OPIS I ANALIZA PRZYPADKU ORGANIZACYJNEGO
PEŁNIENIE FUNKCJI WYCHOWAWCY W DWÓCH KLASACH
1. IDENTYFIKACJA PROBLEMU
Problem, którym chce się zająć, dotyczy pełnienia funkcji wychowawcy jednocześnie w dwóch klasach.
W kwietniu 2004 roku zostałam poproszona przez dyrektora szkoły na rozmowę, podczas której dowiedziałam się o konieczności zmiany wychowawcy klasy I G, a także o oczekiwaniach rodziców, dzieci i dyrekcji, iż to ja obejmę tę funkcję.
Klasę I G uczyłam od września 2003 roku. Po kilku miesiącach uczniowie tego zespołu zaczęli mi sygnalizować, iż oczekują mojej uwagi i pomocy w sferach niedotyczących mojego przedmiotu. Doceniałam zaufanie, jakim mnie obdarzyli, jednak kierowałam ich do wychowawcy, uważając go za osobę, która powinna wesprzec uczniów. W tym czasie byłam już wychowawcą klasy II B, w której realizowałam swoją innowację pedagogiczną, co wiązało się z dodatkowymi zadaniami wychowawczymi i większym zaangażowaniem z mojej strony.
Ze względu na fakt, iż sygnały od uczniów się nasilały, w kwietniu 2004 roku na wniosek rodziców dyrekcja postanowiła zmienić wychowawcę klasy, jednak sytuacja była dość trudna, gdyż nauczyciele uczący w klasie I G, podobnie jak ja, byli już opiekunami innych zespołów, wiec problem wychowawstwa w dwóch klasach dotyczył wszystkich.
Po rozmowie z dyrekcją doszłam do wniosku, że nie ma lepszego rozwiązania i mając na uwadze dobro uczniów, zgodziłam się objąć drugie wychowawstwo.
Ze względu na niecodzienność tej sytuacji postanowiłam przedstawić ją jako przypadek organizacyjny.
2. GENEZA I DYNAMIKA ZJAWISKA
Od września 2003 roku uczę języka polskiego klasę I G. Od maja 2004 roku jestem wychowawcą tej klasy, co oznacza, iż od tego momentu podejmuję działania wychowawcze w dwóch zespołach. Spodziewałam się problemów wynikających z różnych przyczyn. Przede wszystkim uczniowie obu klas są w innym wieku, co wiąże się z odmiennymi oczekiwaniami i potrzebami. Poza tym starsza klasa realizuje innowację pedagogiczną, która wymaga ode mnie i moich uczniów większego zaangażowania, co mogło wpłynąć na relacje z uczniami klasy I G. Obawiałam się też problemów wychowawczych w klasie L G, które mogły być powodem braku porozumienia z poprzednim wychowawcą. Okazało się jednak, że spodziewane problemy nie miały miejsca, moja praca wychowawcza w obu klasach przebiegała bez większych zakłóceń, czasem jedynie obserwowałam zachowania świadczące o zazdrości uczniów o wychowawcę.
Sytuacja pełnienia funkcji wychowawcy w dwóch klasach zrodziła inne trudności. Wiązały się one z realizacją planu wychowawczego, realizacją wyjść np. do DKFu, organizacją wywiadówek, wycieczek itp. Nieocenioną pomoc okazała mi koleżanka, która była tzw. drugim wychowawcą. Prowadziła ona dokumentację klasy I G, uczestniczyła w wyjściach klasy, rozwiązywała bieżące problemy uczniów podczas mojej nieobecności.
3. ZNACZENIE PROBLEMU
Wychowawstwo w dwóch klasach nie jest często spotykaną sytuacją, ze względu na co staje się zupełnie nowym i bardzo cennym doświadczeniem zarówno dla nauczyciela, jak i dla uczniów. Dla mnie jest to wyzwanie organizacyjne i wychowawcze. Wymaga dokładnego planowania wszelkich działań, imprez, wyjść. Uczy uważnego bycia z uczniami, by nic nie przeoczyć oraz zarządzania czasem tak, by żadna z klas nie odczuła jego braku. Dla uczniów taka sytuacja jest dobrą okazją do integracji ze starszymi i młodszymi kolegami, uczy też tolerancji i akceptacji różnych oczekiwań, zachowań. Pozwala przyjrzeć się sobie, swojemu funkcjonowaniu, emocjom, które ujawniają się w nietypowych okolicznościach.
4. PROGNOZA
W chwili, gdy zastanawiałam się nad podjęciem decyzji, musiałam rozważyć skutki przyjęcia drugiego wychowawstwa. Prognoza negatywna:
- nie sprostam oczekiwaniom dyrekcji, rodziców i uczniów
- nie poradzę sobie z organizacją pracy wychowawczej w dwóch klasach
- może się obniżyć jakość pracy wychowawczej w klasie II B
- nadmiar obowiązków wychowawczych może wpłynąć na obniżenie jakości pracy dydaktycznej
- zbyt duża ilość obowiązków przyczyni się do braku czasu
Prognoza pozytywna:
- przy wsparciu dyrekcji poradzę sobie z obowiązkami wynikającymi z przyjęcia drugiego wychowawstwa
- akceptacja i zaufanie uczniów klasy I G i ich rodziców będą sprzyjać realizacji zadań wychowawczych w obu klasach
- dzięki dużej liczebności uczniów łatwiej będę mogła zorganizować ciekawszą i dłuższą wycieczkę
5. PROPOZYCJE ROZWIĄZANIA
Po przeanalizowaniu możliwych rozwiązań oraz ich konsekwencji postanowiłam podjąć się odpowiedzialnego i trudnego zadania, jakim jest opieka wychowawcza nad dwiema klasami. Moim celem było przede wszystkim stworzenie sytuacji, w której: uczniowie klasy pierwszej poczują się pewnie i bezpiecznie w naszej szkole, poczują się potrzebni i zauważeni, a także będą mogli uczestniczyć we wszelkich formach życia szkolnego i klasowego. Jednocześnie musiałam zadbać o to, by klasa druga nie poczuła się mniej ważna, by nie straciła poczucia, że może liczyć na mnie jako wychowawcę. Aby to wszystko osiągnąć, wyznaczyłam sobie następujące zadania:
- zorganizowanie wspólnej dla obu klas wycieczki do Krakowa i Zakopanego
- zaproponowanie klasie I G opieki nad salą 130 (wspólnie z klasą II B)
- zachęcanie klasy I G do brania udziału we wszystkich przedsięwzięciach, festynach, imprezach organizowanych w szkole
- zaproponowanie uczniom klasy I G uczestniczenia w wyjściach do DKFu
- zorganizowanie wspólnej wigilii klasowej
- zorganizowanie wspólnej dla obu klas wycieczki do Pragi
6.WDRAŻANIE ODZIAŁYWAŃ
Swoją pracę wychowawczą w klasie I G rozpoczęłam od zwołania zebrania z rodzicami. Choć odbyło się ono poza terminarzem zebrań, wszyscy rodzice przybyli na spotkanie, dzięki czemu mogłam ich poznać, przedstawić swoją osobę, a także działania, jakie zaplanowałam w związku z przejęciem zadań wychowawcy. Zaproponowałam, by uczniowie klasy I G wzięli udział w organizowanej przeze mnie wycieczce do Krakowa i Zakopanego, a także by od nowego roku szkolnego uczestniczyli w wyjściach do DKFu, które wiązały się z realizowaną przeze mnie innowacją pedagogiczną w klasie II B. Wyjaśniłam też, jakie mam oczekiwania wobec rodziców i ich dzieci i zaoferowałam swoją pomoc jako wychowawcy w sytuacjach trudnych czy konfliktowych. Zdobyłam akceptację rodziców, co wpłynęło w znaczący sposób na efekty pracy wychowawczej w klasie I G.
W czasie rozmów z uczniami klasy I G zachęcałam ich do udziału w festynach i imprezach organizowanych przez szkołę, a także do podejmowania samodzielnych działań na forum klasy lub szkoły. Zorganizowałam wspólną dla obu klas wycieczkę, z której wszyscy wrócili zadowoleni i zintegrowani. Zaproponowałam też klasie pierwszej udział w spotkaniach w DKFie. Choć odbywają się one poza ich lekcjami, chętnie w nich uczestniczą.
W kolejnym roku szkolnym zachęciłam uczniów klasy II G, by zaopiekowali się salą 130. Zagospodarowali dwie tablice ścienne, które oddała im klasa III B, dbają o czystość i wystrój sali.
Pomimo dobrych relacji między obiema klasami musiałam zrezygnować ze wspólnej wigilii. Wynikało to z faktu, iż uczniowie klasy trzeciej po raz ostatni organizowali razem tę uroczystość i zależało im na tym, by miała ona szczególny charakter i przebiegała w kameralnym gronie. Ze względu na to zaproponowałam klasie drugiej spotkanie wigilijne o innej porze.
Ostatnim wspólnym dla obu klas działaniem była wycieczka do Pragi.
7. EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ
W wyniku wdrożonych przeze mnie działań uzyskałam pozytywne efekty. Przede wszystkim uczniowie klasy, nad którą objęłam opiekę wychowawczą, poczuli się pewnie w szkole. Nie tylko chętnie uczestniczyli w różnych działaniach proponowanych przez samorząd uczniowski, ale również sami zaczęli wychodzić z inicjatywą. Zorganizowali dla swojej klasy spotkanie andrzejkowe, na którym oprócz zabawy odbyły się też tradycyjne wróżby. Samodzielnie przygotowali wigilię klasową, udekorowali salę, zadbali o miłą atmosferę. Z ich inicjatywy odbyła się też lekcja walentynkowa, na której zadbali o to, by wszyscy dobrze się bawili i nikt nie poczuł się odrzucony. Poza tym zaproponowali i przygotowali przedstawienie pt. "Dziady", które zaprezentowali wszystkim klasom pierwszym oraz III B. Zebrane w ten sposób pieniądze przeznaczyli na konto wycieczkowe dla klas drugich. Zachęceni sukcesem wyszli z inicjatywą przygotowania kolejnego przedstawienia z okazji Dnia Średniowiecznego, które zaprezentowali całej szkole. Dzięki tym działaniom uczniowie klasy II G czują się potrzebni i zauważeni. Ich aktywność wpłynęła też pozytywnie na klasę III B, która postanowiła przygotować przedstawienie dla dzieci z Domu Dziecka. Zostało ono wystawione z okazji Dnia Dziecka.
Wspólne wycieczki wpłynęły na integrację uczniów, stały się też źródłem nowych przyjaźni oraz lekcją tolerancji i szacunku wobec siebie. Poza tym ujawniły uczniom uczucia dotąd nieuświadamiane – zazdrość o wychowawcę i zaborczość. Aby nie dopuścić do konfliktu w czasie tych dwóch lat niektóre uroczystości czy wyjścia klasowe organizowałam dla klasy trzeciej odzielnie.
Uzyskane efekty potwierdzają prognozę pozytywną. Dzięki akceptacji i zaufaniu rodziców i dzieci udało mi się przeprowadzić wszystkie zaplanowane działania, a ich efekty są jeszcze lepsze od oczekiwanych. Wsparcie dyrekcji oraz pomoc tzw. drugiego wychowawcy sprawiły, że poradziłam sobie ze wszelkimi trudnościami natury organizacyjnej.Uważam jednak, iż pełnienie wychowawstwa w dwóch klasach, choć daje satysfakcję, jest zadaniem trudnym, wymagającym od nauczyciela nie tylko czasu, ale też uwagi, otwartości i umiejętności rozwiązywania problemów.
opracowała: Joanna Truszkowska |
