Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Pawła II w Rypinie
PROGRAM
PROFILAKTYCZNY EDUKACJI ORTOGRAFICZNEJ
DLA KLAS I – III SZKOŁY PODSTAWOWEJ
wdrożony dnia..................... Uchwałą Rady Pedagogicznej
mgr Małgorzata Kuźmińska
nauczyciel nauczania zintegrowanego
Rypin 2004
I WSTĘP
„ Błąd w mowie to jak tłusta plama na fotografii matki, którą kochasz,
to jak niestarannie przyszyta łata na jej ubraniu, w którym idziesz w goście.
Źle mówić lub pisać to znaczy krzywdzić swoją mową wszystkich, którzy ją zbudowali”.
(Janusz Korczak)
Ortografia polska nie jest łatwa do opanowania. Poprawne pisanie sprawia wiele trudności uczniom. Zdarza się niekiedy, że błędy ortograficzne popełniają ludzie dorośli. Dlatego cytowane słowa J. Korczaka powinny towarzyszyć poczynaniom każdego nauczyciela.
Praca w zakresie ortografii jest złożoną pracą umysłową.
Podstawowym zadaniem nauczania ortografii w kształceniu zintegrowanym jest opanowanie przez dzieci umiejętności poprawnego zapisywania wyrazów w zakresie czynnego słownika uczniów.
Umiejętność ta wymaga znajomości przez uczniów zasad ortograficznych oraz ustawicznego kształcenia w zakresie wykorzystania ich w praktyce.
Działania te powinny być prowadzone już wśród uczniów I etapu edukacyjnego. Wyrobienie w uczniach wrażliwości ortograficznej zaprocentuje umiejętnością posługiwania się poprawną polszczyzną.
Czynnikiem decydującym o powodzeniu we wszelkiej nauce, w tym i nauczaniu ortografii, jest dobra organizacja pracy. Polega ona na planowaniu, które obejmuje dobór i rozłożenie w czasie materiału oraz zastosowanie ogólnych zasad, z których najważniejszymi są:
- zasada systematyczności
- zasada indywidualizacji
- zasada rytmiczności
- zasada stopniowania trudności
Program profilaktyczny dotyczący ortografii to działanie nastawione na doskonalenie umiejętności praktycznego zastosowania zasad pisowni języka polskiego i wykorzystanie przez uczniów posiadanej wiedzy.
Celem edukacji polonistycznej w nauczaniu zintegrowanym jest proces poznawania języka mówionego i pisanego (jednym z jego składników jest ortografia) w kontekście kontaktów dziecka ze światem zewnętrznym i otoczeniem społeczno – przyrodniczym, czyli zdobycie przez uczniów praktycznej umiejętności posługiwania się językiem m. in. w piśmie, co może nastąpić poprzez integrację wiedzy z poszczególnych działów kształcenia.
Program ten jest wyrazem zainteresowania ćwiczeniami, które pomogą uczniowi utrwalić i usystematyzować wiadomości. Zawiera wstęp, cele, formy i treści kształcenia, zadania dla nauczyciela i szkoły, propozycje ćwiczeń do realizacji, osiągnięcia uczniów, procedury osiągania założonych celów, ewaluację programu.
Jego sformułowanie poprzedziła analiza podstawy programowej dla I etapu edukacyjnego oraz treści kształcenia i przypisanych im poziomów umiejętności zawartych w realizowanym szkolnym programie nauczania dla klas I – III szkoły podstawowej w zakresie ortografii.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 24 kwietnia 2002r. (Dz. U. Nr ........... z 2002r. poz. ..............).
II CELE KSZTAŁCENIA
Cele ogólne:
1. Kształtowanie umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy.
2. Motywowanie do aktywności poznawczej.
3. Eliminacja błędów w pracach uczniowskich.
4. Kształtowanie świadomego użytkownika języka.
Cele szczegółowe:
1. Rozbudzenie zainteresowań ortograficznych.
2. Doskonalenie umiejętności poprawnej pisowni.
3. Rozwijanie umiejętności analizowania trudności ortograficznych.
4. Kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowania wysiłku intelektualnego, pobudzanie ciekawości poznawczych.
5. Mobilizowanie do wykorzystania posiadanej wiedzy w praktyce.
6. Poszerzenie wiadomości zdobytych na lekcjach.
7. Wytworzenie stanu czujności oraz spostrzegawczości ortograficznej.
8. Przygotowanie do udziału w konkursach ortograficznych.
9. Zapoznanie z możliwością wykorzystania komputera w rozwijaniu umiejętności ortograficznych.
III ZADANIA NAUCZYCIELA I SZKOŁY
1. Zapewnienie wszechstronnej pomocy uczniom mającym trudności z opanowaniem treści programu nauczania.
2. Wspieranie rozwoju uczniów, wdrażanie ich do samodzielności i świadomego podejmowania decyzji.
3. Wprowadzenie uczniów w świat wiedzy ujmowanej interdyscyplinarnie, zapewnienie zdobycia wiedzy na poziomie umożliwiającym kontynuowanie nauki na następnym poziomie edukacji.
4. Umożliwienie poznania i rozumienia świata oraz jego kultury.
5. Zapewnienie warunków sprzyjających rozwojowi indywidualnych uzdolnień i zainteresowań uczniów.
6. Przygotowanie uczniów do rozwiązywania problemów poznawczych.
7. Inspirowanie aktywności ucznia.
8. Umożliwienie korzystania z pracowni komputerowej szkoły.
9. Satysfakcja z podejmowania dodatkowych działań.
10. Atrakcyjność zajęć.
IV FORMY KSZTAŁCENIA
Praca powinna opierać się na ćwiczeniach ortograficznych zintegrowanych z ćwiczeniami w mówieniu, czytaniu i pisaniu.
Należy stosować następujące formy:
- praca indywidualna
Rozmowy ucznia z nauczycielem, zadawanie prac dodatkowych, asystowanie nauczycielowi, praca ze słownikiem ortograficznym, prowadzenie słowniczków obrazowo – wyrazowych
- praca w grupach
Układanie tekstów dyktand, rymowanek, eliminatek, piosenek, krzyżówek, kodowanie haseł, zagadek ortograficznych, rebusów
- konkursy
Samodzielna praca z kartami ortograficznymi „Pusy” połączona z samokontrolą i samooceną
- gry i zabawy edukacyjne z wykorzystaniem oprogramowania komputerowego
- psychozabawy i zadania kształcące spostrzegawczość i pamięć wzrokową
V TREŚCI PROGRAMU
1. Zapoznanie z podstawowymi regułami ortograficznymi.
2. Praca ze słownikiem ortograficznym, programem komputerowym.
3. Porządkowanie wyrazów wg kolejności alfabetycznej. Ćwiczenia utrwalające.
4. Uzupełnianie luk wyrazami z „ó” wymiennym i niewymiennym.
5. Rozwiązywanie krzyżówek i rebusów. Wyrazy z „u”.
6. Grupowanie wyrazów z „rz” wymiennym, niewymiennym, po spółgłoskach wg obowiązujących je zasad pisowni.
7. Pisanie wyrazów pokrewnych, tworzenie rodziny wyrazów. Wyrazy z „ż”.
8. Układanie rymowanek. Wyrazy z „h”.
9. Uzupełnianie zdań wyrazami poprzez dopisywanie wyrazów pokrewnych oraz bliskoznacznych. Wyrazy z „ch”.
10. Układanie i rozwiązywanie krzyżówek i rebusów. Wyrazy z „ą, ę, on, om, en, em”.
11. Ćwiczenia pisowni wyrazów ze spółgłoskami miękkimi w różnych pozycjach. Grupowanie wyrazów w zbiory. Uzasadnianie pisowni.
12. Pisownia „nie” z czasownikiem i przymiotnikiem.
13. Stosowanie wielkich liter w pisowni imion, nazwisk, nazw geograficznych, nazw ulic, w korespondencji, na początku zdania, w tytułach utworów literackich.
14. Ćwiczenia w pisowni wyrazów z zanikiem dźwięczności w różnych pozycjach.
15. Pisownia końcówek: ów, ówka, ówna, unek.
16. Stosowanie poznanych skrótów oraz znaków interpunkcyjnych: kropki, pytajnika, wykrzyknika, przecinka, dwukropka, myślnika.
17. Samodzielne redagowanie życzeń okolicznościowych.
18. Ćwiczenia spostrzegawczości oraz nawyku prawidłowego pisania. Rozwiązywanie zagadek, łamigłówek, wykreślanek, praca z klockami z serii PUSy.
19. Założenie i systematyczne prowadzenie słowniczków obrazowo – wyrazowych.
20. Układanie tekstów dyktand. Praca z podaną trudnością ortograficzną.
21. Pisanie listu do kolegi. Samokontrola.
22. Zastosowanie w praktyce zdobytych wiadomości.
VI PROPOZYCJE ĆWICZEŃ DO REALIZACJI
ĆWICZENIE I
W miejsce kropek wpisz odpowiednie litery i uporządkuj je w kolejności alfabetycznej. Podkreśl wyrazy z „ó” niewymiennym. Uzasadnij, że w pozostałych wyrazach „ó” jest wymienne.
„ó” – g-ra, jask-łk-, kr-lo-a, r-ż-, p-łk-, mr-wk-, ub-stw-, wr-b-l, zw-j,
oł-we-, up-r, str-ż, ł-dk-, c-rk-, b-r
„u” – b-ra-, f-jar-a, n-r-k, j-tr-, E-r-pa, c-b-la, a-b-z, dr-k, l-str-, reb-s, z-p-,
w-je-, t-li-an, kar-z-la, m-zy-
ĆWICZENIE II – tworzenie wyrazów z sylab
Wyszukaj wyrazy w rozsypance i zapisz je:
3 wyrazy jednosylabowe
3 wyrazy dwusylabowe
2 wyrazy trzysylabowe
1 wyraz czterosylabowy
Żółw przy gó stróż o kłót ka ra wek mózg ciół pół gó nia łó ja rek ka
Wyszukaj w rozsypance wyrazy i zapisz je:
4 wyrazy jednosylabowe
3 wyrazy dwusylabowe
2 wyrazy trzysylabowe
1 wyraz czterosylabowy
deł ku mur ku słup gu łuk za ro wu ro pu ma lust ko jek twa plusk py
ĆWICZENIE III
Przeczytaj zdania. Podkreśl wyrazy z literką „ó” i wypisz je. Objaśnij ich pisownię.
Czwórka przyjaciół wybrała się na wycieczkę. Samochód zawiózł ich do starego lasu. Tutaj dzieci wesoło się bawiły. Potem długo leżały na wygrzanej ściółce.
Rozszyfruj rebusy.
Rozwiąż krzyzówkę:
1. Ćwirek. 5. Mają je tylko ptaki.
2. Zamienia wodę w lód. 6. Mała pszczoła.
3. Rosną w nim warzywa o owoce. 7. Jest nim każdy z was.
4. .......................Maciuś I.
8
Trudne wyrazy na „ż”
Odgadnij wyrazy, które zaczynają się na literę „ż” i wypisz je.
...................................................................................................
Mądrej głowie dość przysłowie – praca w grupach .
Uczniowie wybierają numer wyrazów i redagują przysłowia.
1. (złamać, kózka) Gdyby kózka................................ .
2. (żelazo, gąrące) ..................................................... .
3. (babka, dwoje) ..................................................... .
4. (buty, chodzić) ..................................................... .
5. (wymówka, główka) .............................................. .
6. (Bóg, Kuba) ..................................................... .
7. (dzban, dopóki) ..................................................... .
8. (czubić, lubić) ..................................................... .
9. (lżej, baba) ..................................................... .
10. (przyjaciel, poznać) ............................................... .
Łamigłówka
Ostatnia litera odgadniętego wyrazu jest zarazem pierwszą następnego.
1. Pomieszczenie, w którym mieszka samochód.
2. Bardzo wolne zwierzę.
3. Wysoki dom, w którym mieszka bardzo dużo ludzi.
4. Podnosi go atleta.
5. Świeci nocą.
6. Niewielki ptaszek.
ĆWICZENIE IV
Połącz wyrazy parami i podkreśl literę „ż”.
śnieg jeżozwierz jak kolega ciężar ciężarówka koleżanka jeż śnieżyca jakże
ĆWICZENIE V
Napisz zdrobnienia od podanych wyrazów.
struga – strużka sługa – ....................
noga – .................... droga – ....................
Zagadka
Pijesz z niej herbatę, lecz to nie jest szklanka.
Ma uszko, jest mała i zwie się ...................... .
ĆWICZENIE VI – rymowanka i zagadki.
Chmury bardzo duże przyniosą nam ........................ .
Gruszki i jabłka w sadzie dojrzały. Liście na drzewach pozłaca jesień.
Bociany od nas już odleciały, wrzosy zakwitły, bo to już .................. .
Gdy go trzesz, a potem jesz, to masz oczy pełne łez. (........................)
ĆWICZENIE VII
Podane zdania uzupełnij wyrazami z ramki.
( Pszczyna, pszenica, kształcić, kształt, pszczoła )
Bardzo spodobał nam się ........................... nowego samochodu pana Jacka.
Grażyna ................................... się, by zostać lekarką.
................................ i żyto, to często występujące na naszych polach zboża.
.............................. schroniły się w ulu przed burzą.
W tym roku wybieram się do ........................................ .
Nauka piosenki pt. „Krakowiaczek na „rz”
Sł. Jacek Kałucki, mel. „Krakowiaczek jeden”
Są pewne zasady, gdzie „er zet” się pisze,
Chcemy je przypomnieć. Prosimy o ciszę.
Dworzec, bo dworcowy, lekarz, bo lekarski,
Marzec, bo marcowy, kucharz, bo kucharski.
Po literach takich, jak: „pe, be, de, te, ka”,
Cztery nam zostały: „gie, jot, wu, i ce cha”.
Brzoza i przecinek, patrzeć, spojrzeć, drzewa,
Krzew, chrzęst, zgrzyt i wrzesień – zapamiętać trzeba.
Są też tu wyjątki, gdzie „es zet” piszemy:
Kształt, pszenica, pszczoła, inne pominiemy.
Ortografia nasza jest co nieco trudna,
Ale za to wierzcie, nie jest taka nudna.
ĆWICZENIE VIII – Wyprawa Krzysia.
Uzupełnij tekst wyrazami tak, by pasował do obrazka.
Rozwiąż rebusy. W odgadniętych wyrazach podkreśl „rz”.
Krzyś wyruszył na ......................, jednak nie znalazł ani jednego........................ .
Niesie w koszyku leszczynowe ................................................... .
Przez lilowe ........................................ przebiegł zając.
W oddali płynie .................................. .
W gałęziach .............................. czerwienią się korale .................................. .
Na .............................. przysiadła wrona.
Niebo jest .............................., co oznacza nadchodzącą ............................... .
W oddali słychać grzmot. Oj ........................!
Zmykaj Krzysiu do domu!
ĆWICZENIE IX
Z podanych rzeczowników i przymiotników utwórz odpowiednie związki wyrazowe: ( handel, chleb, chłopak, chusteczka, hala, chciwość, chód, herbata )
hardy .................................... higieniczny ....................................
suchy .................................... chłodna ..........................................
hutnicza ................................ chorobliwa ....................................
hurtowy ................................ chwiejny .......................................
Zagadki
Lubi w błocie życie, spotkasz go w Afryce ................................... .
Dziwna to zwierzyna, zadowala ją padlina .................................... .
ĆWICZENIE X
Do podanych wyrazów dopisz wyrazy pokrewne, w których „ch” wymienia się na „sz”.
grzech – ..................................... piechota – .......................................
proch – ...................................... ucho – ............................................
śmiech – .................................... piach – ............................................
Lech – ........................................ suchy – ............................................
Do podanych wyrazów dopisz wyrazy bliskoznaczne, rozpoczynające się od „h” lub „ch”.
szczególny – ................................... pensjonat – .....................................
zimny – ........................................... szczodry – ......................................
skąpy – ........................................... szczupły – ......................................
kask – ............................................. grzmot – .........................................
farmer – ......................................... obłok – ...........................................
ĆWICZENIE XI
Przeczytaj wierszyk i podkreśl wyrazy z „ch”. Ułóż zdania z czterema wybranymi wyrazami.
Chińczyk pewien chytry, chłop na schwał, uwierzcie,
śpiewał w chińskim chórze, bawiąc w Budapeszcie.
Teraz samochodem jedzie do zbójników,
by z niewoli odbić rodzinę chomików.
Gdzie go można spotkać?
Co to za sekrety?
Chińczyk ten istnieje tylko w snach, niestety.
ĆWICZENIE XII
Uzupełnij wierszyk wyrazami z ramki i pięknie przeczytaj:
( bohater, hejnał, hiacynt, hura, błahy, hymn )
................................ – rycerz smoka pokonał,
grano mu .........................., dano mu konia.
Królewna .......................... rzuciła wdzięcznie,
wszyscy krzyczeli: „..........................., młodzieńcze”!
Nie był to ........................... powód do dumy;
.............................. o młodzieńcu śpiewają tłumy.
ĆWICZENIE XIII
W puste miejsca wpisz „h” lub „ch”.
W ...otelu była uroczystość. Goście przyje...ali samo...odami.
Kelner zagrał na ...armonijce ...ymn powitalny. Ku...arka ubrała ...aftowany
Fartuszek i podała sok z mar...wi. Na ...wilę uci...ł ...ałas, bo wszyscy
...ętnie pili sok.
ĆWICZENIE XIV
Napisz wyrazy w liczbie mnogiej wg wzoru.
ząb – zęby dąb – .......................
gołąb – .................... błąd – .....................
żołądź – ................... wąż – ......................
Zagadki
Cztery nogi, jest to ptak. Pysk i ogon od wróbla większy.
Uszy ma, chętnie grucha i na grzbiecie gdy się wdzięczy, garby dwa.
Gdy w twoim pokoju wszystko ułożone, kurze pościerane, okno wyczyszczone,
Każdy chwali twój rozsądek, mówiąc, że lubisz ........................ .
ĆWICZENIE XV
Uzupełnij brakujące litery.
Dzieci pisz- dyktando. Nauczyciel przygl-da się dzieci--.
Przestał interesować się much- fruwaj-c- przy ścianie i patrzy na Zosi-,
Która daje ści-gać koleżank--.
ĆWICZENIE XVI
Przeskakując co trzecią literę (pierwsza litera oznaczona; zacznij więc od A), odczytaj i napisz całym zdaniem.
Ile sępów siedziało między gałęziami dębu?
Podkreśl w otrzymanych wyrazach „ę”.
M A K I T O Ę N I D E D Z R U Y K S G I R A M O Ł
E W Ę N U Z K R I S O A Z I M U L I K N D U A Ę P S
B Z D U M L S N G I R A E B C D D E Z F G I H I A J
K Ł L Ł O M N P O P I R S Ę T V T W Y N Z A A B C
Ś D E C F G I H I E J K S L Ł Ę M N P O P Ó R S W
ĆWICZENIE XVII
Uzupełnij zdanie wyrazami z ramki.
(śnieg ciasto śmiech dzień koziołek śmietnik)
Mama upiekła ..................... . Wczoraj przez cały ................... padał ................. .
Lubię czytać o przygodach .......................... Matołka. Śmieci wyrzuca się do ..................... . .......................... to zdrowie.
ĆWICZENIE XVIII
a) Wpisz do tabelki wyrazy z ramki: po lewej stronie te, które są zmiękczone przez kreskę, po prawej stronie te , które są zmiękczone przez „i”.
b) Sprawdź, jaka głoska (spółgłoska czy samogłoska) znajduje się po zmiękczeniach przez kreskę, a jaka po zmiękczeniach przez „i”.
c) Uzupełnij zdanie mądrej sowy.
Przed znakiem ..........głoski piszemy ć, ź, ś, ń, dź.
Przed znakiem ..........głoski piszemy ci, zi, si, ni, dzi.
( hańba ziarno myśl księżyc bańka ślad osioł wycieczka zioła Oleńka
ciekawy środa )
ĆWICZENIE XIX
a) Przepisz zdania, wstawiając brakujące litery.
O rękę królewny ...unegundy starał się pewien młody książę.
...rólewna jednak nie chciała go widzieć, bo książę miał śmieszne imię ...erakliusz. Dopiero, gdy mężny młodzieniec stoczył walkę ze smokiem ...arłokiem, królewna zgodziła się zostać jego żoną.
b) Jakie imiona nosili: królewna, książę i smok?
c) Jeśli nie pamiętasz, połącz odpowiednie sylaby w wyrazy.
-ne, -ra-, Ku-, ar-, -kliusz, He-, -łok, -da, -gun-
d) O czym musisz pamiętać, zapisując imiona i nazwiska?
Marysia mieszka w Śremie, w województwie poznańskim, w Polsce.
Napisz, w jakiej miejscowości, województwie i kraju mieszkasz.
ĆWICZENIE XX
Przepisz list. Rozdziel zdania. Pamiętaj o formach grzecznościowych pisanych wielką literą.
Cześć Jurek!
dziękuję ci serdecznie za książki i przybory dzięki tobie nie będę miał zaległości w nauce napisz, co słychać u ciebie w szkole czy twój kolega Józio już wyzdrowiał pozdrów go ode mnie chyba mnie pamięta. a babcia nie może się doczekać listu jeśli wujek i ciocia nie mają czasu to może ty do nas napiszesz.
Michaś
ĆWICZENIE XXI
a) Podkreśl przeczenia. b) Dopisz przeczenia.
a) Grześ leży w łóżku. Nie chodzi do szkoły, ale się uczy, bo nie jest leniem.
Nie chce mieć zaległości w nauce. Na razie nie może jeszcze dużo pracować,
ale już rwie się do książek.
b) Mama ......pozwala mu się przemęczać. ......chce, aby jej synek zdał za wszelką cenę. Zdrowie jest bezcennym skarbem i ......można go trwonić.
PRZYKŁADY DYKTAND UTRWALAJĄCYCH MATERIAŁ
Wycieczka do lasu.
Był wrześniowy słoneczny dzień. Wybraliśmy się na wycieczkę do lasu. Jaś zauważył wiewiórkę skaczącą z gałęzi na gałąź. Marzenka spostrzegła ukryte wśród liści paproci czerwone muchomory. Zachowywaliśmy się bardzo cicho.
Słuchaliśmy głosów lasu. Usłyszeliśmy pukanie dzięcioła i szelest liści. Za grubym pniem zobaczyliśmy jeża, który szukał pożywienia. Spacerowaliśmy dróżką wśród brzóz i dębów.
Późna jesień.
Późną jesienią przyroda układa się do zimowego snu. Ptaki odleciały do ciepłych krajów, wiewiórki zebrały orzechy i żołędzie do dziupli, a niedźwiedzie śpią już w swoich gawrach. Zimą pod śniegiem pożywienia będą szukać: zając, lis, dzięcioły i wróbelki. Drzewa i krzewy przykrywa już śnieg. Jest dla nich ochroną przed wichrem i mrozem. Dzieci cieszą się, że nadchodzi zima. Będą jeździć na sankach, łyżwach i nartach.
Na przerwie.
Jesteśmy uczniami klasy trzeciej. Już ze szkolnego podwórka słychać hałas panujący na korytarzach naszej szkoły. Z każdej strony dochodzą różne dźwięki: krzyk, wrzask, stukot, szum i pisk. Największego harmideru narobią zawsze pierwszaki. To właśnie one, gdy zadzwoni dzwonek na przerwę jak huragan wybiegają na korytarz. Staramy się być dla nich opiekunami i przyjaciółmi, aby w trakcie swoich zabaw nie zrobiły sobie krzywdy.
Podwieczorek u Halinki.
Podwieczorek u Halinki zapowiadał się udanie. Mama upiekła kruche ciasteczka, ciocia Basia przygotowała herbatę. Halinka z Krzysiem nakryli stół obrusem w różowe róże i czekali na gości. Pierwszy przyszedł Jaś z książką pt. „O psie, który jeździł koleją” – chciał ją głośno czytać. Tuż po nim wpadł jak burza rudy Zdzisio i krzyczy – „Będziemy oglądać film na wideo, przyniosłem „W pustyni i w puszczy”. Po chwili za oknem usłyszeliśmy Józka, Jurka i Maćka, pragnęli grać w piłkę nożną. Szkoda, że każdy chciał robić co innego. Pogodziła nas babcia Krysia.
Duża przerwa.
Gdy zadzwonił dzwonek dzieci wyjęły kanapki i wybiegły przed szkołę. Dziewczynki wzięły gumę i zaczęły skakać. Chłopcy wyjęli z szafy piłkę i rozpoczęli grę w siatkówkę. Pani stanęła obok, żeby pilnować porządku. Uważnie przyglądała się grającym, skaczącym i biegającym uczniom. Na szczęście jesteśmy tak grzeczni, że nasza pani też może na przerwie odpocząć.
Wiosenne porządki.
Przyroda budzi się już do życia. Można to zauważyć na każdym kroku. Trawa się zieleni, na drzewach pojawiły się pąki. Na klombach rozkwitły żółte żonkile i czerwone tulipany. W stawie koncertują żaby, a na łące świerszcze. Pogoda jest zmienna. Czasem mocno przygrzewa słońce, a czasem jest chłodno i burzowo. W nocy bywają przymrozki, ale i tak cieszymy się, że jest wiosna.
W bibliotece.
Dzisiaj odbyło się spotkanie uczniów z panią bibliotekarką. Zaprosiła ona dzieci na wędrówkę wśród książek. Pokazała półkę, na której znajdują się lektury niezbędne w klasie II, przypominając jak należy postępować, aby wypożyczyć książkę, rozdała dzieciom zakładki wykonane z kolorowych wstążek. Szczególną uwagę dziewcząt przyciągnęły kolorowe albumy wprowadzające w świat zwierząt. Od razu wywiązała się interesująca rozmowa. Wyszli stamtąd snując plany dotyczące nowych książek. – Sądzę, że będą tu częstym gościem – stwierdziła Małgosia, która dotąd była najlepszą uczennicą.
Klasowy dyżurny.
Jacek szedł szybko do szkoły, nie zważając na wielkie okoliczne kałuże, które pozostały po wczorajszej burzy. Chciał zdążyć przed pierwszym dzwonkiem. Od dziś był klasowym dyżurnym. Do niego należało podlanie kwiatów w dużych doniczkach, nakarmienie jeża Tuptusia i przygotowanie mokrej gąbki do ścierania tablicy. Ostrożnie postawił ciężki wazon na biurku i włożył do niego świeżo ścięte różyczki z babcinego ogrodu. Wtedy do klasy weszły trzy koleżanki i z uznaniem pokiwały głowami. Jackowi należały się słowa pochwały. Chłopiec porządnie się napracował, aby w klasie było czysto i miło.
Wakacyjne plany.
Zbliżają się wakacje. Niektóre dzieci pojadą w góry. Hania i Józek spędzą wakacje w Zakopanem, będą podziwiać piękno Tatr. Kolejką wyjadą na Gubałówkę, skąd popatrzą na Giewont i inne tatrzańskie szczyty. Zaplanowali również wędrówkę nad Morskie Oko. Na góralskim targu zrobią rodzicom prezenty. Hania myślała o haftowanej serwecie lub góralskiej chuście dla mamy. Na pewno mama się ucieszy.
Piórnik Oli.
Ola dostała na urodziny różowy piórnik. Jest z niego bardzo dumna. Ułożyła tam równiutko swe różnokolorowe ołówki, pióro i żółtą gumkę. Tylko temperówka w kształcie kuli nie chciała się w nim zmieścić. Ola próbowała różnych sztuczek, aby znaleźć na nią jakiś sposób. Ten sprawunek uznała wkrótce za nieudany. Powróciła więc do swojej starej temperówki, która przypominała swym kształtem żaglówkę. Porzucona od dawna leżała w ostatniej szufladzie biurka. Ta bez trudu ułożyła się w piórniku. Ola mogła już bez przeszkód zasunąć zamek.
VII PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW
UCZEŃ:
- umiejętnie i sprawnie radzi sobie z pisownią wyrazów zawierających trudności ortograficzne
- zna reguły dotyczące pisowni wyrazów z trudnością ortograficzną
- potrafi uzasadnić pisownię wyrazów przez utworzenie innej formy wyrazu
- pamięta pisownię często spotykanych wyrazów niewymiennych oraz wyjątków
- wykazuje spostrzegawczość i czujność ortograficzną
- sprawnie i samodzielnie posługuje się słownikiem ortograficznym
- poprawnie zapisuje najczęściej stosowane skróty
- stosuje znaki interpunkcyjne w wypowiedzeniach
- rozumie potrzebę poprawnego wypowiadania się w mowie i piśmie
- stosuje zdobytą wiedzę w różnych sytuacjach życiowych
VIII PROCEDURY OSIĄGANIA ZAŁOŻONYCH CELÓW
W nauczaniu ortografii szczególną rolę odgrywa dojrzałość procesów umysłowych ucznia, głównie koncentracji uwagi, myślenia, pamięci oraz niezakłócone spostrzeganie słuchowe i wzrokowe.
Znajomość prawidłowości psychofizjologicznych pomaga nauczycielowi w organizowaniu ćwiczeń w pisaniu – tj. w stopniowym przechodzeniu od ćwiczeń w odwzorowywaniu, poprzez przepisywanie, pisanie z pamięci i ze słuchu, aż do samodzielnego tworzenia tekstów.
Innym czynnikiem decydującym o powodzeniu w ortografii jest dobra organizacja pracy. Polega ona przede wszystkim na planowaniu, które obejmuje dobór i rozłożenie materiału w czasie.
Istotną rolę w kształtowaniu poprawnej pisowni odgrywają środki dydaktyczne. Rozbudzają one zainteresowania i chęć do pracy. Pomagają w koncentracji uwagi, dając zadowolenie z wykonywanych ćwiczeń. Przyczyniają się do zrozumienia i utrwalenia zapisu. Uczą myśleć. Ułatwiają wyrabianiu czynnej postawy ucznia do zdobytych wiadomości.
Bogaty zestaw ćwiczeń ortograficznych zintegrowanych z ćwiczeniami w mówieniu, czytaniu, pisaniu, słownikowo – frazeologicznymi i syntaktycznymi uatrakcyjnią pracę ucznia.
Oprócz typowych ćwiczeń w pisaniu należy stosować: psychozabawy, rebusy, krzyżówki, kodowane hasła, rymowanki, eliminatki, zagadki, teksty z lukami, zabawy logiczne, zadania kształcące spostrzegawczość i inne.
Przy użyciu środków dydaktycznych zajęcia przestają być nużące, dzieci stają się bardziej aktywne, a praca nabiera ciekawego i żywego charakteru.
Na środki dydaktyczne składają się pomoce naukowe. Należy je dobierać z rozwagą, gdyż zarówno nadmiar, jak i niedobór wpływają niekorzystnie na pracę ucznia.
Do pomocy naukowych zaliczamy: tablice ortograficzne, rysunkowe, wyrazowo – tekstowe, zestawy wyrazów, teksty ciągłe, słowniki ortograficzne, słowniki wyrazów trudnych z zakresu poszczególnych zagadnień.
Nauczanie ortografii wymaga skupienia uwagi nauczyciela nad ważniejszymi problemami dydaktycznymi, do których można zaliczyć: znajomość programu nauczania, znajomość i prawidłowe wykorzystanie zasad i metod nauczania ortografii, dobór środków dydaktycznych, klasyfikację ćwiczeń ortograficznych, sprawdzenie, poprawę i ocenę prac pisemnych ucznia.
Ważnym zagadnieniem w nauczaniu ortografii jest profilaktyka. Nauczyciel powinien przewidzieć możliwości popełnienia przez ucznia błędu i skutecznie temu zapobiec.
Każdy uczeń przeżywa inne trudności i niedomagania w opanowaniu sztuki poprawnego pisania. Przy odpowiedniej pomocy nauczyciel pod wpływem dobrze ukształtowanych nawyków, powinien chcieć i móc podjąć trud ich przezwyciężenia.
W wyniku realizacji programu uczeń powinien opanować umiejętność praktycznego zastosowania zasad pisowni języka polskiego w zakresie umożliwiającym mu osiąganie lepszych wyników w pracy bieżącej i na wyższym etapie kształcenia.
Umiejętność ta powinna przejawiać się w rzeczywistym i wielokrotnym wykorzystaniu zasad ortograficznych w sytuacji szkolnej i pozaszkolnej.
Aby skutki programu procentowały, poprawność ortograficzną należy doskonalić okazjonalnie na wszystkich zajęciach, korelując działania z treściami edukacji polonistycznej.
Wdrażając program profilaktyczny dotyczący ortografii należy dokonać modyfikacji obowiązującego w danej klasie programu nauczania zintegrowanego w zakresie edukacji polonistycznej.
IX EWALUACJA PROGRAMU
Oceny pracy uczniów należy dokonywać na podstawie:
- napisania przez uczniów dyktanda sprawdzającego
- porównania uzyskanych wyników z początkowymi (z dyktanda diagnostycznego)
- oceny efektów realizacji programu – tj. przedstawieniu i przeanalizowaniu wyników uczniów na forum klasy oraz na spotkaniu z rodzicami
- obserwacji uczniów w czasie zajęć
- aktywności i zaangażowania uczniów podczas wykonywania ćwiczeń
- wyznaczenia kierunków dalszej pracy z dziećmi
- udział uczniów w szkolnym konkursie ortograficznym
Praca dziecka powinna być zawsze oceniana pozytywnie, gdyż wzmacnia to jego motywację i chęć do działania.
Program należy wzbogacać na bieżąco o nowe treści wynikające z zainteresowań uczniów. Aby zapewnić jego atrakcyjność trzeba nieustannie pozyskiwać nowe gry edukacyjne, stosowną literaturę oraz zestawy ćwiczeń.
Bieżące spełnianie oczekiwań uczniów to jedna z podstawowych dróg prowadząca do zamierzonych celów.
Radość z wykonywanych ćwiczeń, sukcesy osiągane w konkursach ortograficznych niech towarzyszą jak najczęściej wszystkim uczniom.
X BIBLIOGRAFIA
1. M. Cackowska „Integralny system nauczania początkowego” cz. I Kielce Wyd. ZNP 1992
2. W. Gawdzik „Ortografia na wesoło” Inst. Wyd. (Pax) Warszawa 1990
3. A. Jakubowicz „Strategie pamięciowe w początkowym nauczaniu ortografii. Kształcenie języka dziecka w młodszym wieku szkolnym” pod red. J. Kidy WSP Rzeszów 1997
4. G. Kapica „ Rozrywki umysłowe w nauczaniu początkowym” WsiP Warszawa 1986
5. E. Owsińska, Z. Staniszewska „Wesoły świat ortografii” Wyd. Podsiedlik – Raniowski i Spółka Pocnań 1990
6. E. Polański, A. Jakubowicz, F. Dyka „Ortografia i interpunkcja w nauczaniu początkowym” Wyd. Juka Łódź 1996
7. Program nauczania na I etap edukacji – kształcenie zintegrowane
8. Program komputerowy – „Dyktando w praktyce”
9. Samouczek ortograficzny
10. W. Śliwerska „Zestawy ortograficzne do klocków PUS”
11. B. Zakrzewska „Ortografia – twój sukces” WsiP Warszawa 1998
Opracowała:
mgr Małgorzata Kuźmińska |
