Sprawozdanie z międzynarodowego szkolenia
Language Acquisition and Reading Disabilities In Early Childhood (01 -25.03.2004)
w Izraelu
Aneta Zaborowska - nauczyciel mianowany
Szkoła Podstawowa w Niestępowie
Informacje o szkoleniu uzyskałam z Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu, Departament Kształcenia Ogólnego, Specjalnego i Profilaktyki Społecznej. Organizowany był przez Centrum Współpracy Zagranicznej „MASHAV” w Izraelu, odbywał w ośrodku szkoleń międzynarodowych „The Golda Meir Mount Carmel International Training Center” w Hajfie,w terminie 1-25.03.2004.
Kierowany był do nauczycieli, wychowawców, dyrektorów szkół, oraz specjalistów w zakresie zaburzeń mowy i czytania. Od zainteresowanych uczestnictwem szkolenia wymagane było:
wyższe wykształcenie,
co najmniej siedmioletnie doświadczenie zawodowe,
bardzo dobra znajomość języka angielskiego.
Osobom zakwalifikowanym zapewnione było stypendium przyznane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych pokrywające miesięczne zakwaterowanie i wyżywienie w Izraelu.
Pomyślne przejście egzaminu w Ambasadzie Izraela w Warszawie warunkowało przesłanie dokumentacji kandydatów do Izraela, gdzie zapadła decyzja o zakwalifikowaniu lub nie starającego się petenta. Należy nadmienić, iż przewidywano tylko dwie osoby z Polski do tej wymiany. Z uwagi na bardzo duże zainteresowanie i mnóstwo podań ostatecznie pojechały cztery osoby, wśród których wytypowano również i mnie.
W szkoleniu tym brały udział 23 osoby z trzynastu państw – nie licząc Izraela, z czterech kontynentów: Europy, Azji, Ameryki Pn., Afryki. Pozwoliło mi to reprezentować Polskę na forum międzynarodowym.
Szkolenie obejmowało cykl szkoleń i wyjazdów szkoleniowych do różnych placówek terenowych. Miały one na celu pogłębić i rozszerzyć wiedzę uczestników szkolenia oraz propagować nowoczesne metody nauczania w krajach z których pochodzą. Prowadzone było w języku angielskim.
Wyjazdy obejmowały:
1. Pobyt w klinice specjalistycznej rozwoju dzieci gdzie matki zdobywały wiedzę o rozwoju fizyczno- ruchowym i umysłowym swych dzieci od okresu prenatalnego do szkolnego.
2. Pobyt w szkole podstawowej o nowatorskim programie nauczania „Sukces dla wszystkich” którego celem było poprzez płynne czytanie i rozumienie tekstu umożliwić lepszy, ogólny rozwój ucznia. Prowadzony był w dwóch etapach nauczania. W pierwszym poprzez zapoznawanie uczniów klas 1-3 na początku każdego dnia z inną książką. Uczniowie zgadywali na podstawie wyglądu okładki o czym jest książka, następnie nauczyciel czytał tekst przerywając co jakiś czas i zadając pytania dzieciom na tamta dalszej części ksiązki czyli co będzie dalej, jak zakończy się tekst i dlaczego tak właśnie myślą. Miało to na celu rozwijanie wyobraźni, rozszerzania ich słownictwa oraz logicznego myślenia a także zapoznanie ich z różnorodną literaturą dziecięcą. W drugim etapie nauczania prowadzono specjalne zajęcia czytania uczniów klas starszych z uczniami klas młodszych gdzie każdej parze czytających dano inną publikację. Czytali oni na przemian po wersie bądź stronie, raz uczeń straszy a raz młodszy miało to na celu usprawnienie ich czytania i korygowanie własnych błędów.
3. Pobyt w ośrodku muzycznym, którego zadaniem były wyjazdy do szkół i rozwijanie dzieci przez śpiew. Muzyka rozwija umiejętność słuchania, a słuch poprzez dźwięk, mowę jest podstawą komunikacji i kontroluje wypowiedzi. Muzyka wyzwala emocje co umacnia pamięć, piosenki rozszerzają słownictwo, uczą właściwej wymowy, promują kulturę regionu. Uczenie poprzez śpiew staje się przyjemnością, łącząc śpiew z tańcem uczy koordynacji ruchu. Tak więc muzyka jest bardzo ważna w każdym okresie rozwoju dziecka.
4. Pobyt w szkołach podstawowych w których uczniowie dyslektyczni oraz z innymi trudnościami w nauce otrzymują dodatkowe godziny zajęć by opanować podstawowy materiał przy pomoc nauczyciela. Wszyscy uczniowie są tam promowani.
5. Pobyt w ośrodkach upośledzonych umysłowo i fizycznie, gdzie uczy się je samodzielnego życia w społeczeństwie czyli prac wokół siebie i możliwości zarobkowania (wykonywania biżuterii i ozdób).
Szkolenia obejmowały następujące tematy:
1. Rozwój mowy u dzieci, gdzie miedzy innymi podkreślano wartość zainteresowania się dzieckiem przez rodziców. Podkreślano wartość obserwacji dzieci dla lepszego poznania ich pragnień, inspirowania do własnych wypowiedzi, skupiania pełnej uwagi na nich (w Finlandii czeka się nawet do 2 - 3 minuty na odpowiedź dziecka), podtrzymywania rozmowy (a nie kończyć mówiąc np. „dobrze, już dobrze” – OK!) nie przerywania w połowie wypowiedzi.. Zadawania pytań otwartych. Stwarzania możliwości do zrobienia rzeczy przez nie osobiście by wzbogacać ich doświadczenie, dawania pozytywnych przykładów; co trzeba i można robić zamiast mówić o tym czego im nie wolno. Gdy dziecko opowiada warto dodawać informacje by wzbogacać jego słownictwo i wiedzę, mówić do dzieci w sposób poprawny gramatycznie, wymieniać z nimi informacje, szczególnie ważne jest by rozmawiać gdy dziecko wykazuje zainteresowanie lub gdy coś niezwykłego się stało bo istnieje duże prawdopodobieństwo, że zapamięta nowe informacje na dłużej.
2. Rozwój dwujęzyczności. Dzieci rodziców dwujęzycznych szybciej przyswajają obce języki. Dużą wartość w nauce ma odpowiednia motywacja ucznia. Najlepszym okresem by zacząć uczyć obcego języka jest wiek 8-miu lat a jego gramatyki w wieku 10-ciu lat.
3. Zmysły w rozwoju czytania. 80% procent informacji odbieramy wzrokowo, aby opanować czytanie musimy zdobyć pewną wiedzę ogólną o kształtach, kolorach, kierunkach (pod, nad, prawo, lewo). Istnieje duża zależność pomiędzy manualnym rozwojem dziecka a jego późniejszym przyswajaniem informacji. Należy więc wykorzystywać ręce w zabawach dziecięcych.
4. Malowanie w rozwoju mowy. Rysunki dają podstawową bazę do nauki czytania i pisania, rozwijają manualne zdolności, uczą rozpoznawać graficzne znaki i je odczytywać. Należy więc udostępnić dzieciom różnorodne pomoce piśmienne tak by zawsze mogły z nich korzystać.
5. Mediacja. Prowadzenie rozmowy powinno poszerzać horyzonty dziecka, dawać optymistyczne alternatywy postępowań oraz dzielić się emocjami. Rozmowa powinna zawierać pytanie o przyczynę (dlaczego?...) by zmusić dziecko do myślenia (skąd wiedziałeś?..., jak myślisz, co będzie dalej?..., jakbyś się czuł, gdyby zdarzyło się to tobie?...).
6. Bariery w uczeniu. 90% dzieci badanych, które w wieku 6-ściu lat miały bardzo prymitywne słownictwo wykazuje problemy w nauce w późniejszym okresie. Dzieci które mało wiedzą nie pytają się o niejasności, ponieważ nie są nimi zainteresowane, nie będą więc poszerzać swojej wiedzy. Nie poszerzając wiedzy cofają się w rozwoju i błędne koło się zamyka. Powinno się więc od najmłodszych lat rozszerzać słownictwo dziecka, uczyć porównywania, wykazywania różnic, propagować pamięciowe gry, krzyżówki, opowiadać historyjki. Od niedawna zaczęto dostrzegać problemy w nauce dzieci pochodzenia inteligenckiego, które pozostają pod całodzienną opieką osób trzecich (słabo wykształconych). Dzieci te mają takie same problemy w uczeniu jak dzieci z rodzin niedostosowanych społecznie.
7. Problemy w czytaniu i pisaniu. Od 10-ciu do 15% całej populacji jest dyslektykami, są to osoby nierzadko zdolne o podwyższonej inteligencji, problemy w nauce wynikają u nich z używania niewłaściwej półkuli mózgowej w czasie myślenia. Szczególne problemy mają z rozróżnieniem znaków graficznych które są swym lustrzanym odbiciem (b-d, p-q, 6-9, 61-16, itd.). Proponuje się u nich w okresie nauki czytania uczyć je czytać całościowo np. w…ow…wod…woda niżeli łącząc odrębne literki w całość w--o-d-a. Aby pomóc w zapamiętaniu wyrazów i korelacji ich z przedmiotem warto podpisywać przedmioty swoją nazwą. Dzieci te powinne opanować zasady pisowni, a także wykorzystywać interpunkcję przy czytaniu (Don’t! Stop!). Dysleksja w dużej mierze jest dziedziczna, znacznie częściej przytrafia się też leworęcznym a także przeważa u chłopców (związek z męskim chormonem testosteronu w czasie ciąży). Dzieci te mylą stronę lewą z prawą, mają problemy z przedmiotami ścisłymi, zapamiętywaniem długich zadań, skąpe słownictwo, poczucie niższości. Nie chodzi więc o to by dawać im specjalne przywileje w obowiązkach szkolnych ale aby umożliwić im równy start z innymi na który przecież zasługują. Radzi się dzielić klasę na dwie grupy z których jedna (mocniejsza) pracowałaby samodzielnie, zaś druga (słabsza) dostała by łatwiejsze zadania gdzie nauczyciel mógłby im pomagać. Ponieważ należy pamiętać, że nauczyciel jest bardziej potrzebny uczniom słabszym, dzieci bez trudności same, za pomocą podręcznika potrafią dojść do oczekiwanych rozwiązań. Dzieci dyslektyczne, którym nikt nie pomoże mają mniejsze szanse by udało im się w życiu (50% więźniów to dyslektycy).
8. Rola czytania książek w rozwoju mowy. Ważne jest by dzieci miały ksiązki w różnych kształtach, wielkościach, kolorach by mogły same je czytać i korzystać w sposób nieograniczony. Dzieci są bardziej zainteresowane lekturą książek wyzwalających uczucia, emocje (złość, strach, przyjaźń, szacunek) i będą częściej po nie sięgać. Powinno się czytać też w domu by dzieci znały wartość książek i wiedziały, że są ważne w życiu dorosłych. Warto też zainteresować dzieci zrobieniem swojej książki z własnym tekstem i ilustracją. Nie wolno też zapominać o nagradzaniu dzieci za postępy, oraz docenianiu ich. Przy czytaniu książek dzieciom warto wskazywać na każde czytane słowo by mogły się z nim zaznajomić. Robić pauzy by dzieci same mogły czytać (bądź zgadywać) napisany tekst.
9. Przygotowanie środowiska sprzyjającemu nauczaniu. Dzieci powinne być świadome zastosowania pisma i jego wartości w życiu. Nawet wtedy gdy nie potrafią pisać mogą one dyktować list by zrozumieć wartość pisma w komunikowaniu się. Jeżeli mają jakieś kąty z zabawkami dobrze byłoby nasycić je tekstem pisanym w każdej możliwej formie np. w kąciku kuchennym – przepisami, nazwami artykułów, u doktora – receptami, kartami pacjentów. Tak, by dzieci wiedziały, że pismo ma wielką wartość. Można zainicjować zabawę w kalambury lub opis jakiejś rzeczy przez dziecko by inne mogły zgadnąć czym jest opisywana rzecz. Im na więcej różnych sposobów potrafią opisać rzecz tym lepiej dla nich.
10. Pacynki w nauczaniu. Prowadzenie zajęć z pacynkami ma na celu wyzwolenie w osobie cech, które są tłumione a zostają wyeksponowane w momencie naśladownictwa i prezentacji bohaterów. Dzieci stają się bardziej otwarte gdy mogą „mówić” za pośrednictwem kukiełki; znajdują również w niej przyjaciela.
Bardzo ważna była wymiana doświadczeń między kursantami z różnych stron świata, na której to podstawie stwierdzić mogę o poziomie Polskiej oświaty. Kształtuje się na dość dobrym poziomie i nie odbiega od standardów europejskich. Dla porównania w Nigerii obowiązkowe nauczanie trwa tylko trzy lata. W Filipinach maksymalna liczba uczniów w klasie dochodzi do 60-ciu.
Po zakończeniu spotkania, współpraca z poszczególnymi osobami nie została przerwana, lecz rozwija się nadal dzięki możliwościom internetowym. Każdy uczestnik otrzymał od organizatora listę wszystkich osób, wraz z podanym dokładnym adresem
Została również założona witryna komunikacyjna w której można wypowiadać się na forum dyskusyjnym. Każda wypowiedź od razu zostaje przesyłana wszystkim osobom szkolenia.
Dostaliśmy również adresy mailowe wykładowców prowadzących poszczególne szkolenia, wysokiej klasy specjalistów różnych dziedzin – pobierających nauki głównie w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych:
Informacje o szkoleniach w Izraelu można znaleźć na stronach:
www.mashav.mfa.gov.il
www.shalom@haigud.org.il
www.weitz-center.org
http://warsaw.mfa.gov.il/
Bibliografia
Białystok E. &Hakuta K. 1994 In Rother Words; The science and Psyhology of Secondo Language Learning New York
Boisk M. 1999 Bilingual Education Cambridge University Press.
Watson C. 2000 Multiculturalism Buckingham : Open University Press
Spolsky B. & Shoamy I. 1999 The Language of Israel. Clevedon
|
