznia do wykonywania prac na coraz większych formatach i coraz śmielszego stosowania środków.
Pełna realizacja treści programu zależy w dużej mierze od możliwości finansowych zarówno szkoły, jak i uczestników koła, gdyż prawie wszystkie zagadnienia wiążą się z ciągłym zakupem materiałów do prac plastycznych. Problem można częściowo rozwiązać sprzedażą na aukcjach lub akcjach szkolnych prac powstałych na kółku np. pocztówek przed świętami Bożego Narodzenia. Nie są to jednak dochody zaspokajające rzeczywiste wymagania .
Wszelkiego rodzaju szkice, ćwiczenia najlepiej jest wykonywać na materiale tanim takim jak szary papier. Dobrze jest również wejść w komitywę ze sklepami papierniczymi, wszelkiego rodzaju pracowniami np. reklam, bądź zakładami przemysłowymi, by móc wykorzystywać materiał odpadowy np. kawałki folii samoprzylepnych, niepotrzebne lub wadliwe zwoje papierów pakowych itp.
Pracownia do zajęć koła plastycznego nie powinna być salą do zajęć lekcyjnych, gdyż uczniowie trzymają w niej swoje materiały i narzędzia, jak farby, pędzle, bloki rysunkowe, fartuchy, rękawiczki. Poza tym większość prac wykonywana jest w cyklu kilkugodzinnym na zajętych przez uczniów stanowiskach i marnotrawstwem czasu byłoby, w tym przypadku, każdorazowe uprzątanie warsztatu jego pracy. Pracownia powinna być też zamykana na klucz.
Rekwizyty do martwej natury pochodzą najczęściej z darowizn uczniów szkoły, zbiorów prywatnych lub z wyposażenia pracowni szkolnych. Część materiałów stałego wyposażenia należy jednak stopniowo zakupić za pieniądze uzyskane z aukcji przedświątecznych lub szkolne, o ile taka możliwość istnieje.
Opracowanie mgr Tomasz Szewczyk |
