Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Sprawdzian osiągnięć szkolnych za pomocą testów

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 13258 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 Sprawdzanie osiągnięć szkolnych za pomocą testów.

W praktyce szkolnej kształcenie rozumiane jest w stosunkowo wąskim zakresie, a mianowicie jako zdobywanie określonego zasobu wiadomości, umiejętności i nawyków, tym samym rezultatami kształcenia będą wiadomości, umiejętności i nawyki opanowane przez uczniów.
W procesie kształcenia można wyodrębnić dwa elementy składowe:
1) działalność ucznia, czyli uczenie się,
2) kierowanie przez nauczyciela procesem uczenia się, czyli nauczanie.
To wyodrębnienie podkreśla dwustronność procesu nauczania – uczenia się oraz aktywny udział ucznia w tym procesie, toteż termin „rezultaty kształcenia” jest zastępowany terminem „osiągnięcia szkolne ucznia”, przy czym „osiągnięcia” mogą być rozumiane zarówno w wąskim znaczeniu (tj. wiadomości, umiejętności i nawyki), jak też i w szerokim znaczeniu, tzn. poszerzone o elementy wychowawcze, rozwojowe itp.
Określenie wyników kształcenia jest procesem dwustopniowym:
1) sprawdzanie wyników kształcenia,
2) ocena tych wyników.
Sprawdzanie rezultatów kształcenia oznacza uzyskiwanie możliwie pełnych i jednoznacznych informacji o stanie procesu dydaktycznego i dotyczy opanowania przez uczących się min. określonych wiadomości, umiejętności, nawyków.
A więc przedmiotem sprawdzania jest dwustronny proces nauczania – uczenia się.
W teorii i praktyce pedagogicznej termin „sprawdzanie” jest równoznaczny z terminem „kontrola” i oba te terminy są stosowane zamiennie. Podstawową cechą kontroli powinna być jej systematyczność, gdyż tylko taka kontrola pozwoli wniknąć w procesie kształcenia i prawidłowo nim sterować, przystosowując wszystkie działania dydaktyczno – wychowawcze do właściwości psychofizycznych uczniów. Idzie tu zatem nie tylko o określenie poziomu osiągnięć ucznia, ale i o samoocenę działalności nauczyciela, o jej korygowanie przez dobór odpowiednich metod i środków. Istotny jest także aspekt indywidualizacji procesu nauczania, który nie jest możliwy bez kontroli. Nie mniej ważną cechą kontroli jest jej trafność, czyli rzeczywiste sprawdzanie tych treści kształcenia, które sprawdzić zamierzono.
Wśród metod sprawdzania osiągnięć szkolnych wyróżniono trzy podstawowe : ustne, pisemne i praktyczne. W każdej z nich można wyróżnić pewne odmiany, które ujmowane są w dwóch kategoriach, a mianowicie: tradycyjne formy sprawdzania i testowe.
Do tradycyjnych metod sprawdzania zaliczyć możemy: prace klasowe, krótkie sprawdziany, wypracowania, wytwory praktycznej działalności uczniów itp.
Do drugiej grupy należą te metody kontroli, w których wykorzystywany jest test sprawdzający czy to w formie ustnej, pisemnej, praktycznej, jak również z użyciem maszyn egzaminacyjnych. Sprawdzanie osiągnięć szkolnych ucznia pozwala określić zasób wiadomości, umiejętności i nawyków, jakie uczeń zdobył w procesie kształcenia.
Porównanie osiągnięć szkolnych ucznia z wzorcem określonym przez program nauczania, bądź opracowanym przez nauczyciela za pomocą odpowiedniej skali porównawczej nazywa się ocenianiem, a pozycja ucznia w skali nazywa się „oceną” lub „stopniem”.
Ocena pełni bardzo ważną funkcję w procesie dydaktyczno – wychowawczym, a trudności występujące przy ocenianiu wyjątkowo trafnie ujął prof. Okoń: „trudność oceniania wiąże się z tym, że wystawiane przez nauczyciela oceny tylko wówczas mają wartość pedagogiczną, gdy są słuszne z punktu wymagań społecznych i w przekonaniu nauczyciela i w przekonaniu uczniów”. Inaczej mówiąc ocena powinna być obiektywną również w stosunku do osiągnięć innych uczniów będących na tym samym etapie kształcenia.
Tradycyjne metody sprawdzania i oceny osiągnięć szkolnych nie zawsze spełniają wymienione warunki w wystarczającym stopniu. Głównymi niedociągnięciami kontroli i oceniania są:
1) brak rozeznania w poziomie osiągnięć uczniów,
2) niewłaściwy (jednostronny) dobór treści zadań kontrolnych, niezgodny z wymaganiami programowymi,
3) nieuwzględnienie w doborze zadań właściwości charakterystycznych dla danego przedmiotu,
4) brak systematyczności w przeprowadzaniu kontroli;
5) utożsamianie kontroli z oceną;
6) brak wdrażania uczniów do samodzielności;
7) niewłaściwe metody kontroli i jej zakres;
8) niewłaściwy stosunek do kontroli (niedocenianie jej lub przecenianie).
Większość przytoczonych niedociągnięć można określić brakiem obiektywizmu kontroli i oceniania osiągnięć szkolnych a w szczególności oceny tych osiągnięć.
Niedostatki kontroli i oceniania osiągnięć szkolnych za pomocą tzw. tradycyjnych metod usuwa w dużym stopniu stosowanie testu osiągnięć szkolnych, którego istotne cechy wg B. Niemierki ujmowane są następująco:
„Test osiągnięć szkolnych jest to: zbiór zadań przeznaczonych do rozwiązania w toku zajęcia szkolnego i dostosowanych do określonej treści nauczania w taki sposób, by z ich wyników można było ustalić, w jakim stopniu treść ta jest opanowana przez badanego”.
Jeśli teraz przyjmiemy, że odwzorowanie osiągnięć ucznia na odpowiedniej skali pomiarowej nazywać będziemy pomiarem osiągnięć szkolnych, to test osiągnięć szkolnych będzie narzędziem tego pomiaru.
Standaryzowane testy osiągnięć szkolnych pozwalają na porównywanie wyników osiąganych przez uczniów ze średnimi wynikami uzyskanymi podczas badań standaryzowanych oraz z ustalonymi zgodnie z programem nauczania, normami wymagań. Precyzyjnie określone zasady punktowania rozwiązań zadań w znacznym stopniu podnoszą obiektywizm oceny osiągnięć uczniów.
Wysoka trafność testu, czyli zgodność z wymaganiami programu nauczania, zagwarantowana właściwą reprezentatywnością treści i celów nauczania, rzetelność wyników pomiaru, pozwala na wystawianie ocen budzących mniej zastrzeżeń niż w przypadku ocen uzyskiwanych przy użyciu tradycyjnych form sprawdzania. Dochodzi do tego oszczędność czasu przeznaczonego zarówno na sam pomiar jak i na sprawdzenie wyników pomiaru oraz duża łatwość porównywania uzyskanych wyników, a tym samym osiągnięć uczniów, pozwalająca na wyciąganie wniosków co do dalszego postępowania dydaktyczno – wychowawczego. Nie znaczy to jednak, że standaryzowane testy osiągnięć szkolnych są doskonałe i powinny całkowicie wyeliminować inne formy pomiaru.
Do wad testów, a zwłaszcza testów składających się z zadań wyboru wielokrotnego, należą między innymi: możliwość zgadywania odpowiedzi oraz łatwość przekazywania prawidłowych odpowiedzi przez kolegów. Ponadto test ten nie daje uczniowi możliwości samodzielnego wypowiedzenia się przez zastosowanie oryginalnego rozwiązania, wtłaczając ucznia w pewien schemat. Testy przeznaczone do wielokrotnego użycia w tej samej szkole, w klasach równoległych, wymagają od nauczyciela dodatkowych zabiegów gwarantujących nie ujawnianie rozwiązań testów oraz stwarzają pewne trudności podczas omawiania wyników testowania, albowiem niedopuszczalne jest rozdawanie uczniom sprawdzonych kart odpowiedzi oraz omawianie zadań ze wskazaniem poprawnych odpowiedzi.
Przedstawione zalety i wady testów świadczą o tym, że test ma być tylko jedną z form pomiaru osiągnięć szkolnych, a nie jedyną.
Testy osiągnięć szkolnych mogą mieć różne właściwości formalne, co sprawia, że wykazują one większą lub mniejszą przydatność do sprawdzania osiągnięć w określonych warunkach. Uwzględniając charakterystyczne ich właściwości można dokonać następującego podziału testów :
a) według mierzonej cechy osiągnięć badanego,
b) według układu odniesienia wyników testowania,
c) według stopnia zaawansowania konstrukcyjnego testu,
d) według zasięgu stosowania testu,
e) według typu czynności wykonywanej przez badanego dla udzielenia odpowiedzi na zadanie testowe.
Według mierzonej cechy osiągnięć badanego testy osiągnięć szkolnych dzielimy na testy mocy i testy szybkości.
Test mocy składa się z zadań różnorodnych pod względem treści i trudności oraz w takiej liczbie, by wszyscy badani mogli podjąć rozwiązywanie wszystkich zadań w wyznaczonym czasie. Wyniki testowania mają tu pokazać w jakim zakresie badani opanowali wymagane czynności. Mierzoną cechą badanego jest tu „moc” osiągnięć – zdolność badanego do wykonania odpowiednich czynności w takim czasie jakiego na to potrzebuje.
Do sprawdzenia takich umiejętności jak np: czytanie i liczenie służą testy szybkości, złożone z łatwych zadań jednorodnych co do treści oraz w takiej liczbie, by żaden z badanych nie mógł rozwiązać wszystkich zadań w wyznaczonym czasie. Czas ten jest bardzo krótki, na ogół nie przekracza kilku minut. Miarą osiągnięć badanego jest liczba podanych odpowiedzi, z uwzględnieniem liczby ewentualnych błędów.
Według układu odniesienia wyników testowania testy osiągnięć szkolnych dzielimy na testy różnicujące i testy sprawdzające.
Treść testu różnicującego jest dobrana ze względu na różnice w aktualnych osiągnięciach poszczególnych uczniów. Umieszczamy w nich zadania o takiej trudności, by niektórzy z badanych rozwiązali je, a inni z badanych ich nie rozwiązali. Wskutek tego test dobrze nadaje się do rozróżnienia osiągnięć poszczególnych uczniów i określonych grup uczniów, czyli dobrze różnicuje ich ale o wiele mniej nadaje się do ustalenia, czy spełnili oni wymagania programowe. Układem odniesienia dla każdego wyniku testowania są tutaj inne wyniki testowania, a nie założone z góry wymagania.
Testy różnicujące mają dwie specjalne odmiany: selekcyjną i „na miarę”.
W teście selekcyjnym trudność zadania jest dostosowana do stopnia surowości planowanej selekcji badanych. Chodzi tu o możliwie dokładne rozróżnianie kandydatów, którzy powinni być przyjęci, od kandydatów, którzy powinni być odrzuceni, przy czym różnice wewnątrz tych grup obchodzą nas stosunkowo niewiele.
W teście „na miarę” trudność zadań jest dostosowana do poziomu osiągnięć szkolnych badanego. Dwaj uczniowie tej samej klasy mogą otrzymać dwa różnej trudności testy na miarę swych osiągnięć z zakresu pewnej treści nauczania.
Dzięki temu–jeżeli rzeczywiście różnią się odpowiednio poziomem – zaoszczędza się sporo czasu i wysiłku, który by poświęcili na rozwiązywanie zadań zbyt łatwych lub zbyt trudnych oraz uzyskuje się dokładniejsze rozpoznanie poziomu ich osiągnięć. Wybór testu „na miarę” wymaga wstępnej wiedzy o osiągnięciach ucznia, zazwyczaj posiadanej przez nauczycieli.
Testy sprawdzające konstruowane są na odmiennych zasadach niż testy różnicujące.
Treść testu sprawdzającego jest dobrana ze względu na wymagania programowe. Umieszczamy w nim zadania sprawdzające opanowanie wymaganych czynności, nie licząc się w zasadzie z tym, czy okażą się one trudne, czy łatwe dla uczniów. Wyniki testowania mają nam powiedzieć, czy wymagania programowe są spełnione, przy czym może się okazać, że spełnili je wszyscy uczniowie lub nie spełnił ich żaden z uczniów.
Odmianą testu sprawdzającego jest test sprawdzający wielostopniowy. W teście takim określone grupy zadań reprezentują wymagania na poszczególne stopnie szkolne. Konstrukcja ta zakłada możliwość odróżnienia treści „podstawowych” od treści „rozszerzonych” oraz treści „rozszerzonych” od „pełnych” treści nauczania. Niewątpliwą zaletą testu sprawdzającego wielostopniowego jest łatwe i teoretycznie poprawne uzyskanie stopni szkolnych na podstawie punktowanych wyników testowania.
Rzadko spotykane w szkole, a pożyteczne odmiany testów sprawdzających stanowią testy :diagnostyczny i test omnibus.
W teście diagnostycznym poszczególne zadania lub części testu dotyczą czynności niezbędnych do opanowania jakiejś innej złożonej czynności. Treść testu diagnostycznego może się wiązać z wcześniejszymi partiami programu nauczania, może też obejmować czynności opanowane przez ucznia poza szkołą, w drodze rozwoju wrodzonych uzdolnień. W tym drugim przypadku diagnostyczny test osiągnięć szkolnych ma pewne cechy testu psychologicznego. Charakterystyczne dla testów diagnostycznych jest sięganie do przyczyn ewentualnych niepowodzeń w uczeniu się, a nie tylko rejestrowanie niepowodzeń.
Test omnibus obejmuje treści wielu przedmiotów nauczania bez wyróżniania tych przedmiotów przy punktowaniu wyników testowania. Bywa on niekiedy stosowany na egzaminach dla dorosłych, którzy dość dawno skończyli szkołę podstawową lub średnią.
Według stopnia zaawansowania konstrukcyjnego dzielimy testy osiągnięć szkolnych na testy standaryzowane i testy nieformalne. Standaryzacja testu jest procesem ulepszenia testu poprzez wypróbowanie jego zadań, dokładne ustalenie układu odniesienia wyników testowania i opracowanie podręcznika testowania, czyli dokumentu pozwalającego użytkownikowi testu na prawidłowe jego wykorzystanie. Na standaryzację testu składa się wysiłek wielu ludzi: konstruktora, badanych, recenzentów testu. W rezultacie test standaryzowany pozwala na zobiektyzowanie osiągnięć każdego badanego ucznia z osiągnięciami innych uczniów lub wymaganiami programowymi. Test osiągnięć szkolnych poddany standaryzacji nazywamy testem nieformalnym. Test nieformalny jest gotowy bezpośrednio po napisaniu zadań, co stanowi jego niewątpliwą zaletę. Wartość dokonywanego za jego pomocą pomiaru jest jednak zwykle mniejsza, nadto może być ustalona dopiero po testowaniu.
Według zasięgu stosowania dzielimy testy osiągnięć szkolnych na testy szerokiego użytku i testy nauczycielskie.
Testy szerokiego użytku są przeznaczone do stosowania przez inne osoby niż jego konstruktor. Z tego względu ich standaryzacja jest niezbędna, gdyż inni użytkownicy mogliby niewłaściwie przeprowadzić testowanie lub osiągnąć błędne – zwłaszcza daleko idące – wnioski z ich wyników.
Testy szerokiego użytku są zwykle dziełem zespołów konstruktorów powołanych przez zakłady naukowe lub specjalne przedsiębiorstwa. Jeżeli test składa się z zadań zamkniętych – jak to bywa w większości testów szerokiego użytku – to możemy odczytać wyniki zadań za pomocą prostego szablonu, dziurkowanego lub przezroczystego, z oznaczonymi prawidłowymi odpowiedziami.
Testy nauczycielskie są przeznaczone do stosowania tylko przez samego konstruktora. Znajomość przez niego warunków, w jakich pracują badani uczniowie oraz znajomość przebiegu procesu dydaktycznego, poprzedzającego testowanie, często owocuje wartością wytwarzanego narzędzia.
Według typu czynności, wykonywanej przez badanego dla udzielenia odpowiedzi na zadania, dzielimy testy osiągnięć szkolnych na testy pisemne, testy ustne i testy praktyczne. Wybór sposobu podawania odpowiedzi na zadania testowe jest często podyktowany wygodą. Gdy sprawdzana w zadaniu testowym czynność ma charakter myślowy, to jej wynik może być równie dobrze zapisany, jak wypowiedziany lub wyrażony poprzez wytwór działania. Często jednak sprawdzana w teście czynność jest tożsama – lub nierozerwalnie związana – z samą czynnością udzielania odpowiedzi a wtedy powyższy podział testów nabiera podstawowego znaczenia.
Rozwiązując test pisemny badany zapisuje, oznacza lub w określony sposób wskazuje odpowiedzi.
Testy ustne wymagają od badanego, aby mówił jakieś dźwięki, słowa lub zdania, będące odpowiedziami na zadania testowe. Badanie musi się odbywać indywidualnie lub w kabinie pracowni językowej. Wypowiedzi badanego mogą być zapisane na taśmie magnetofonowej lub też bezpośrednio punktowane przez prowadzącego testowanie. Sam test może być zapisany na taśmie, czytany przez prowadzącego testowanie lub czytany przez badanego.
Test praktyczny wymaga od badanego wykonania czynności ruchowych, przewidzianych w poszczególnych zadaniach testowych. Badany pracuje nad testem indywidualnie lub w małej grupie osób. Ich liczba ograniczona jest zwykle liczbą środków dydaktycznych lub stanowisk pracy, niezbędnych dla każdego badanego do rozwiązywania zadań testu. Czynności badanego są obserwowane bezpośrednio lub oceniane przez wytwór jego pracy.
Istnieje wiele odmian testu praktycznego. Niektóre z nich zasługują na krótkie omówienie ze względu na przydatność w kształceniu zawodowym. Są to testy: pracowniczy, sytuacyjny, „nalepkowy”, „poczty codziennej”, pracy.
Test pracowniczy polega na wykonywaniu przez badanego doświadczeń w odpowiednio wyposażonej pracowni szkolnej. Zwykle doświadczeń jest znacznie mniej niż zadań testowych i każdemu z doświadczeń odpowiada wiązka zadań pisemnych. Upodabnia to test pracowniczy do testu pisemnego i pozwala na usprawnienie testowania: badani mogą przechodzić od stanowiska do stanowiska, przenosząc ze sobą kartę odpowiedzi. Jeżeli jest to możliwe należy obserwować przebieg i wyniki doświadczeń bezpośrednio.
Test sytuacyjny polega na odgrywaniu przez badanego wskazanej roli społecznej w wyreżyserowanych warunkach. Wywodzi się on z tradycji wojskowej ćwiczeń strategicznych. Badany otrzymuje polecenie kierowania zespołami podwładnych, lub wykonania jakiejś pracy w towarzystwie osób specjalnie poinstruowanych przez prowadzącego testowanie.
Test nalepkowy polega na ustaleniu przyczyn jakiegoś zjawiska poprzez właściwy dobór i wykorzystanie informacji, które są dostarczane badanemu na jego żądanie. Nazwa pochodzi od pierwotnej formy tego testu, zawierającej wiadomości (potrzebne i niepotrzebne) ukryte pod odpowiednio zatytułowanymi karteczkami, nalepianymi na egzemplarzu testu. Obecnie informacje są dostarczane przez maszynę dydaktyczną. Na ich podstawie badany ustala właściwą diagnozę zjawiska.
Test poczty codziennej polega na rozwiązywaniu problemów dotyczących działalności na określonym stanowisku, drogą korespondencji poleceń służbowych. Problemy te są przedstawione badanemu na piśmie: w listach, depeszach, monitach, podaniach pracowników itp.
Test pracy polega na wykonywaniu przez badanego poszczególnych czynności zawodowych na w pełni wyposażonym stanowisku pracy. Test ten może mieć postać analityczną, gdy sprawdzane są elementy złożonych czynności zawodowych (np. elementy kroju i szycia w nauce krawiectwa) lub syntetyczną, gdy sprawdzone są złożone czynności w całości (np. wykonanie sztuki określonego rodzaju odzieży).

Zastosowania testów osiągnięć szkolnych są wielorakie. Nauczyciel może je zastosować do:
1) rozpoznania osiągnięć i braków ucznia,
2) oceny osiągnięć poszczególnych uczniów,
3) oceny własnej pracy.
Testy osiągnięć szkolnych mogą być wykorzystywane przez dyrekcje szkół, wizytatorów, inspektorów, kuratorów i ministerstwo oświaty i wychowania jako jedne z narzędzi badania.
Obecnie testy osiągnięć szkolnych są najczęściej stosowane w trzech dziedzinach:
1) oceny pracy szkoły,
2) oceny pracy nauczyciela,
3) selekcji uczniów.
Pomiar dydaktyczny jest unowocześnieniem sprawdzania osiągnięć szkolnych. O jego dalszym rozwoju zdecyduje to, na ile przybierze on postać zgodną z innymi składnikami współczesnego systemu dydaktycznego. Pomiar dydaktyczny, przezwyciężając założenia psychologii różnic indywidualnych, powinien służyć osiąganiu celów nauczania, nie zaś ograniczać się do pokazania, że cele te są w nierównym stopniu przez uczniów osiągnięte.


Opracował: Krzysztof Równicki

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie