Komputer, jako nowoczesny środek dydaktyczny, stwarza nowe możliwości wspomagania edukacji wczesnoszkolnej. Wychodząc naprzeciw zainteresowaniom uczniów można podwyższać efektywność procesu dydaktycznego.
W nauczaniu początkowym powinien pojawiać się w sposób naturalny, jako bardzo wygodne i nowoczesne narzędzie pracy. Do tej pory nie ma jednak samoistnego przedmiotu o nazwie podstawy informatyki lub praca z komputerem, ponieważ autorzy programów nie chcą zwiększać liczby istniejących przedmiotów lub zmniejszać liczby godzin na korzyść nowego przedmiotu. Zatem komputer, a wraz z nimi podstawy informatyki, wchodzą do szkoły różnymi drogami.
Wykorzystanie komputerów i elementów informatyki w edukacji wczesnoszkolnej stanowi dla dzieci dużą atrakcję. Kształcenie wspomagane komputerami staje się bardziej skuteczne, ponieważ można osiągnąć zgodność wyników z właściwie określonymi celami kształcenia.
Nikogo z nauczycieli nie trzeba przekonywać, że najlepsze wyniki w przekazywaniu wiedzy uzyskuje się, jeżeli uczeń zostanie zaciekawiony nowymi treściami. Szczególnie duże znaczenie ma to w klasach młodszych.
Uczeń w wieku 7-10 lat nie jest jeszcze wdrożony do systematycznej pracy z podręcznikiem lub innym źródłem wiedzy. Zajęcia prowadzone z wykorzystaniem metod podających będą go nudzić, a w związku z tym zniechęci się on do nauki. Prowadzenie zajęć powinno wiec być dynamiczne. Każda lekcja musi być ciągiem wydarzeń, w którym uczestniczy uczeń i przy ich przeżywaniu zdobywa nową wiedzę.
Dlatego też wspomaganie nauczania środkami dydaktycznymi- komputerem jest na etapie edukacji wczesnoszkolnej szczególnie potrzebne ze względu na konkretny charakter procesów poznawczych dziecka, czyli spostrzeżeń, pamięci, myślenia itp. Dostarcza on bodźców sensomotorycznych działających na wzrok, słuch, dotyk, pobudza zainteresowania uczniów. Czynne uczestnictwo w zajęciach warunkuje zrozumienie i opanowanie określonych wiadomości i umiejętności.
Zwiększa się także efektywność nauczania. Dzieci uczą się formułowania problemu i analizowania możliwości uzyskania jego optymalnego rozwiązania. Wypracowane w nich konkluzje wyrabiają w nich nawyki myślenia twórczego i pojęciowego. Zatem realizowany jest cel procesu nauczania i uczenia się poprzez przyswajanie wiadomości, umiejętności i wartości oraz monitorowany jest proces dydaktyczno-wychowawczy.
Za wczesnym rozpoczęciem edukacji informatycznej przemawia ogromna chłonność dziecięcego umysłu na nowe zagadnienia.
Dzień po dniu, lekcja po lekcji musi nauczyciel tak prowadzić zajęcia, aby świat komputerów i informatyki jawił się jako przyjazne miejsce, obfitujące w nowe atrakcyjne zjawiska. Świat, w który można wejść bez obaw. W którym można swobodnie się poruszać zdobywając doświadczenie, pewność siebie i swojej wiedzy. A niepowodzenia są łatwe do przezwyciężania i mogą się stać dopingiem do bardziej wytężonej pracy.
W ramach kształtowania kultury informatycznej u uczniów klas początkowych w pracy z komputerem, wprowadzić można następujące treści kształcenia:
- BHP w pracy z komputerem i korzystanie z pracowni komputerowej.
- Podstawowe wiadomości o technice komputerowej i przykłady zastosowania komputera w szkole.
- Kształtowanie umiejętności i nawyków korzystania ze sprzętu komputerowego:
- podstawowy zestaw komputerowy,
- pierwszy kontakt z myszką,
- pierwsze komendy systemu operacyjnego,
- pierwszy kontakt z dyskietką (mój nowoczesny zeszyt),
- pierwszy kontakt z edytorem tekstu,
- pierwszy kontakt ze środowiskiem Windows (uruchamianie i wychodzenie z programu),
- pierwszy kontakt z kalkulatorem,
- edytor rysunku Paint (rysowanie, wycinanie, wklejanie, efekty specjalne),
- tworzenie prostych prezentacji w Pawer Point.
- Umiejętność pracy z programami specjalnymi:
- gry,
- programy edukacyjne.
Które z wyżej wymienionych sposobów korzystania z komputera znajduje miejsce w praktyce szkolnej zależy głównie od pomysłowości i umiejętności nauczyciela.
Źródłem ogromnego zaangażowania podczas zajęć i dostarczenia uczniom wiele radości z samodzielnie wykonanych prac są programy zwane edytorami tekstu i grafiki. Dzieci mogą tworzyć własne prace i dokumenty, które drukowane i powielane mogą być wykorzystywane w dalszych etapach procesu dydaktyczno- wychowawczego.
Niezwykle cenne w codziennej praktyce szkolnej jest zastosowanie programu prezentacyjnego. Pozwala on na przygotowanie i sterowanie ekspozycją kolejnych slajdów zawierających tekst, obraz, dźwięk lub ich kombinację, także z dodatkowym tłem. Prezentacja może przypominać projekcję filmów. Uzyskane efekty są bardzo atrakcyjne dla uczniów, umożliwiają wielozmysłowe poznania fragmentów otaczającej rzeczywistości.
W klasach początkowych możemy również korzystać z Internetu. Przydatny jest on na zajęciach o tematyce ekologicznej, regionalnej czy też poświeconej sławnym ludziom.
Każdy nauczyciel planując wykorzystać komputer podczas zajęć, powinien starannie dobierać programy edukacyjne. Powinny być one powiązane z treściami nauczania, których realizacja jest celem zajęć. Wybierając program należy wziąć pod uwagę wiek i poziom rozwoju osobowości uczniów.
Jaki powinien być dobry program dla najmłodszych?
Powinien przekazywać wiedzę w taki sposób, żeby dziecko w ogóle nie zauważało, że się uczy. Programy dla najmłodszych muszą być przede wszystkim ciekawe, interesujące a dopiero w drugiej kolejności wpajać wiedzę. Chodzi tutaj o naukę poprzez wiedzę. Dzięki zastosowaniu odpowiedniego programu możemy dzisiaj uczyć się języków obcych, poznawać historię i nieznane zakątki ziemi. Kiedyś uczyliśmy się z przymusu długich list słówek czy suchych reguł gramatycznych. Dziś jest inaczej. Twórcy oprogramowania edukacyjnego wychodzą, bowiem z założenia, że młody użytkownik ich programów ma się bawić. Zabawa gwarantuje animacje, sekwencje wideo, elementy gry i inne. Zakres tematyczny programów obejmuje różnorodne dziedziny nauki: m.in. język polski, matematykę, muzykę, przyrodę, języki obce, encyklopedie. Programy edukacyjne przeznaczone są dla szczególnego odbiorcy, często jest nim dziecko w wieku przedszkolnym lub w pierwszych klasach początkowych.
Ten młody użytkownik często nie umie czytać i pisać, ma niewiele umiejętności w posługiwaniu się komputerem, dlatego oprócz poprawności merytorycznej i dydaktycznej programom tym stawiane są również dodatkowe wymagania, do których należą:
- prostota, naturalny i przyjazny sposób komunikacji pomiędzy programem a dzieckiem,
- zrozumiały i natychmiastowy sposób reakcji na wszelkie działania użytkownika,
- łączenie cech dobrej zabawy i wartościowego materiału dydaktycznego,
- uczenie logicznego i twórczego myślenia,
- powinien zawierać zadania o różnym stopniu trudności, oraz elementy oceny np. w postaci pochwał,
- być atrakcyjnym graficznie i dźwiękowo,
- nawiązywać do doświadczeń życiowych dziecka, pobudzać jego wyobraźnię.
Czego może nauczyć się dziecko przez właściwie dobrany program.
Otóż, wykorzystany na języku polskim rozwija zdolności językowe, powiększając tym samym zasób słownictwa i polepszając umiejętności czytania, zachęca do nauki pisania, uczy reguł ortografii, utrwala ją, ćwiczy spostrzegawczość i inteligencję. Programy mogą pomagać w nauce nie tylko poprzez ciągłe powtarzanie wyrazów sprawdzających trudność, ale także poprzez podawanie skojarzeń, reguł ortograficznych, związanych z pisownią danego wyrazu.
Na lekcjach matematyki pomaga w łatwy i przyjemny sposób usprawnić technikę rachunkową w zakresie czterech podstawowych działań. Umożliwia doskonalenie różnorodnych pojęć matematycznych (zbiory, podzbiory, cześć wspólna, itp.), oraz uczy logicznego i samodzielnego myślenia.
Na lekcjach plastyki komputer z powodzeniem zastąpi kartkę papieru, kredki, farby. Stanowi źródło ciekawych ćwiczeń usprawniających percepcję wzrokową, orientację przestrzenną, sprawność manualną.
Na lekcjach muzyki można graficznie zapisać melodię, zaprezentować wysokość dźwięków, wartości nut i schematów rytmicznych na ekranie monitora. Komputer może służyć także jako generator barw i brzmień różnych instrumentów. Praca z komputerem angażuje także te dzieci, które zwykle osiągają słabsze wyniki w nauce. Dobre rezultaty przynosi wykorzystanie komputera podczas zajęć korekcyjno-kompensacyjnych. Dzieci chętnie podejmują kolejne próby, dążą do poprawienia uzyskanego wcześniej wyniku, dzięki czemu wyrabiają czujność ortograficzną.
Komputer z odpowiednim oprogramowaniem edukacyjnym, użyty do opracowania nowego materiału bądź samodzielnego wykonywania zadań przez uczniów, przyczynia się do powstania pozytywnej motywacji w czasie uczenia się. Uczeń w czasie zajęć ma zapewniony komfort psychiczny. W czasie lekcji w pracowni komputerowej uczniowie poddawani są kontroli bieżącej i końcowej, której celem jest niedopuszczenie do powstania zaległości i błędów. Komputer może być wykorzystywany nie tylko podczas zajęć z uczniami, ale i do przygotowania materiałów przez samego siebie.
Do sposobów wykorzystania komputera w przygotowaniu i przeprowadzeniu procesu dydaktyczno- wychowawczego zalicza się :
- wykorzystanie gotowego oprogramowania edukacyjnego,
- wykorzystanie edytorów tekstowych i graficznych,
- tworzenie przez nauczyciela własnych prezentacji multimedialnych,
- korzystanie z Internetu.
Komputer wraz z innymi urządzeniami multimedialnymi stał się narzędziem niezbędnym w nowoczesnej szkole. Jednak może stać się źródłem nerwic, lęków czy negatywnych postaw, ponieważ nie daje możliwości ciągłego, żywego dwustronnego kontaktu pomiędzy uczniem a nauczycielem. Dlatego należy uważać, aby nie doprowadzić do zmniejszenia udziału nauczyciela w procesie edukacji, który ma na tym szczeblu nauczania bardzo ważną rolę do spełnienia. Rozwój dziecka jest przecież nadrzędną wartością edukacji, a jego wskaźnikiem stają się umiejętności dziecka.
Podsumowując należy stwierdzić, że prowadzenie zajęć i lekcji, na których uczniowie klas najmłodszych zapoznawali się z wykorzystanie komputerów w ich codziennym życiu, tak teraz na etapie zdobywania wiedzy, jak też w przyszłości w ich życiu zawodowym i społecznym ma głęboki sens. Umiejętne prowadzenie zajęć na tym etapie rozwoju umysłowego dziecka może przyczynić się do osiągnięcia wysokich wyników nauczania, przy jednoczesnym zadowoleniu uczniów z uczestnictwa w nich.
Jednocześnie należy postulować szersze zainteresowanie wszystkich organów mających wpływ na jakość tej edukacji, w tym na standard wyposażenia pracowni szkolnych w celu wypracowania jeszcze skuteczniejszych metod pracy z uczniami na pierwszym etapie edukacji.
Wiedza, która zostanie przekazana będzie najlepszym kapitałem jaki możemy, my nauczyciele dać swoim uczniom.
LITERATURA:
Bednarska E.- Komputer w życiu dziecka, Życie Szkoły nr 7/2001r.
Juszczyk S., Gruba P. – Komputer w edukacji wczesnoszkolnej, Życie Szkoły 1996/2;
Hassa R. – Komputer jako środek dydaktyczny w edukacji wczesnoszkolnej, Komputer w szkole 1998/1;
Braun-Gałkowska R. – Gry komputerowe, a psychika dziecka, Edukacja i Dialog 1997/9;
Rostkowska R. – Komputer zagrożeniem dla młodzieży, Komputer w Szkole 1997/4;
Marciszewska A.-Nauczanie zintegrowane z udziałem komputera, Życie Szkoły nr8/2001 Opracowała mgr Dorota Konieczna |
