Dekorację sceny stanowią: duża choinka, szopka namalowana przez uczniów, hasło na ścianie – DZIŚ NADZIEJA RODZI SIĘ -, z lewej strony stół przykryty białym obrusem, na nim świeczki. Recytatorzy siedzą wokół szopki.
Wykorzystano następujące teksty:
Leopold Staff „Kiedy grudniowy wiatr...”
Roman Brandstaetter „Bethlehem”
Jerzy Liebert „Pasterka“
Nik Rostworowski „Jezus uśmiechnięty“
Krzysztof Kamil Baczyński „Ballada o Trzech Królach”
Jan Twardowski „Wiersz do pierwszego króla”
Jan Twardowski „Wiersz do drugiego króla”
Jan Twardowski „Teraz wiersz do trzeciego króla”
Czesław Miłosz „Modlitwa wigilijna”
Przy wyborze tekstów korzystałam z książki „Boże Narodzenie w poezji polskiej”, Wydawnictwa „Podsiedlik, Raniowski i spółka”.
Podkład muzyczny stanowiły następujące utwory:
„Mroźna cisza”, „Gdyby nie gwiazda z Betlejem”, „Bóg się narodził”, „W grudniowe noce”. Kolędy śpiewane przez chór pochodzą z płyty „Wesołych świąt”.
„Są marzenia”, „Usiądźmy przy stole” – piosenki pochodzą z płyty „Pocztówka do św. Mikołaja”
„Wigilijny czas” z płyty Zbigniewa Preisnera „Moje kolędy na koniec wieku”.
„Dziś nadzieja rodzi się” z płyty „Kolędy” Ryszarda Rynkowskiego.
PRZEBIEG PRZEDSTAWIENIA
1. Kolęda „Mroźna cisza”.
2. Narrator I:
Gdy dzień chyli się ku zachodowi, gdy pierwsza gwiazda zapala się i zapada noc, noc Bożego Narodzenia, noc nadziei, białości i tęsknot, wszyscy oczekujemy na kogoś lub na coś w ciszy wigilijnego przedwieczerza. Stojąca w mieszkaniu choinka roztacza swój niewinny urok, a biel śniegu i obrusa symbolizuje czystość, niewinność i nadzieję. Dziś nadzieja rodzi się! Zapraszamy na spotkanie z poezją polskich poetów, którzy podjęli temat Bożego Narodzenia. Zapraszamy słowami księdza Jana Twardowskiego:
„Dlaczego jest święto Bożego Narodzenia?
Dlaczego wpatrujemy się w gwiazdę na niebie?
Dlaczego śpiewamy kolędy?
Dlatego, żeby uczyć się miłości.
Dlatego, żeby podawać sobie ręce.
Dlatego, żeby się uśmiechać do siebie”.
3. Kolęda „Wigilijny czas”. Na jej tle Recytator I mówi wiersz Leopolda Staffa pt. „Kiedy grudniowy wiatr...”
Kiedy grudniowy wiatr najostrzej chłodzi,
Kiedy hulają zadymki, zawieje,
Gdy pod zaspami śniegu świat truchleje
I życie drętwe z śmiercią już się godzi;
Kiedy noc miary najdłuższej dochodzi
I jak najgorzej stworzeniu się dzieje:
Nagle słyszymy – my, Hiperboreje –
Ten nie do wiary okrzyk: „Bóg się rodzi!”
O, dziwo! Zawsze Bóg w grudniowej porze
Rodzi się. Czyż się urodzić nie może,
Że odnawiają się co rok te wieści?
Nieszczęśni! nędzni! chromi! ślepi! głusi! –
Bóg wieczny rodzić się przez wieczność musi,
A możeż rodzić Go świat – bez boleści?
4. Po całkowitym wyciszeniu kolędy Recytator II mówi wiersz Romana Brandstaettera pt. Bethlehem”.
Na granicy czasu,
Którą określił Bóg
Dojrzewaniem owocu
W niewieścim ciele,
Urzędnicy pochyleni nad papirusami
Liczyli lud jak wory zboża.
Marya siedziała na włochatym ośle,
A zwierzę stąpało tak ostrożnie,
Jakby dźwigało na grzbiecie
Nie kobietę,
Ale modlitwę.
Obok szedł Józef
Jak kolumna rzucająca cień,
Spokojny i świadomy
Anielskiej treści,
Którą wypełniona była
Po brzegi swego istnienia
Małżonka o twarzy zakrytej zasłoną.
Niebo, pod którym szli, było jak chleb.
Ziemia pod ich stopami, była jak chleb.
I dom, do którego szli, był jak chleb.
Gdy wstąpili w jaskinię,
W werset Micheasza,
Marya powiła Syna
I położyła go delikatnie na sianie
Jak kruche szkło.
Pasterze o szerokich barach,
Narzuciwszy na siebie wełniane burnusy,
A na głowy kolorowe chusty,
Weszli do jaskini jak dzwony.
Mędrcy stali pokornie jak dostojne księgi,
W których opisane są dzieje
Ludzi dobrej woli.
Krowa, wół i osioł
Pochyliły się nad żłóbkiem
Jak trzy doliny.
A potem
Dzwony, księgi i doliny
Uklękły.
5. Pierwsza zwrotka kolędy „Bóg się narodził”. Po wyciszeniu Recytator III prezentuje wiersz Jerzego Lieberta pt. „Pasterka”.
Ptaki niby dzwoneczki cieszą się kolędą –
Chrystus nam się narodził i nowe dni będą.
Do stajni betlejemskiej aż od brzegów Wisły
Z ptakami smukłe sarny dziwować się przyszły.
Wiewiórka zęby szczerzy i w niebo się patrzy,
Jak dwa gołębie płyną na błękitnej tarczy.
I kwiaty, choć to zima, czas mroźny i cichy,
Niosą mirrę, kadzidło i złote kielichy.
I pawie przyfrunęły z krajów cudzoziemskich,
By swe pióra przyrównać do skrzydeł anielskich.
A mały Chrystus smutny w drzwi patrzy i czeka,
By pośród witających zobaczyć człowieka...
6. Kolęda „Bóg się narodził”. Po słowach: „Dalej bracia śpieszmy tam” – grupa trzech pasterzy wchodzi na scenę, kłania się przed szopką i siada po jej lewej stronie.
7. Recytatorzy IV i V prezentują wiersz Nika Rostworowskiego pt. „Jezus uśmiechnięty”.
Wstali na pierwszy znak anioła, Minęły lata. Trudno dociec,
skoro się zjawił i zawołał, czy także wtedy na Golgocie
by poniechali trzód. uśmiechał się do ciżb.
Wdziawszy odzienie byle jakie, To tylko wszystkim jest wiadomo,
powędrowali jasnym szlakiem, że jeden mówił: „Ecce homo”,
co do stajenki wiódł. a drugi ciosał krzyż.
Ani się który nie oglądał, Minęły lata. Znów się rodzi.
że grozić może co wielbłądom Wiem: dla niektórych we mszy co
dzień,
lub jednej z cennych kóz. lecz dla mnie właśnie dziś.
I choć za wiele żaden nie miał, Więc już nie czekam na anioła,
to każdy Bogu nieznanemu co po imieniu mnie zawoła
w zanadrzu dary niósł. i rzeknie: Pora iść.
Przybyli dobrze po północy, Pójdę, jak oni szli ochoczo,
a który patrzał, zaraz poczuł, jeno że chciałbym przed północą
że tu zamieszkał Bóg. u szopki stanąć wrót.
Klęczeli w ciszy na kolanach Dlatego wyjdę nieco wcześniej:
przed żłóbkiem, gdzie na wiązce siana chcę pierwej widzieć syna cieśli
spał Włodarz łaski dróg. niźli pastuszy lud.
Dziecko przez sen się uśmiechało, I choć wiem, że to nie pomoże,
tedy uczuli mocną żałość ja krzyknę: Słuchaj, Mały Boże,
i dali upust łzom. widziany twarzą w twarz!
Maryja słysząc szloch tych ludzi, Do Matki się uśmiechasz, Synu,
jęła Syneczka ze snu budzić, a u nas krematoria dymią.
a gości prosić w dom. Dlaczego, Ojcze nasz?
To nic, że domem była szopka, Wszak prócz Betlejem jest
Oświęcim,
boć wszędy Boga można spotkać, gdzie jasnowłose jak Ty dzieci
w ubogiej stajni też. okrutny cierpią gwałt...
Choćby na wiązce siana leżał, Poszedłem tak jak szli pasterze.
otworzy serce na ścieżaj, Milczałem. Jezus w żłóbku leżał,
jeżeli tylko chcesz. ja łkałem i On łkał.
8. Kolęda „Gdyby nie gwiazda z Betlejem”.
9. Wchodzą Recytatorzy VI, VII i VIII – przebrani za Trzech Króli i recytują wiersz Krzysztofa Kamila Baczyńskiego pt. „Ballada o Trzech Królach”.
Tajemnicę przesypując w sobie
jak w zamkniętej kadzi ziarno,
jechali trzej królowie
przez ziemię rudą i skwarną.
Wielbłąd kołysał jak maszt,
a piasek podobny do wody;
i myślał król: „Jestem młody,
a nie minął mnie wielki czas.
I zobaczę w purpurze rubinów
ogień, siły magiczny blask;
może stanę się mocniejszy od czynów
przez ten jeden, jedyny raz”.
Tygrys prężył siłę jak wąż,
mięśnie w puchu grały jak harfa.
Na tygrysie jechał drugi mąż,
siwą grzywę w zamyśleniu szarpał.
„Teraz – myślał – po latach tylu,
gdy zobaczę, jak płomienie cudu drżą,
moje czary skarbów mi uchylą,
moje wróżby nabiegną krwią.
Ziemia pełna jak złoty orzech,
pęknie na niej skorupy głaz,
usta jaskiń diamentowych otworzy
przez ten jeden, jedyny raz”.
Trzeci król na rybie
wielkiej jak wyspa jechał
przez stepy podobne szybie
błękitnej pod wiatru miechem.
Nucił: „Po latach stu
kwiat początku i końca ogień
w jedno koło związanych nut
gdy zobaczę, sam się stanę Bogiem.
W suche liście moich ciemnych ksiąg
spłynie mądrość odwiecznych gwiazd
i osiądzie w misie moich rąk
przez ten jeden, jedyny raz”.
A w pałacach na lądach zielonych,
co jak sukno wzburzonej fali,
mieli króle trzej błękitne dzwony,
w których serca swe na co dzień chowali.
A tak śpiesznie biegli, że w pośpiechu
wzięli tylko myśli pełne grzechu.
Więc uklękli trzej królowie zadziwieni,
jak trzy słupy złocistego pyłu,
nie widzący, że się serca trzy po ziemi
wlokły z nimi jak psy smutne z tyłu.
I spojrzeli nagle wszyscy trzej,
gdzie dzieciątko jak kropla światła,
i ujrzeli, jak w pękniętych zwierciadłach,
w sobie – czarny, huczący lej.
I poczuli nagle serca trzy,
co jak pięści stężały od żalu.
Więc już w wielkim pokoju wracali,
kołysani przez zwierzęta jak przez sny.
Wielbłąd z wolna huśtał jak maszt,
tygrys cicho jak morze mruczał,
ryba smugą powietrza szła.
I płynęło, i szumiało w nich jak ruczaj.
Powracali, pośpiesznie z wysokości
trzej królowie nauczeni miłości.
Po zakończeniu recytacji Królowie kłaniają się przed szopką i stają po jej prawej stronie.
10. Wychodzą Recytatorzy IX, X i XI i mówią po kolei wiersze Jana Twardowskiego:
„Wiersz do pierwszego króla”.
Królu, coś przyniósł złoto dla Jezusa i Najświętszej Matki,
gdy mojej mamusi zabraknie na wydatki,
o, betlejemski królu mój,
z pieniądzem zawsze przy nas stój.
O co mamy się do niego modlić?
- O pieniądze.
„Wiersz do drugiego króla”.
Królu, żywicą pachnący,
przed Bogiem leżący plackiem
niech płonę jak lipiec gorący.
O co mamy się do niego modlić?
- O to, żeby nasze serce płonęło jak kadzidło z miłości dla
Pana Jezusa.
„Teraz wiersz do trzeciego króla”.
Królu, który przywiozłeś mirrę, lecznicze, drogie zioła,
spraw, żeby nie było anginy, grypy, kaszlu, chrypki.
Żeby tatuś był mocny jak wieloryb, my z mamusią jak zdrowe rybki.
Strzeż gardła, ucha, brzucha mojego,
broń od lekarstwa paskudnego,
bez termometru przy mnie stój,
chcę biec na łyżwy, królu mój.
O jakim królu mowa?
- O tym, który przywiózł do Betlejem lecznicze zioła – mirrę.
Módlmy się do niego o zdrowie.
11. Recytator XII prezentuje wiersz Czesława Miłosza „Modlitwa wigilijna”.
Maryjo czysta, błogosław tej
Co w miłosierdzie nie wierzy.
Niech jasna Twoja strudzona dłoń
Smutki jej wszystkie uśmierzy.
Pod Twoją ręką niechaj płacze lżej.
Na wigilijny ześlij jej stół
Zielone drzewko magiczne,
Niech gdy go dotknie słyszy gwar pszczół,
Niech jabłka sypią się śliczne.
A zamiast świec daj gwiazdkę mroźnych pól.
Przyprowadź blisko pochód białych gór.
Niechaj jej w okno świecą.
Astrologowie z Chaldei, z Ur,
Pamięć złych lat niech uleczą.
Zmarli poeci niechaj dotkną strun,
Samotnej zanucą kolędę.
12.Kolęda „W grudniowe noce”.
13. Wychodzą Narrator II i III. Narrator II mówi :
Jest zupełnie cicha noc. Znów zaświeciła pierwsza gwiazdka. Wszyscy patrzą w niebo. Wszyscy znów razem zasiądą do wigilijnego stołu. Bo stół jednoczy. Białe obrus to czystość, niewinność i pokój. Nie zapominamy też o drugim człowieku, jest pusty talerzyk i dodatkowe krzesło.
Usiądźmy i my przy stole.
Po tych słowach wszyscy recytujący siadają przy stole. Słychać piosenkę w wykonaniu Stanisława Sojki pt. „Usiądźmy przy stole”. Po jej zakończeniu Narrator II mówi dalej:
Jest cicha noc. Bierzemy do ręki opłatek – Boga. Trzymając go w ręku, wybaczamy, mówimy – przepraszam. Pokój z tobą bracie. Składamy sobie życzenia.
14. Piosenka „Są marzenia”.
15. Narrator III składa życzenia:
Byśmy w codziennym życiu zawsze potrafili oddzielać światło od ciemności, a dobro od zła.
Byśmy mieli siłę, by wybierać dobro.
Byśmy umieli przebaczać i przepraszać.
Uczyć się bezinteresowności na co dzień.
Ciągle przyglądać się niebu.
By zawsze świeciła gwiazda.
By była znakiem, celem, drogowskazem!
16. Kolęda „Dziś nadzieja rodzi się” w wykonaniu Ryszarda Rynkowskiego kończy przedstawienie.
Opracowanie: Barbara Piesio |
