Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Dymorfizm płciowy

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 6066 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 DYMORFIZM PŁCIOWY W ROZWOJU WYTRZYMAŁOŚCI U MŁODZIEŻY W WIEKU 15-18 LAT.

OPRACOWAŁA:mgr Małgorzata Skiba

1.1. Miejsce wytrzymałości w strukturze zdolności motorycznych.
     Ważną sferą rozwoju człowieka jest jego rozwój motoryczny. Aktualnie motoryczność ujmuje się jako "jakościowy obszar przejawów i uwarunkowań oraz zachowań i potrzeb ruchowych człowieka "(Raczek 1993) .
     W tak szerokim rozumieniu w motoryczności człowieka wyróżnia się dwie grupy właściwości .Pierwsze to tzw. efektywne czyli zewnętrzne przejawy ruchowe , zwane także realnymi właściwościami ruchu .Dotyczą tzw. efektów ruchowych , ich ocena sprowadza się do analizy przebiegu ruchu w czasie i przestrzeni (techniki) i jego wyniku końcowego. Właściwości te ujmujemy w takich kategoriach opisu jak : płynność, zakres, rytm czy też tempo przebiegu ruchu , a także czas , szybkość , odległość czy wysokość ruchu .
     Drugie to właściwości organizmu człowieka , które decydują o jego możliwościach wykonaniach działań ruchowych . Nazywamy je potencjalnymi właściwościami motoryczności lub utajonymi możliwościami , gdyż nie są one bezpośrednio zmysłowo poznawalne .
     Dla charakterystyki możliwości motorycznych osobnika wykorzystujemy wymiar zdolności motorycznych i umiejętności ruchowych. Poziom rozwoju motorycznego człowieka można więc określić przy pomocy tych jednostek. Zdolności motoryczne wg prof. J. Szopy to "stan gotowości organizmu do wykonywania różnego rodzaju zadań ruchowych "(Szopa 1992) . Natomiast prof. J. Raczek interpretuje je jako’’ kompleksy indywidualnych właściwości psychofizycznych , rozwijających się na bazie wrodzonych zadatków genetycznych warunkujących możliwość wykonywania działań ruchowych"(Raczek 1993) .

1.2. Charakterystyka wytrzymałości jako zdolności motorycznej.
     Wytrzymałość stanowi ogólną właściwość osobniczą , która uzewnętrznia się w różnych sferach ruchowej działalności człowieka. Wg. Ulatowskigo jest to "zdolność do kontynuowania długotrwałego wysiłku o wymaganej intensywności przy utrzymaniu możliwie największej efektywności pracy i zachowaniu podwyższonej odporności na zmęczenie – podczas wysiłków w różnych warunkach środowiska zewnętrznego" (Ulatowski 1987) .

1.3.Klasyfikacje wytrzymałości .
Na podstawie kryteriów fizjologicznych powstaje podział wytrzymałości na:

  • tlenową(aerobową),
  • beztlenową(anaerobową).
     Ze względu na kryterium czasu trwania wysiłku i stopnia udziału w wysiłkach wytrzymałościowych składowych siły i szybkości wymienia się odmiany zdolności wytrzymałościowych :
  • wytrzymałość długiego czasu (wysiłki trwające dłużej niż 8 minut),
  • wytrzymałość średniego czasu (2-8 min.),
  • wytrzymałość krótkiego czasu (45sek.-2min.),
  • wytrzymałość szybkościowa (5-45sek.),
  • wytrzymałość siłowa .
1.4 Metody diagnozy zdolności wytrzymałościowych .
     Wytrzymałość mierzy się najczęściej przy pomocy biegów ciągłych na różnych dystansach . Jednak kryteria jakie muszą być spełnione , by taki pomiar posiadał znamiona wiarygodności są często trudne do spełnienia , szczególnie dla nauczyciela wychowania fizycznego .Jednym z nich są warunki zewnętrzne w jakich przeprowadzamy bieg wytrzymałościowy , w tym pogodowe , terenowe ,a także pora dnia , w której dokonujemy oceny .
     Znane są też z praktyki trudności z przeprowadzaniem pomiaru wytrzymałości w formie biegu ciągłego , gdyż wiosną i jesienią nie sprzyja temu często pogoda , zaś drugą przeszkodą jest tu powszechny brak bieżni okrężnych na boiskach szkolnych .
     Problemy powyższe próbuje się ominąć diagnozując wytrzymałość uczniów w sali gimnastycznej . Idea pomiaru w tym przypadku sprowadza się do biegu wahadłowego na odcinku 15 metrów w ciągu 3 minut lub do biegu po "ósemce’’ o rozmiarach ograniczonych wymiarami boiska do koszykówki , siatkówki czy piłki ręcznej .Wynikiem końcowym w pomiarze wytrzymałości jest w takiej próbie ilość przebiegniętych odcinków ; ósemek . Zasadę takiego pomiaru przedstawił Mynarski i współpracownicy .Podobne założenie pomiaru wytrzymałości przyjęli także twórcy Europejskiego Testu Sprawności Fizycznej – bieg w narastającym tempie(EUROFIT,1988) .

1.5. Dymorfizm płciowy w kinetyce rozwoju zdolności wytrzymałościowych .
     Charakterystyczny jest zbliżony przebieg rozwoju wytrzymałości u dziewcząt i chłopców w młodszych grupach wiekowych . Znaczne możliwości wytrzymałościowe posiadają dzieci w okresie młodszego wieku szkolnego dzięki swej proporcji narządowej , usprawnieniu funkcji układu sercowo-naczyniowego , oddechowego i ruchowego jak również dzięki stałej harmonizacji ich czynności ruchowych .
     Po 13 roku życia wyniki pomiaru wytrzymałości gwałtownie się rozchodzą , zachowując u chłopców zdecydowaną tendencję wzrostową . U dziewcząt po tym okresie stwierdzamy stałe obniżanie wyników , maksymalne wartości osiągane przez płeć żeńską w dalszym rozwoju i późniejsze ich zmiany kształtują się na zdecydowanie niższym poziomie niż u chłopców .
     Zróżnicowanie poziomu wytrzymałości u dziewcząt i chłopców jest wyrazem dymorfizmu płciowego , uwidaczniającego się nie tylko w cechach biologicznych lecz także w sprawności fizycznej. Odrębności morfo-fizjologiczne przesądzają o tym , że dziewczęta nie dorównują poziomowi sprawności chłopców .Dziewczęta uzyskują też znacznie wcześniej najwyższy poziom sprawności w tej zdolności ok.12-13 roku życia .Okres między 11-13 rokiem życia wydaje się być decydujący dla kształtowania zdolności wytrzymałościowych u dziewcząt .U chłopców najlepsze rezultaty notuje się w późniejszym wieku .
     Porównując wyniki chłopców i dziewcząt okazuje się że poziom wytrzymałości uwarunkowany jest nie tylko czynnikami rozwoju biologicznego i wiekiem .U dziewcząt klas starszych następuje okres zahamowania , a najczęściej cofnięcia dyspozycji wytrzymałościowych . Zmiany te świadczą o specyficznym rytmie rozwojowym wytrzymałości u obu płci .
     U dziewcząt w wieku 17-18 lat obserwujemy niższą sprawność fizyczną , co jest konsekwencją działania czynników biologicznych i zjawisk społecznych , które ograniczają ich udział w różnorodnych formach aktywności ruchowej w znacznie większym stopniu niż w przypadku chłopców. Lepsze rezultaty uzyskują dziewczęta i chłopcy poddawani systematycznym obciążeniom wytrzymałościowym na zajęciach wychowania fizycznego .
     Kształtowanie wytrzymałości można rozpocząć przed okresem dojrzewania , od najmłodszych lat szkolnych , ponieważ wczesne dyspozycje wytrzymałościowe mają swe uzasadnienie w korzystnej proporcji narządowej dziecka w tym wieku oraz znacznym usprawnieniu funkcji układu sercowo-naczyniowego , oddechowego i ruchowego jak też w ich harmonizacji .Jest to konieczne nie tylko dla podnoszenia ogólnego poziomu sprawności fizycznej , ale głównie dla zapewnienia optymalnego rozwoju funkcji organizmu i zdrowia młodzieży .Niewykorzystanie okresu szkolnego dla stworzenia pewnych nawyków wytrzymałościowych przesądza z reguły o późniejszym stosunku młodzieży do sportu .

2.Cel pracy i pytania badawcze
     Opracowanie to ma na celu określenie kinetyki oraz rozmiaru dymorfizmu płciowego w rozwoju wytrzymałości średniego czasu u uczniów w wieku 15-19 lat .
     Realizując cel pracy podjęto próbę odpowiedzi na pytania:
  1. Jaka jest kinetyka rozwoju wytrzymałości średniego czasu u dziewcząt i chłopców w wieku 15-18 lat ?
  2. Jaki jest rozmiar dymorfizmu płciowego w rozwoju zdolności wytrzymałościowych uczniów ze środowiska miejskiego?
3.Materiał i metody badań .
     Badania , których wyniki są podstawą analiz w tej pracy przeprowadziłam w Liceum Ogólnokształcącym w Oleśnie Śląskim w województwie opolskim. Objęto nimi całą populację dziewcząt i chłopców ,w sumie 267 badanych. Uczniowie przystępowali po 10 min rozgrzewce w stroju sportowym .
      Wytrzymałość średniego czasu oceniałam biegiem wahadłowym zgodnie z instrukcją przedstawioną przez Mynarskiego (1990)
      Bieg wahadłowy wykonałam na boisku szkolnym , do piłki ręcznej. Sześciu uczniów startowało z linii końcowej boiska .Biegano wahadłowo dystans 15 metrów , zaś nawrót następował każdorazowo po przekroczeniu co najmniej jedną stopą linii ograniczających . Wynikiem końcowym była ilość przebiegniętych 15 metrowych odcinków w ciągu 3 minut .Co 30 sekund informowano uczniów o upływie czasu dając możliwość właściwego rozłożenia sił .

4.Opis wyników badań i dyskusja
     Porównałam uzyskane wyniki badań z danymi Mynarskiego (1990) . Średnie wyniki chłopców są zbliżone .Lepsze są w kategoriach wieku 15-18 lat , niż w wieku 11-14 lat .Najwyższą średnią osiągnęły dziewczęta w wieku 15 lat .
     W kolejnych kategoriach ich wytrzymałość ulega wolnemu systematycznemu regresowi , w całym objętym badaniami wieku wynosi on nieco więcej niż 2 % .
     Największe rozproszenie wyników stwierdzono w wieku 17 lat , najniższe u 15-latek .Generalnie jednak rozproszenie wyników wokół średniej arytmetycznej jest u dziewcząt podobne .Najwyższą średnią uzyskali chłopcy w wieku 18 lat , najniższą zaś chłopcy 15-letni .
      Przedstawione wyniki potwierdzają fakt , iż w drugiej fazie pokwitania i w okresie młodzieńczym występuje znaczny dymorfizm w rozwoju zdolności wytrzymałościowych . Dymorfizm płciowy rośnie systematycznie z wiekiem , największy jest u 18-latków , a najmniejszy u 15-latków .
      Regres wytrzymałości u uczennic można powstrzymać pracą nad tą zdolnością w szkole, ułatwić to może fakt, iż zostały wprowadzone dodatkowe godziny Wychowania Fizycznego. Ćwiczenia o charakterze wytrzymałościowym są za mało wykorzystywane w praktyce szkolnej, czego następstwem jest słaba wydolność dzieci i młodzieży w naszym kraju (Raczek 1995), dlatego też należy w pełni wykorzystać zwiększony wymiar godzin W-F z jak największym pożytkiem dla dzieci i młodzieży.
      Bardzo często nauczycielom W-F brakuje odpowiednich warunków, bazy i środków do przeprowadzenia pomiarów wytrzymałości, próba wykorzystana w tej pracy obrazuje, że można ją oceniać wykorzystując bieg wahadłowy, czy też steep-test (Mynarski i współpracownicy 1990) bez "specjalnych" warunków.
      To, czy wytrzymałość będzie kształtowana w danej szkole zależy w głównej mierze od nauczyciela, od jego osobowości, wiarygodności; co oczywiście wiąże się z jego przygotowaniem pedagogicznym i skutecznością zachęcania dzieci i młodzieży do czynnego uczestnictwa w zajęciach W-F.
      Podstawową cechą przygotowania wytrzymałościowego ogółu dzieci i młodzieży szkolnej powinien być relaksowy i zdrowotny charakter nauczania. Stąd też nie należy dążyć do zbyt wczesnego stosowania intensywnych obciążeń, ale stopniowo przyzwyczajać organizm do coraz większego wysiłku. Wszelki nadmierny pośpiech w zakresie stosowania intensywnych obciążeń nie prowadzi do poprawy wyników, a wręcz przeciwnie, obniża je i w konsekwencji zniechęca do dalszych systematycznych ćwiczeń. Głównym warunkiem uzyskania pozytywnych efektów jest systematyczność zwiększania zakresu obciążeń (Raczek 1981).
      Uświadomienie uczniom ich braków oraz przekazywanie podstawowych wiadomości o szczególnie pozytywnym wpływie ćwiczeń wytrzymałościowych – zwłaszcza biegów – na zdrowie, powinno być podstawowym czynnikiem aktywizującym do systematycznego wykorzystania tych form ruchowych w czasie wolnym od obowiązkowych zajęć szkolnych. Można tu przytoczyć słowa A. Lydiarda - "Biegaj – mówi on – a jeśli nie możesz zostać mistrzem, będziesz na pewno zdrowym człowiekiem" (Raczek 1981).
      Bieg wahadłowy jako forma pomiaru wytrzymałości wymaga dalszych badań sprawdzających jego przydatność w ocenie wytrzymałości dzieci i młodzieży.

5. Wnioski końcowe
     Na podstawie ustalonych wyników badań można sformułować następujące wnioski:
  1. Uzyskany w badaniach obraz kinetyki rozwoju zdolności wytrzymałościowych młodzieży w wieku 15-18 lat zbliżone jest do wcześniejszych obserwacji tego zjawiska.
  2. U dziewcząt w tym wieku zaobserwowano niewielki (2%) regres tych zdolności w objętym badaniem wycinku ontogenezy.
  3. U przedstawicieli płci męskiej stwierdzono w tym czasie niewielki (5%) przyrost możliwości wytrzymałościowych.
  4. Taki obraz wyników potwierdza wcześniejsze informacje, iż wytrzymałość jako zdolność motoryczna rozwija się najdynamiczniej u dziewcząt do fazy pokwitania, u chłopców zaś nieco dłużej.
  5. Wytrzymałość dziewcząt należy kształtować przede wszystkim w wieku 7-12 lat.
  6. U chłopców wytrzymałość można kształtować z dobrymi wynikami także po okresie pokwitania.
Bibliografia
  1. Bube H. : O cechach wytrzymałości. "Sport Wyczynowy" 1968.
  2. Denisiuk L. , Milicer H. : Rozwój sprawności motorycznej dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, PZWS , W-wa 1969
  3. Mynarski W. , Raczek J. : Zmienność ontogenetyczna wybranych koordynacyjnych zdolności motorycznych dzieci i młodzieży w wieku 7-18 lat, "Antropomotoryka" 1991 nr 6.
  4. Mynarski W. , Tomala G. , Żur B. : Pomiar wytrzymałości średniego czasu w warunkach sali gimnastycznej, Rocznik Naukowy AWF Katowice nr 18, 1990
  5. Inne
Opracowała
Nauczycielka Wychowania Fizycznego:
Małgorzata Skiba

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie