Reforma systemu edukacji przyniosła wraz z innymi zmianami organizacyjnymi szkoły nowe zasady oceniania, klasyfikacji, promowania uczniów i słuchaczy, oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów. Przed szkołą i nauczycielami, w tym także katechetami stanęło więc zadanie wypracowanie wewnątrzszkolnego systemu oceniania.
Z natury katechezy wynika, że jest ona "/.../ wychowaniem w wierze dzieci, młodzieży i dorosłych; obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej podawane na ogół w sposób systematyczny i całościowy w celu wprowadzenia wierzących w pełnię życia chrześcijańskiego.[1] Dlatego nikogo nie powinien dziwić fakt, że Kościół wciąż z nową mocą podejmuje trud odnowy oblicza katechezy. zadanie to jednak nie jest proste i wymaga zaangażowania wszystkich odpowiedzialnych za jej kształt we współczesnej polskiej rzeczywistości.
Jednym z ważniejszych elementów procesu katechetycznego jest ocenianie. W założeniach reformy systemu oświaty priorytetowym celem pracy edukacyjnej jest wszechstronny rozwój ucznia, wspomagany przez integralna realizację nauczania i wychowania.. [2] Dotychczasowe ocenianie postrzegane jest przez wszystkich jako sprawdzanie posiadanych przez ucznia wiadomości, bez uwzględniania umiejętności zastosowania ich w praktyce i utożsamiane z wystawianiem stopni. Sposoby i metody oceniania oraz egzaminowania mogą i powinny ulegać ciągłemu doskonaleniu. Z założenia ocenianie nie jest celem samym w sobie, ale ma wspierać przyjęte programowo cele katechezy. Zbiorem takich celów jest dla nauczycieli religii podstawa programowa [3] dająca im szeroką swobodę w określaniu szczegółowych celów kształcenie oraz metod ich realizacji, a tym samym szerokie pole tworzenia własnych systemów oceniania, tak szkolnych jak i przedmiotowych. Sytuacja ta pozwala zweryfikować dotychczasowe doświadczenia w tym zakresie.
Czym więc powinno być to "nowe" ocenianie?
Otóż katecheta, podejmując się oceniania, staje przed koniecznością wystawiania stopni w kontekście uzyskiwanych przez ucznia postępów w procesie zdobywania wiadomości i umiejętności. W myśl reformy systemu edukacji na proces oceniania składają się:
1. Planowanie procesu nauczania.
2. Przebieg procesu nauczania.
3. Sposoby zbierania informacji
4. Sposoby komunikowania informacji
5. Ewaluacja procesu edukacyjnego.[4]
W ramach planowania procesu nauczania katecheta powinien rozstrzygnąć co, kiedy i w jaki sposób będzie oceniane. Od niego samego zależy, w jaki sposób będzie gromadził informacje o pracy ucznia w czasie realizowania programu. Potrzebna tu jest znajomość potrzeb klasy i indywidualnych potrzeb ucznia, a także informacja zwrotna o efektywności stosowanych metod i osiągnięciach uczniów w stosunku do ustalonych w szkole standardów.
Przebieg procesu oceniania to nic innego jak ocenianie wspierające, stanowiące integralną część uczenia się i nauczania. Najważniejsze w katechezie wydaje się ocenianie bieżące, dokonywane na każdych zajęciach.
Sposób zbierania informacji powinien być tak zorganizowany, aby dostarczał wystarczająco dużo danych pozwalających ocenić postępy i rozwój poszczególnych uczniów, jak i całej klasy. Na tej podstawie katecheta będzie mógł rzetelnie poinformować katechizowanego o jego postępach oraz jego rodziców.
Ocenianie jako komunikowanie informacji powinno stwarzać warunki dobrego obiegu informacji. Katecheta zobowiązany jest do dostarczenia uczniowi informacji zwrotnej o jego postępach. Co więcej, powinien stworzyć katechizowanym możliwość oceny: czego się nauczyli, czego mają się jeszcze nauczyć i jaki ma być kolejny krok w procesie katechetycznym. Na tym etapie oceniania ważna jest współpraca uczniów, katechety i rodziców. sam stopień jest niewystarczający ze względu na słabą czytelność informacji.
Ewaluacja katechety, pomaga mu ocenić przydatność jego pracy, jakie elementy okazały się efektywne, a jakie należy zmienić w planowaniu następnego etapu pracy. Ewaluację przeprowadzi z uwzględnieniem programu nauczania i określonych w szkole standardów osiągnięć.
Nowa sytuacja wymaga od odpowiedzialnych za system oceniania właściwej wiedzy o reformie systemu edukacji oraz większego jeszcze zaangażowania. dzisiejsza szkoła daje całemu środowisku szkolnemu nowe możliwości, bo takie niesie ze sobą szkolny system oceniania.. za jego kształt i wartość odpowiadają nauczyciele, uczniowie i ich rodzice. Wśród tej grupy nauczycieli nie może zabraknąć katechetów. [5]
Dyrektorium ogólne o katechezie przypomina: "/.../ by nauczanie religii w szkole jawiło się jako przedmiot, który wymaga tej samej systematyczności i organizacji jak inne przedmioty. Jak nauczanie religii w szkole nie sytuuje się obok tych przedmiotów jako coś dodatkowego, ale jako element koniecznego dialogu interdyscypinarnego" /DOK 73/. Katecheza za pośrednictwem takiego dialogu daje podstawy, umacnia, rozwija i uzupełnia działania wychowawcze szkoły. [6]
1. Jan Paweł II, Adhortacja apostolska 16 października 1979.
2. Ministerstwo Edukacji Narodowej, O ocenianiu, "Biblioteczka Reformy" 1999 nr 17.
3. Konferencja Episkopatu Polski. Komisja Wychowania Katolickiego. Podstawa programowa oraz program nauki religii dla szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadpodstawowych, Poznań 1999.
4. J. Chodnicki, W jakim celu oceniamy uczniów? w: Ocenianie "Biblioteczka Reformy" 1999.
5. S. Misiarek, Wewnatrzszkolny system oceniania. Poradnik lidera wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli, Poznań 1999, s. 5 -6.
6. Kongregacja Wychowania Katolickiego, Wymiar religijny wychowania w szkole katolickiej. Ukierunkowania dla refleksji i rewizji /7 kwietnia 1988/, s. 70.
Teresa Liszewska
Szkoła Podstawowa w Smólsku | 
