Pogotowie Opiekuńcze
Brzezie
Opr. mgr Kazimierz Kaczmarek
Profilaktyka należy do tych działań ludzkich, które zmierzają do zapobiegania niepożądanym zjawiskom społecznym, względnie mają na celu szeroko podjętą promocję zdrowia fizycznego, psychicznego i moralnego.
Starożytna zasada, że lepiej nie dopuścić do choroby niż chorobę leczyć, nie straciła na ważności i jest nadal aktualna.
Alkoholizm należy obecnie do tych szkodliwych zjawisk, które najbardziej zagrażają dzieciom i młodzieży
Działania powinny mieć charakter po pierwsze - profilaktyki w ścisłym tego słowa znaczeniu, a więc niedopuszczenie do powstawania problemów, po drugie - wczesnej interwencji, po trzecie - działania wobec następstw nadużywania alkoholu. Profilaktyka alkoholowa jest jedną ze szczególnych profilaktyk realizowanych w stosunku do pewnego rodzaju zjawisk.
A. Kamiński dokonuje podziału profilaktyki alkoholowej na działalność, która należy do polityki socjalnej, zdrowotnej, ekonomicznej oraz działalność wychowawcza, która swoistymi metodami próbuje zwalczać i zapobiegać nadużywaniu alkoholu. Większy udział we właściwej propagandzie antyalkoholowej powinny mieć środki masowego przekazu. Jeżeli polityka państwa będzie sprzyjać kształtowaniu kultury spożycia alkoholu, to procesy wychowawcze w środowisku rodzinnym i lokalnym będą przebiegały pomyślnie.
Utrwalenie pożądanych postaw ludzi młodych jest możliwe między innymi poprzez stworzenia odpowiedniego klimatu trzeźwości, który zależy przede wszystkim od ludzi dorosłych. I tak krzewienie kultury trzeźwości powinno znaleźć się w programie wszystkich instytucji wychowania.
Zgodnie z ustawą „O wychowaniu w trzeźwości” szkoły podstawowe winny prowadzić działalność o charakterze informacyjnym, diagnostycznym i kompensacyjnym; wyposażyć uczniów w wiedzę, kształtować postawy, roztaczać opiekę nad młodzieżą zagrożoną nadużywaniem alkoholu. Dotychczasowe działania przeciwalkoholowe w szkole nie odnoszą pożądanych rezultatów. W dziedzinie działań profilaktycznych notuje się więcej niepowodzeń i porażek niż drobnych osiągnięć i sukcesów. Przyczyną takiej sytuacji jest sfera nieprawidłowej świadomości społecznej tych, od których zależy w znacznej mierze skuteczność profilaktyki prowadzonej wśród młodego pokolenia. W związku z zaistniałą sytuacją, powinny być organizowane dla nauczycieli specjalistyczne szkolenia z zakresu terapii profilaktycznej wobec alkoholizmu. Trening ten daje nauczycielowi możliwość pozbycia się kompleksów związanych z alkoholem, a więc swobodne poruszanie się w zagadnieniu. Zakładając wyszkolenie odpowiedniej kadry należy opracować specjalistyczny program nauczania dzieci.
Można zatem wyróżnić dwa kierunki wiodące:
Kierunek pierwszy - polega na wprowadzeniu dwa razy w miesiącu wydzielonych lekcji, które są poświęcone różnym aspektom nadużywania alkoholu, oraz wiedzy o zagadnieniach związanych z alkoholem. Zajęcia zaczynają się w początkowych klasach szkoły podstawowej.
Kierunek drugi - to również ścisły program poświęcony upowszechnianiu wiedzy o alkoholu, przekazywany przez nauczycieli różnych przedmiotów. Jest wkomponowany np. w lekcje biologii, historii..., z jedną lekcja specjalistyczną w semestrze poświęconą podsumowaniu wiadomości. W obu przedstawionych kierunkach nauczyciel prowokuje dzieci do dyskusji, w której padają trudne pytania. Jest to jeden z wielu aspektów, ponieważ oddziaływanie może mieć wielokierunkowy charakter. Należy pamiętać, że jest to długi proces, a efekty nie zawsze muszą pokrywać się z oczekiwaniami.
Działania zapobiegawcze w zakresie nadużywania alkoholu powinny zmierzać do: eliminowania obyczajów spożywania alkoholu przez młodzież, ochrony dzieci i młodzieży przed skutkami alkoholizmu rodziców i najbliższego środowiska.
Szczególną wartość dla osiągania powyższych celów mają:
- Ukazywanie społecznych, ekonomicznych, zdrowotnych i moralnych następstw uzależnienia, wyjaśnienie przyczyn i mechanizmów zjawiska.
- Uruchamianie w środowisku młodzieży mechanizmów kontroli społecznej ujawniającej przypadki spożywania alkoholu, wzbudzającej gotowość przeciwstawiania się tym obyczajom.
- Organizowanie zajęć społecznie aktywizujących dla osób pijących alkohol.
- Rozwijanie, przy współpracy z organizacjami społecznymi, różnorodnych form poradnictwa i terapii dla młodzieży zagrożonej społecznie.
Dla dzieci i młodzieży z tzw. „grupy ryzyka, zagrożenia” wdrażany jest program opieki profilaktyczno - wychowawczej polegający na wspieraniu i wspomaganiu rozwoju zaburzonych funkcji oraz pomocy korekcyjno - terapeutycznej.
Program ten zmierza do wypracowania systemu działań: wychowawcy klasy - pedagoga szkolnego - poradni specjalistycznej. Inną propozycją pełniącą w równej mierze funkcje opiekuńcze i terapeutyczne są świetlice i kluby profilaktyczno - wychowawcze.
Interesującą formą opieki profilaktyczno - wychowawczej jest turnusowy ośrodek socjoterapii, w którym prowadzona jest intensywna terapia, terapia z rodziną i szkołą. O skierowaniu na pobyt w ośrodku decyduje poradnia psychologiczno - pedagogiczna.
Placówką o najpełniejszym programie profilaktycznym jest Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii, w którym pomoc znajduje młodzież zagrożona uzależnieniem wymagająca długotrwałej, zróżnicowanej opieki specjalistycznej.
W grudniu 1996 roku weszła w życia nowelizacja ustawy „O wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi”. Ustawa ta tworzy, po raz pierwszy w swej historii, zintegrowany i komplementarny system organizacji działań w sferze profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Najważniejsze zmiany dotyczą samorządów gminnych, którym stworzono warunki do kreowania lokalnej polityki wobec alkoholu.
Klasyfikacja ludzi ze względu na ich stosunek do picia napojów alkoholowych opiera się na analizie wskaźników ilościowych lub jakościowych określających zmiany psychiczne i fizjologiczne wyznaczająca kolejne etapy uzależnienia od spożywania alkoholu, czyli rozwój choroby alkoholowej. Uzależnienie od alkoholu jest rezultatem intensywnego picia napojów alkoholowych.
Klasyfikacja dostosowana do badań masowych musi uwzględniać zwyczaje wstrzemięźliwości lub picia, rozpowszechnione w społeczeństwie.
Wyróżnia ona następujące kategorie:
- abstynenci (niepijący) - osoby, które w wywiadach stwierdzają, że nie piją żadnych napojów alkoholowych; za niepijące można uznać osoby, które na pytanie, kiedy ostatni raz przed badaniem piły piwo, wino lub wódkę, podają okres dłuższy niż jeden rok;
- pijący przeciętnie - osoby, których spożycie alkoholu w skali rocznej nie przekracza średniej ilości alkoholu wypijanej przez statystycznego członka badanej zbiorowości, po wyłączeniu abstynentów i z uwzględnieniem różnic płci i wieku;
- pijący intensywnie - czyli osoby pijące powyżej średniej; ścisłość jaką można osiągnąć w badaniach ankietowanych na dużych próbach, pozwala ludzi pijących intensywnie uznać za kategorię tzw. alkoholików problemowych; jej liczebność i skład są również zbliżone do liczebności i składu osób zatrzymywanych w izbach wytrzeźwień oraz karanych przez kolegia karno - administracyjne za zakłócanie porządku publicznego i inne wykroczenia spowodowane nadużyciem alkoholu; do pijących intensywnie zaliczamy zatem alkoholików problemowych i osoby uzależnione od alkoholu
