Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Terapia dzieci z zaburzeniami adaptacji do warunków szkoły

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 2364 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 1. Terapia zabawą.

     Zabawa towarzyszy człowiekowi od kolebki aż do śmierci, przybierając w biegu jego życia coraz inne formy. Jest jednym z głównych sposobów wyrażania zainteresowań oraz swoistym, ćwiczeniem wprowadzającym w życie biologiczne, społeczne, kulturalne. Poprzez zabawę dziecko przygotowuje się do dorosłego życia, zaś człowiek dorosły poprzez śmiech przygotowuje się na niespodzianki i zagrożenia ze świata serio (Sułkowski, 1984).
     Według W. Okonia (1987, s. 44) zabawa jest "działaniem wykonywanym dla własnej przyjemności, a opartym na udziale wyobraźni, towarzyszącej nową rzeczywistość. Choć działaniem tym rządzą reguły, których treść pochodzi głównie z życia społecznego, ma ono charakter twórczy i prowadzi do samodzielnego poznania i przekształcania rzeczywistości". Ten sam autor rozróżnia zabawy w wąskim rozumieniu i gry. Każda gra jest zabawą, lecz nie każda zabawa jest grą. Do czynników różnicujących gry i zabawy należą:

  • znaczenie wyniku, znacznie większe w grze niż w zabawie,
  • charakter i znaczenie reguł- ukrytych w zabawie i zależnych od jej treści, a jawnych i sformalizowanych w grze,
  • brak walki, współzawodnictwa i hazardu w zabawie spotęgowanie iluzji w zabawie i jej ograniczoność - w grze,
  • i ich obecność - w grze.
     Na szczególną uwagę zasługuje pedagogika zabawy, która jest symboliczną nazwą poszukiwań metodycznych, ułatwiających proces uczenia. Pedagogika zabawy wybiera z repertuaru zabaw tradycyjnych czy terapeutycznych tylko te, które spełniają określone zasady:
  • zapewniają dobrowolność - uczestnictwa,
  • uwzględniają wszystkie poziomy komunikowania,
  • uznają pozytywne przeżycie jako wartość - i unikają rywalizacji,
  • posługują się różnorodnymi środkami wyrazu ( Zaorska, 1998, s. 18).
     Zasady te wyzwalają motywację do nauki, do pracy w grupie, pozwalają otworzyć się na innych, uwolnić siebie samego od lęku i niepewności. Pedagogika poprzez grę potrafi wnieść ruch i kontakt do schematycznego, pozornie nie dającego się zmienić, ubogiego systemu komunikacji międzyludzkiej panującej w najbliższym dziecku środowisku. Proces ten odbywa się poprzez:
  • wspólne odkrywanie i przeżywanie zabawy,
  • gry i zabawy pobudzające do wspólnego, wartościowego przeżywania, zamiast zwalczania się i tworzenia zależności: zwycięzcy- zwyciężeni,
  • bezpośrednie kontakty według własnego uznania, zyskiwanie członków innych grup zamiast wzajemnej obserwacji,
  • sprzyjanie bogatym wzajemnym kontaktom zamiast sztywnym wzorcom porozumiewania się.
     W pedagogice zabawy Z. Zaorska (1998, s. 20) wyróżnia następujące rodzaje zabaw:
  • zabawy ułatwiające wejście w grupę,
  • zabawy rozluźniające,
  • zabawy ułatwiające wprowadzenie tematu,
  • gry dydaktyczne,
  • gry dyskusyjne,
  • metody ułatwiające przekaz informacji zwrotnej,
  • drama,
  • zabawy umożliwiające samoocenę,
  • zabawy integrujące dużą grupę.
     Najważniejszym w zabawie wydaje się być fakt, że właśnie poprzez nią dzieci nauczą się rozumieć i poznawać siebie, swoje wzajemne potrzeby, możliwości, słabe i mocne strony, co przyczynia się do uniknięcia wielu konfliktów oraz pozwoli mile i z pożytkiem spędzać czas w środowisku szkolnym.

2. Terapia ruchem, muzyką i mową.

     Doskonałą formą terapii utrzymaną w konwencji zabawy jest wykorzystanie ruchu, muzyki i mowy. Te trzy formy aktywności wpływają na uświadomienie i wyrażanie własnej odrębności, pomagają w leczeniu zaburzonego funkcjonowania oraz zachwianego kontaktu z samym sobą i otoczeniem, umożliwiają przeżywanie małych sukcesów. Ten rodzaj terapii proponuje Janina Stadnicka (1998). Żeby zaspokojone były wszystkie potrzeby dzieci, tok zajęć powinien przebiegać następująco:
  1. Aklimatyzacja- podczas której dziecko sąduje, czy jest mile widziane przez grupę, bezpieczne.
  2. Wspólna aktywność3. - odtwórstwo, ekspresja, improwizacja, dziecko identyfikuje się z grupą, ośmiela się.
  3. Nawiązanie niewerbalnych kontaktów interpersonalnych- ć5. wiczenia, podczas których dziecko zaznacza swą odrębność6. , ważność7. i przydatność8. .
  4. Relaks- uczeń troszczy się o siebie i o innych.
  5. Powrót do aktywności - to np. utrwalenie tańca, czyli współpraca w grupie.
  6. Pożegnanie- kolejna okazja do wzajemnych kontaktów dzieci.
     Tego typu zajęcia skierowane są głównie do dzieci mających trudności w kontaktach i komunikacji z rówieśnikami, agresywnych, mających niską samoocenę, tiki, lęki, zaburzenia poczucia autonomii, podmiotowości i tożsamości. Terapia polega na stwarzaniu warunków do samorealizacji przez bliskie i dostępne naturze dziecka formy aktywności, umożliwiające zmniejszenie napięć psychofizycznych, odprężenie, radość, wyzwolenie i rozładowanie zablokowanej energii, uzewnętrznienie i uporządkowanie hamowanych emocji, korektę zachowań, np. łagodzenie agresji, nieśmiałości u dzieci z niską samooceną. Do form umożliwiających osiągnięcie tych stanów należą:
  • muzyka- czyli śpiew, gra na instrumencie perkusyjnym, muzykowanie naturalne,
  • ruch- inspirowane muzyką zabawy rytmiczne, sytuacyjne, z rekwizytami oraz ruchowe interpretacje piosenek i tańce,
  • mowa- zrytmizowane wyrazy, grupy wyrazów i zdania z akompaniamentem naturalnym i perkusyjnym, mowa ekspresyjna i komunikacyjna.
     Muzyka, ruch oraz mowa rytmizowana są źródłem i regulatorem energii i emocji, rozwiązują psychofizyczne napięcia i ułatwiają interakcje w grupie. Ważną funkcją muzyki jest łagodzenie lęku, poprawę stanu psychicznego, likwidowanie nieśmiałości.

3. Arteterapia
     Ważne miejsce w terapii dzieci zajmuje w ostatnich latach arteterapia. Pod tym pojęciem kryją się metody obejmujące swym zakresem sztukę, muzykę, teatr, czyli szeroko rozumianą twórczość będącą podstawową potrzebą człowieka. "W wąskim znaczeniu arteterapia obejmuje terapię z użyciem sztuk plastycznych i nosi nazwę plastykoterapii lub terapii malarskiej, a w szerokim znaczeniu obejmuje muzykoterapię, choreoterapię, biblioterapię, a ponadto działania terapeutyczne z wykorzystaniem teatru, filmu oraz sztuk plastycznych, takich jak malarstwo, rzeźba, grafika i inne" (Konieczna, 2004, s. 19). Bardzo prostą i trafną definicję arteterapii podaje H. Grzegorzewski, określając "terapię przez sztukę jako arteterapię koncentrującą się na wykorzystaniu sztuki w odniesieniu do dorosłych i dzieci" ( Konieczna, 2004). Najważniejszym jej celem jest optymalizacja jakości życia, polegająca na zapobieganiu trudnościom życiowym i przezwyciężaniu przeszkód stojących na drodze do samorealizacji. Funkcja terapeutyczna polega na działaniu za pomocą sztuki w sposób zbliżony do właściwości naturalnego i bezpiecznego leku.
     Arteterapia ma wpływ na ujawnianie emocji, pomaga rozładować niekorzystne dla zdrowia stany napięcia i frustracji, pomaga odnaleźć sens i cel życia, ma istotne znaczenie w procesie komunikacji interpersonalnej. Jej funkcja kompensacyjna ma na celu zaspokojenie nie realizowanych potrzeb jednostki, a poznawcza uczy nazywania, wyrażania i rozpoznawania uczuć. Posiada też walory relaksacyjne, odprężające, rozbudza korzystne emocje i pozytywnie wpływa na samopoczucie.
     Do rodzajów teatroterapii można zaliczyć: psychoterapię, dramę i pantomimę. Różnica między dramą a psychodramą polega na tym że, biorąc udział w dramie "odgrywamy siebie", a w psychodramie "ujawniamy siebie". (Konieczna, 2004, s. 69). Psychodrama daje możliwość spontanicznego wyrażania symbolicznych lęków i nadziei uczestnika, daje głęboki wgląd w sferę emocjonalną, umożliwia pracę nad kształtowaniem samokontroli. Techniki psychodramatyczne ułatwiają rozwijanie spontaniczności oraz poznanie, poszerzanie własnych możliwości w obrębie środowiska naturalnego. Ta sama autorka wyróżnia następujące techniki stosowane w psychodramie:
  • Grę ról, polegającą na reprodukowaniu starych, niezmiennych wzorców zachowań oraz ujawnianiu możliwości do zaspokajania potrzeb jednostki.
  • Trening roli, polegający na powtarzaniu gry w celu wyćwiczenia określonej roli społecznej, pomocnej w lepszym funkcjonowaniu.
  • Zamianę ról jako technikę, gdzie uczestnik przejmuje rolę społeczną innej osoby, która jest niezwykle ważna w odgrywanej przez niego sytuacji. Ta technika pozwala przyjrzeć - się przeżyciu danej osoby z innej perspektywy.
  • Improwizację - ma charakter swobodniejszy niż gra ról i nie podlega kierowaniu.
  • Dublowanie- polegające na werbalizowaniu myśli i uczuć uczestnika przy pomocy prowadzącego, który w ten sposób staje się jego sobowtórem.
  • Lustro- pomaga spojrzeć - na problem z boku, gdyż to inni odgrywają dana rolę.
  • Dwa krzesła- to technika, w której uczestnik zamienia się z samym sobą miejscami na pustych krzesłach i prowadzi autodyskusję, podając alternatywne argumenty dla omawianego zdarzenia w zależności od zajmowanego miejsca.
  • Puste krzesło- polega na sadzaniu na krześle osoby, z którą uczestnik jest w konflikcie, przez co wczuwa się w jej położenie.
  • Spowiedź, która jest odpowiednikiem monodramu w teatrze i ma działanie oczyszczające oraz zmniejszające poczucie winy.
     W trakcie trwania sesji terapeutycznej pacjent dzieli się swoimi przeżyciami. Bardzo ważna jest informacja zwrotna, w której grający relacjonuje, jak czuł się w rolach, które obsadzał.
     Kolejną metodą teatroterapeutyczną jest drama, która według K. Pankowskiej jest edukacją przez działanie włączające emocje i wyobraźnię. Polega na stwarzaniu sytuacji, w których uczniowie mogą identyfikować się z innymi osobami i wchodzić w ich role (Pankowska, 1967). Do głównych jej celów zalicza się kształcenie wrażliwości dzieci, doskonalenie ich umiejętności wyrażania uczuć, stanów emocjonalnych, lęków, oraz umiejętność uświadamiania swej indywidualności przy równoczesnym poszanowaniu odrębności innych. Jest bardzo pomocna w terapii dzieci zahamowanych i mających problemy z wyrażaniem własnego "Ja".
Do technik dramy zalicza się:
  • Hasło- jako technika wprowadzająca do tematu zajęć.
  • Stopklatka polegająca na zatrzymaniu akcji w znaczącej dla omawianego tematu sytuacji, przeanalizowaniu jej z uczestnikami.
  • Rzeźba to tworzenie kompozycji z uczestników w zabawie.
  • Powstrzymywanie przed ekspertyzą- polega na powstrzymaniu uczestników przed reagowaniem na popełniane błędy i przekazaniu potrzebnych informacji na końcu zajęć - w bezpieczny sposób, by nie zostały odczytane jako pouczenie lub wytykanie nieumiejętności.
  • Informacja zwrotna to sposób reagowania, który dostarcza uczestnikowi sygnałów wyrażających akceptację.
  • Rola- maska pozwala uczestnikowi na bezpieczne doświadczanie i zmienianie zachowania na takie, które przyniosą lepszy dla niego skutek emocjonalny lub społeczny.
  • Marsze fabularne są techniką, dzięki której uczestnicy przedstawiają pantomimicznie sytuacje z życia (Konieczna, 2004).
     W procesie dramoterapeutycznym nie występuje sztywny podział na aktorów i widzów. Dlatego też uczestnicy uzyskują bezpośrednie doświadczenia i obserwacje. W bezpiecznej i życzliwej atmosferze uczą się konstruktywnych rozwiązań w kontakcie z innymi i tworzą swoisty bank doświadczeń i nowych informacji o sobie samym.
     Pantomima, jako kolejna metoda teatroterapii, jest niezastąpionym środkiem umożliwiającym spontaniczne wyrażanie emocji, a jej główną funkcją jest przekazywanie ważnych i niekiedy trudnych komunikatów z wykorzystaniem mimiki i gestów. Przyczynia się do rozwijania harmonii ciała poprzez jego koordynację z umysłem, stwarza możliwości rozwoju kompetencji niewerbalnych oraz pomaga w rozumieniu i wyrażaniu zachowań paralingwistycznych. Poza tym pantomima pobudza i uwalnia uczucia za pomocą ruchów ciała i przybierania odpowiedniej pozy, co prowadzi do samooczyszczenia się jednostki oraz do redukcji negatywnych uczuć takich jak lęk i niepokój. Przyczynia się również do skorygowania zachowań preferowanych przez uczestników, a odzwierciedlających zaburzoną osobowość. Jej funkcja profilaktyczna daje możliwość pracy nad kształtowaniem samokontroli, a poznawcza- na poszerzenie repertuaru zachowań i poprawienie efektywności funkcjonowania w społeczeństwie.

Bibliografia
  1. Kaja B.: Zarys terapii dziecka. Bydgoszcz 2001.
  2. Konieczna E. J.: Arteterapia w teorii i praktyce. Kraków 2004.
  3. Okoń W.: Zabawa a rzeczywistość. Warszawa 1987.
  4. Stadnicka J.: Terapia dzieci ruchem, muzyką i mową. Warszawa 1998.
  5. Zaorska Z.: Pedagogika zabawy- metodyka pracy z grupą.W: Wprowadzenie do pedagogiki zabawy. Red. E. Kędzior- Niczyporuk. Lublin 1998.
Opracowała Joanna Albrecht

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie