|
Co to jest mobbning?
O zjawisku mobbningu mówimy wtedy, gdy ofiara przez dłuższy czas jest wielokrotnie narażona na przemoc, agresję , przykrość ze strony innej osoby lub osób.
Działania wobec ofiary mogą przejmować postać :
· przemocy fizycznej ( bicie, popchnięcia)
· przemocy werbalnej ( wyzwiska, groźby )
· działania negatywne bez słów, bez przemocy bezpośredniej ( wrogich gestów, grymasów )
Prześladowania pośrednie : polega na doprowadzeniu wyobcowania ofiary i odsunięcia jej od innych uczniów.
Prześladowanie bezpośrednie : polega na otwartych atakach.
Prześladować może jedna osoba lub kilka. Osoba ( osoby ) atakująca najczęściej ma pozycję silniejszą.
Charakterystyka ofiary mobbningu.
Osoby szykanowane, to osoby samotne, opuszczone, zatrwożone i niepewne. Są to dzieci wrażliwe, małomówne i nieśmiałe. Reagują płaczem, gdy są atakowane. W klasie nie mają dobrego przyjaciela. Mają niską samoocenę. Gdy są prześladowane najczęściej reagują płaczem i się wycofują lub uciekają. Uważają się za głupie, zawstydzone i nieszczęśliwe. Osoby te są negatywnie nastawione do przemocy. W klasie postrzegani są jako „ kozły ofiarne”.
Charakterystyka osób szykanujących.
Charakteryzują się wysokim stopniem agresji. Agresja przejawia się w stosunku do ofiary, osób dorosłych i nauczycieli. Osoby te działają impulsywnie. Chłopcy są silniejsi od swoich ofiar. Mają potrzebę dominacji.
Czynniki psychospołeczne wpływające na rodząca się agresję i przemoc u dzieci ?
Skłonność do przemocy może być wykształcona w domu rodzinnym przez:
· częste karanie;
· rygoryzm matki;
· nadopiekuńczość matki;
· obojętny lub wrogi stosunek rodziców do dziecka;
· uzależnienie rodziców od alkoholu , narkotyków;
Wzrost agresji u dzieci spowodowany jest nie tylko na braku ciepła rodziców w pierwszych latach dziecka, ale także błędami wychowawczymi oraz postawa samych rodziców wobec dziecka.
Brak bliskości i ciepła w stosunku do dziecka zwiększa ryzyko, że dziecko będzie agresywne i wrogie wobec otoczenia. Stosowanie przez rodziców kar cielesnych, wybuchów złości powoduje zachowania agresywne. Na rozwój agresywnych reakcji u dziecka wpływają panujące relacje miedzy dorosłymi.
Kłótnie, awantury wyzwiska prowadzące do rozwodu stwarza u dziecka brak poczucia bezpieczeństwa. Sytuacja społeczno – ekonomiczna nie ma wpływu na zachowania agresywne u dzieci. Ofiary i prześladowcy pochodzą ze wszystkich klas społecznych.
Obszerna literatura na temat oddziaływania gier komputerowych i telewizyjnych obrazów przemocy ukazała, na podstawie licznych badań wpływ oglądania scen agresji na wzrost agresywności u dzieci. Wyjaśnia się to przez zjawisko desensytyzacji, czyli znieczulenia. Bodźce przemocy przesyłane przez obrazy telewizyjne i komputerowe przestają być stymulujące i znika normalnie im towarzysząca reakcja fizjologiczna. Dziecko staje się zobojętnione na tego typu sceny, które muszą być coraz bardziej wstrząsające, żeby wywołać reakcję. Widzowie pod wpływem oglądania scen przemocy stają się przekonani o ich normalności i reagują na nie obojętnie. Często też dzieci naśladują obserwowane na ekranie zachowania agresywne i przenoszą je w kontaktach z innymi. Małoletni uczniowie nasyceni medialną przemocą posługują się nią w dorosłym życiu.
Cechy potencjalnych ofiar mobbningu:
Szkoła
- uczniowie śmieją się z nich w szyderczy sposób
- są popychane, szturchane i zaczepiane, nie potrafią się bronić
- zabierane są im książki, pieniądze i inne rzeczy
- są przezywane, zastraszane, koledzy grożą im
- na ciele mają siniaki, strupy, zadrapania, ubrania są podarte
- są samotne i nie dopuszczane do grupy
- na przerwach stoją w pobliżu nauczyciela lub osoby dorosłej
- na lekcjach nie wypowiadają się głośno
- czują się sfrustrowane i nieszczęśliwe
- często wybuchają płaczem
- mają gorsze oceny
Dom
- przychodzą do domu w podartych i brudnych ubraniach
- mają zniszczone podręczniki i przybory
- mają siniaki, zadrapania
- brakuje im przyjaciół – nie są odwiedzani przez kolegów z klasy i nie chodzą do nich
- rzadko są zapraszani na imprezy
- z oporami wychodzą z domu
- nie lubią chodzić do szkoły
- wybierają dłuższą drogę do szkoły
- mają kłopoty z jedzeniem – skarżą się na brak apetytu
- mają kłopoty ze snem, towarzyszą im koszmary nocne
- przynoszą coraz gorsze oceny
- towarzyszy im depresja i huśtawka nastrojów
- proszę rodziców o pieniądze lub je kradną
Cech potencjalnych sprawców mobbingu:
Szkoła
- są silniejsi od kolegów z klasy (zwłaszcza od swoich ofiar)
- ogarnia ich potrzeba dominowania i terroryzowania innych
- są sprawni fizycznie i mają dobrą koordynacje ruchową
- cechuje ich niski próg frustracji
- mają trudności z przystosowaniem i zaakceptowaniem norm panujących w grupie ( szkoła, klasa, grupa rówieśnicza, dom)
- są zbuntowani, agresywni wobec dorosłych
- brak im współczucia, uchodzą za „twardzieli”
- często łamią normy prawne – kradną, stają się chuliganami
- często mają negatywny stosunek do szkoły, otrzymują słabe oceny
W jaki sposób można zaradzić mobbingowi:
szkoła dom jednostka
· przeprowadzenie ankiety wśród uczniów – analiza ankiet· kontrola nauczycieli podczas przerw· przeprowadzenie na godzinach wychowawczych zajęć poruszających zjawisko mobbningu · zebranie rodziców na temat przemocy wśród młodzieży· doskonalenie nauczycieli · ścisła współpraca dom – szkoła
· ścisła współpraca z domem rodzinnym ofiary i oprawcy · współpraca pedagoga i psychologa · współpraca dla rodziców uczniów i uczniów szykanowanych i szykanujących
· rozmowa ze sprawcami i ofiarami mobbningu· pomoc ze strony „neutralnych” uczniów · pomoc i wsparcie dla rodziców ze strony szkoły· fachowa pomoc psychologiczna dla rodziców i uczniów szykanowanych i szykanujących· zmiana klasy lub szkoły
Środki zaradcze na płaszczyźnie szkoła - dom – jednostka.
Znamiona mobbningu maja miejsce na terenie szkoły. Ważne jest, żeby w czasie przerw dyżurowało więcej nauczycieli. Powinni być czujni i zdecydowanie interweniować w razie potrzeby. Zdecydowana postawa nauczycieli jest sygnałem dla uczniów, że nie zgadzają się z takim zachowaniem. Brak ingerencji ze strony nauczycieli jest sygnałem, dla uczniów szykanujących, że nie muszą obawiać się konsekwencji swojego zachowania. Miejscem w którym dochodzi do aktów dręczenia i szykanowania słabszych są szkolne toalety. Należy zwrócić na nie szczególną uwagę i objąć kontrolą.
Ważne jest żeby uczeń szykanujący zwracał się bezpośrednio do nauczyciela. Boją się zemsty ze strony swoich oprawców. W takiej sytuacji ważny jest telefon kontaktowy, pod który każdy mógłby zadzwonić i porozmawiać z wychowawcą lub pedagogiem szkolnym o swoim problemie. Zadaniem takiej osoby, byłoby wysłuchanie i udzielenie im wsparcia. Osoba dyżurująca (nauczyciel, pedagog) powinna pilotować podjęte sprawy do końca, czyli do całkowitego rozwiązania problemu. Kontakt telefoniczny ważny jest też dla rodziców którzy spostrzegli, że ich własne dzieci nękają słabszych. Otrzymują one radę w jaki sposób mają postępować z dzieckiem.
Walka z mobbningiem wymaga ścisłej współpracy szkoły z domem rodzinnym. Formą współpracy mogą być zebrania na forum szkoły lub klasy. Na zebraniach należy przedstawić wcześniej opracowane i przeprowadzone wyniki ankiet oraz wypracować wspólnie z rodzicami środki zaradcze, które pomogą w zwalczaniu mobbiningu. Należy rodziców systematycznie informować jakie rezultaty przyniosły środki wspólnie wypracowane. Rodzice jak i nauczyciele powinni poszerzyć swoją wiedzę na temat mobbingu w szkole oraz możliwości zapobiegania temu zjawisku. Na zebraniach należy zaznajamiać rodziców z tematyką, oraz zapraszać dyrekcję szkoły aby dowiedzieć się co robi szkoła w tej kwestii.
W zespołach klasowych należy wypracować ogólne zasady współżycia społecznego , które są zwykle zawarte w regulaminie szkoły. W tworzeniu +9poświęconą temu problemowi, albo odgrywać scenki dramowe przedstawiającą daną sytuację. Uczniowie wraz z wychowawcą powinni brać czynny udział w dyskusji.
Głównym czynnikiem integrującym klasę i wzmacniającym poczucie wspólnoty są zajęcia pozalekcyjne ( kino, teatr, wycieczki, dyskoteki). Nauczyciel powinien w dyskretny sposób ułatwić wyobcowanym uczniom przyłączenie się do grupy.
Ważnym środkiem zaradczym jest rozmowa wychowawcy z „podejrzanymi” osobami, które szykanują słabszych. W rozmowie wychowawca powinien podkreślić, że przypadki gnębienia uczniów nie mogą się więcej powtórzyć, a gdyby się to jednak zdarzyło wobec nich zostaną podjęte drastyczne środki wychowawcze. Jeżeli rozmowy wychowawcy nie przyniosą pozytywnych rezultatów, następnym krokiem może być rozmowa w obecności dyrektora szkoły.
Ważną sprawą jest przeprowadzenie rozmowy z osobą szykanowaną. Uczeń ten ze strachu przed nieprzyjemnościami, jakie go mogą spotkać milczy i nic nie mówi dorosłym. Często osoby takie cierpią w samotności i nie chcą żeby rodzice kontaktowali się ze szkołą. Ważne jest wzbudzenie zaufania do dorosłych i wiary, że oni chce i mogą pomóc. Należy nawiązać ścisłą współpracę między szkołą domem. Wychowawca może zorganizować spotkanie uczniów oraz ich rodziców. Celem spotkania jest rozmowa o zaistniałym problemie i sposobie jej zmiany. Wychowawca powinien uświadomić rodziców, że ubrania bądź przedmioty które zostały zniszczone ofierze powinny być zrekompensowane przez sprawców np. z kieszonkowego prześladowców.
Uczniowie którzy dopuszczają się do mobbningu mają trudności z dostosowaniem się do obowiązujących norm społecznych, a stosunki rodzinne bywają często skomplikowane. Rodzice dziecka powinni wówczas uzgodnić reguły obowiązujące w życiu rodzinnym. Rodzice którzy dowiadują się, że ich dziecko jest przysłowiowym „kozłem ofiarnym” postanawiają za wszelką cenę je chronić. Zbyt duża nadopiekuńczość ze strony rodzica, może doprowadzić do izolacji ze strony rówieśników. Wychowawca powinien porozmawiać z rodzicem i doradzić im, jak należy postępować. Szansą zabłyśnięcia wśród zespołu klasowego jest rozwijanie talentu i zdolności ucznia. Najczęściej uczniowie nękani są słabsi psychicznie i mniej sprawni fizycznie, dlatego powinni uprawiać sport. Większa sprawność fizyczna ułatwia życie i poprawia samopoczucie. To z kolei spowoduje, że układy z kolegami ulegną zmianie.
Wychowawca klasy może również współpracować z uczniami życzliwymi, otwartymi, mającymi silną pozycję w klasie i nie uczestniczącymi w szykanach. Uczniowie ci zajmują wobec mobbningu aktywne stanowisko i będą bronić ofiar prześladowań lub uspokajać agresywnych kolegów.
Jeżeli w zespole klasowym jest więcej osób szykanujących kolegów należy rozważyć możliwość rozdzielenia tych uczniów i przeniesienia do różnych klas, a jeżeli to nie pomoże, - to szkół .
Literatura:
D. Olweus „ Mobbning fala przemocy w szkole. Jak ją powstrzymać.”
M. Jędrzejewski „ Subkultura a przemoc”
J. Surzykiewicz „ Cechy zachowań agresywno-przemocowych uczniów polskich w świetle relacji nauczycieli”
Opracowała
I. Dettleff
|
