W obliczu dokonujących się zmian społecznych, przekształcających nas w społeczeństwo informacyjne, zmieniają się również cele i zadania biblioteki szkolnej, której podstawową funkcją staje się udzielanie czytelnikowi szybkiej i bezpośredniej informacji.
Współczesna biblioteka, w wyniku automatyzacji procesów edukacyjnych, staje się nowoczesnym centrum informacyjnym, interdyscyplinarną pracownią działającą na rzecz realizacji zadań całej szkoły.
Taką rolę pełni nasza biblioteka przy Zespole Szkół im. Z. Chmielewskiego w Nałęczowie, od kilku lat stosująca technologię komputerową. Decyzję o zastosowaniu komputera w pracy bibliotecznej podjęłyśmy z koleżanką z chwilą utworzenia w szkole pracowni komputerowej do nauki informatyki oraz pracowni językowych wykorzystujących komputer jako pomoc w nauczaniu języków obcych. O pozytywnych efektach pracy z komputerem słyszałyśmy też od osób, które odważyły się wprowadzić go w miejsce tradycyjnej metody pracy.
Uznałyśmy, że należy spróbować i choć na początku istniały obawy, czy podołamy temu wyzwaniu, to z chwilą uruchomienia programu MOL obawy znikły i okazało się, że był to bardzo dobry pomysł, który w znacznym stopniu przeobraził naszą pracę. Dziś już nie wyobrażamy sobie pracy metodą tradycyjną.
Przede wszystkim zmienił się proces udostępniania zbiorów. Najbardziej znaczące było zastąpienie ręcznego wpisywania wypożyczeń i zwrotów przez bezpośrednie wprowadzenie ich do komputerowej bazy danych za pomocą czytnika kodów kreskowych, co niezwykle usprawniło pracę, skróciło czas wypożyczeń, redukując kolejki, który uczniowie mogą wykorzystać choćby na powtórzenie materiału przed lekcją czy przejrzenie czasopism w czytelni, a ja - na inne prace biblioteczne czy rozmowy z czytelnikiem.
Współczesny użytkownik biblioteki niejednokrotnie wymaga szybkiej informacji, co staje się możliwe dzięki nieograniczonym możliwościom techniki komputerowej. Posiadając w bibliotece komputerową bazę danych i dostęp do Internetu, jest to prawie natychmiast osiągalne z obopólnym zadowoleniem i korzyścią. Głównie korzysta na tym czytelnik, gdyż nie musi tracić czasu na żmudne i czasochłonne wyszukiwanie pozycji w tradycyjnym katalogu, bo szybko może ją znaleźć za pomocą wyszukiwarki komputerowej. Jeżeli ma on możliwość samodzielnego wejścia do komputerowego katalogu biblioteki – w mojej bibliotece ma – staje się niezależnym użytkownikiem, zaspokajając dowolnie swoje potrzeby intelektualne. Dodatkową korzyścią udostępnienia mu komputerowej bazy danych, jest możliwość sprawdzenia przez niego własnego konta, co pozwala na terminowe zwroty książek i unikanie upomnień.
Niewątpliwą korzyścią automatyzacji biblioteki jest usprawnienie wszelkich prac technicznych związanych z opracowaniem, udostępnianiem zbiorów, obsługą czytelnika, sporządzaniem sprawozdań, informacji o stanie czytelnictwa, zadłużeniach itp. Poza tym, wymagania programowe współczesnej szkoły, zmuszają ucznia do rozszerzania wiadomości podręcznikowych i poszukiwania ich w niedostępnych często źródłach, które znaleźć może w Internecie.
Za sprawą Szkolnego Centrum Informacji, które funkcjonuje w mojej bibliotece – młodzież ma do dyspozycji cztery komputery z dostępem do Internetu – biblioteka stała się miejscem nie tylko kojarzonym z książkami, ale ośrodkiem, gdzie można pożytecznie spędzić wolny czas na przeglądaniu prasy, pracy umysłowej ( poszukiwanie materiałów do lekcji, pisanie referatów ), rozrywce – gry komputerowe, przeglądanie serwisów. Dzięki temu biblioteka stała się miejscem tętniącym życiem, zaspokajając przy tym różnorodne zapotrzebowania i oczekiwania użytkowników.
W obecnej dobie nie trzeba już nikogo przekonywać o pożytkach wynikających z przekształcenia biblioteki w SCI. Należy jednak pamiętać, że Internet, choć daje nieograniczone możliwości zaspokajania wiedzy, niesie ze sobą pewne zagrożenia, szczególnie dla młodych ludzi, którzy świadomie, bądź przypadkowo, trafiają na strony „niedozwolone”. W takiej sytuacji nauczyciel bibliotekarz staje przed trudnym zadaniem; z jednej strony nie może pozwolić na korzystanie z tych stron, a z drugiej nie ma możliwości sprawdzenia, co w danej chwili stanowi przedmiot zainteresowania ucznia, tym bardziej, że łatwo jest zmienić stronę. U nas jest to dodatkowo utrudnione, gdyż komputery do dyspozycji uczniów znajdują się w pomieszczeniu oddzielonym ścianą od stanowisk bibliotecznych. Dlatego, mimo niezaprzeczalnych zalet wynikających z komputeryzacji biblioteki, nauczycielowi przypadła też niewdzięczna rola „kontrolera”, mimo, że regulamin wyraźnie określa zasady korzystania z zasobów internetowych. Stąd też inną rolą nauczyciela bibliotekarza staje się gruntowna znajomość możliwości elektronicznych środków przekazu, wiedza na temat jej wykorzystania, zagrożeń, jakie są jej udziałem i ostrzeganie przed nimi niedoświadczonych użytkowników. Do tego należy jeszcze dodać działalność instruktażową, polegającą na udzielaniu indywidualnych porad w zakresie pozyskiwania i selekcji informacji, szkoleniu użytkowników Internetu ( nie wszyscy jeszcze tę umiejętność posiadają ) w kierunku wykorzystania go do pracy samokształceniowej, wymiany komunikatów pocztą elektroniczną oraz dokonywania zakupów w księgarni internetowej.
Tak więc, technologia zmieniła dotychczasowy obraz biblioteki jako miejsca, w którym znajdują się wyłącznie książki. Dziś jest to mediateka, która oferuje nie tylko książkę, ale również kasety video z programami edukacyjnymi, płyty CD i DVD i gdzie książkę można przeczytać na monitorze komputera, a bibliotekarz nie jest już jedynie osobą podającą książkę czytelnikowi, ale przewodnikiem i doradcą wskazującym mu różnorodne możliwości docierania do niej i wyrabiającym w nim umiejętność poruszania się w gąszczu informacji.
Zmieniła się też rola czytelnika, jako użytkownika biblioteki. Z biernego odbiorcy, stał się czynnym, niezależnym posiadaczem każdej informacji, którą nie tylko potrafi zdobyć, ale także dokonać jej selekcji i właściwej ( krytycznej ) oceny.
Barbara Łowczak |
