Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Wycieczki - ich wykorzystanie w edukacji społeczno-przyrodniczej uczniów klas I-III

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 10392 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

"Wycieczka uczy i wychowuje"
Marian Krawczyk

WYCIECZKA to jedna z form organizacyjnych procesu dydaktyczno - wychowawczego dzieci i młodzieży na terenie szkoły. Jej realizacja umożliwia lepsze poznanie przez uczniów rzeczy i zjawisk, wpływa na rozwój spostrzeżeń, wyobrażeń i myślenia, służy utrwalaniu zdobytej wiedzy. Dzieje się tak w myśl przysłowia

SŁYSZĘ - ZAPOMNĘ         ZOBACZĘ - ZAPAMIĘTAM

Wycieczka z reguły budzi zainteresowanie dzieci i młodzieży, jest więc ważnym motywem uczenia się i poznawania otaczającego świata. Przyczynia się do rozwijania uczuć patriotycznych, społecznych, estetycznych, wpływa na kształtowanie się takich cech charakteru jak: koleżeńskość, wytrwałość, zaradność. Wycieczki zbliżają szkołę do życia, ukazują pracę człowieka i zmiany jakich człowiek dokonuje w otaczającym go świecie. Każda wycieczka powinna mieć swój cel dostosowany do potrzeb, wieku i poziomu intelektualnego uczestników.

Na słowo "WYCIECZKA" serca dzieci biją mocniej, nastrój staje się pogodniejszy, wzmaga zainteresowanie. Wyobrażamy sobie natychmiast wyrwanie się z dusznej sali, z miasta, czy osiedla na wolną przestrzeń.

Poznawanie przez dzieci otoczenia przyrodniczego i społecznego opiera się na bezpośrednich doświadczeniach i przeżyciach, gdyż tylko to gwarantuje prawidłowości poznania i możliwości wyrabiania właściwego stosunku do ludzi i przyrody. Ponieważ zasób wiadomości dzieci o otaczającej rzeczywistości oraz zasób doświadczeń jest niewielki, wiele przedmiotów, zjawisk jest dla dzieci czymś nowym i często niezrozumiałym. Biorąc pod uwagę, ze dziecko wczesnoszkolne najczęściej myśli w oparciu o to co widziało i słyszało, co stanowiło przedmiot jego działania, należy dążyć, aby poznawanie miało charakter konkretny i przebiegało w bezpośrednim zetknięciu z przedmiotami, faktami i zjawiskami.

DZIECKO TO CO MA POZNAĆ - POWINNO ZOBACZYĆ

Droga poznawania pojęć wymaga często wyjścia poza teren szkoły, celem umożliwienia dzieciom obserwacji otoczenia, a niekiedy działania w nim. Dzieci młodsze w szkole zwykle nie zdają sobie sprawy, że ta przyjemna forma zajęć jaką jest wycieczka jest pracą szkolną, że na wycieczce uczą się, zdobywają wiadomości i umiejętności.

Program klas I - III zaleca, aby nauczanie traktować całościowo wokół wybranych ośrodków tematycznych, dlatego wycieczki są wprost niezbędną forma zajęć z dziećmi, dostarczają materiału do ćwiczeń w mówieniu, czytaniu, rysowaniu, wdrażają dzieci w życie zespołowe, wyrabiają nawyki w zakresie kultury życia codziennego. Ponieważ w tych klasach nauczanie nie występuje w postaci odrębnych przedmiotów to pewne elementy z zakresu przyrody, geografii czy historii dzieci poznają na lekcjach języka polskiego. Omawiając treść danej czytanki należałoby poprzedzić ja również specjalną wycieczką ze względu na zebranie wiadomości rzeczowych lub zaznajomienie się z pracą ludzi czy instytucji.

Dobór wycieczek jest ściśle uzależniony od tematyki zaplanowanych przez nauczyciela ośrodków tematycznych, od środowiska w jakim znajduje się szkoła, od poziomu umysłowego dzieci oraz winien być w zgodzie z ogólnym kierunkiem tematyki programowej danej klasy.

Dzieci klas młodszych I - III najpierw poznają własną miejscowość i najbliższe otoczenie. Zapoznają się z pracą ludzi odbywając wycieczki do zakładów i warsztatów pracy i punktów usługowych (np. wycieczki na dworzec kolejowy). Dzieci poznają nazwy urządzeń oraz zdobędą wiadomości o ich zastosowaniu (tory, semafor, zwrotnica, parowóz, manewrowanie). Realizując ćwiczenia słownikowe na języku polskim zgromadzą wyrazy niezbędne wokół tego tematu. Materiał ten wykorzystują w ćwiczeniach w mówieniu i pisaniu "Moja podróż pociągiem". Podobnie potraktujemy wycieczkę na pocztę czy do apteki.

Tego typu wycieczki będą źródłem bogatych przeżyć, pozwalających na wyrabianie zrozumienia dla pracy ludzkiej, podziwu dla osiągnięć współczesnego człowieka. W nauczaniu języka polskiego należy uwzględnić wycieczki do muzeów, biblioteki, na wystawy poświęcone twórczości jakiegoś pisarza.

Nie ma w Polsce takiej szkoły, w pobliżu której nie byłoby miejsc pamiątkowych, zabytków historycznych, ruin starych zamków, dawnych mogił. Wycieczka do takiego miejsca historycznego w połączeniu np. z odpowiednio dobraną czytanką wzbogaci wyobraźnię dziecka i dostarczy mu głębokich przeżyć emocjonalnych. Z zabytkami historycznymi stykają się dzieci oglądając stare domy, Kościoły, mury obronne, zamki, pola bitew, albo też w postaci zbiorów zgromadzonych w muzeach, archiwach czy wystawach.

Wycieczka do muzeum dostarcza materiału poznawczego, pozwala pogłębiać i utrwalać wiadomości z jakiegoś zakresu, dostarcza dzieciom wiele wzruszeń, pogłębia uczucia patriotyczne.

Do celów języka polskiego wykorzystamy materiał zgromadzony w ramach wycieczek przyrodniczych i geograficznych. podobnie wycieczki geograficzne czy historyczne dostarczą wiele materiałów dla celów nauczania języka polskiego.

Materiał wycieczkowy na lekcjach języka polskiego traktujemy najczęściej jako ćwiczenia językowe lub wydobywamy momenty wychowawcze kładąc nacisk na człowieka, jego pracę, motywy postępowania. Natomiast materiał wycieczkowy w takich przedmiotach jak: geografia, biologia traktowany jest głównie od strony poznawczej.

Ciekawą wycieczką na pewno też okaże się zwiedzanie muzeum regionalnego. Tam dzieci poznają stroje danego regionu, notatki o zwyczajach i obrzędach miejscowych, narzędzia pracy i rękodzieła które posłużą jako wyjaśnienie lub tło powstawania miejscowych zwyczajów.

Udając się na wycieczkę do danej miejscowości dobrze jest zorganizować spotkanie z ludźmi, którzy opowiedzą o zwyczajach i obrzędach regionu, zaznajomią z gwarą, pośpiewają przyśpiewki i zatańczą ludowe tańce lub zaproszą na jakąś uroczystość lokalną.

Poprzez wycieczkę zacieśniamy więzi społeczne, zbliżamy się do siebie, pozyskujemy przyjaciół.

Kontakt z nowym ciekawym środowiskiem pobudza dzieci do wypowiadania się stawiania pytań, co wpłynie na rozwój mowy, kształtowanie się postawy dziecka.

W ramach nauki języka polskiego możemy się wybrać na wycieczkę do miejsca kultu narodowego, np. na grób żołnierza, pod pomnik ku czci bohaterów. celem takiej wycieczki będzie kształtowanie uczuć patriotycznych, szacunek i podziw dla bohaterstwa. Zbliżając dzieci do życia społecznego zaproponujemy wycieczkę do Jednostki Wojskowej lub na Komendę policji, której celem będzie wytwarzanie zainteresowania życiem żołnierza lub policjanta, ich rolą w kraju, kształtowanie postawy uznania dla ich trudu i dzielności.

Wybierając się na wycieczkę w celu obejrzenia dekoracji wykonanej z okazji Święta Narodowego, nie wystarczy podanie celu. Dzieci muszą wiedzieć już trochę o charakterze święta, przygotowaniach całego narodu, symbolice dekoracji: "- by zrozumiały co będą oglądać".

Jadąc na wycieczkę do miejsca pamięci narodowej należy wytworzyć nastrój powagi, dzieci powinny wcześniej się dowiedzieć, dlaczego miejsce to jest przedmiotem czci i jak należy się zachować.

Wycieczka dostarcza przeżyć doświadczeń i wiadomości w sposób bezpośredni przez zetknięcie się z przedmiotami, faktami, zjawiskami, dlatego powinny one być uściślone i uporządkowane, aby mogły być w pełni wykorzystane i przez dzieci należycie przyswojone.

Wycieczki organizowane do środowisk społecznych (zakład krawiecki, sklep, piekarnia czy apteka) wzbogacają dzieci o nowe wiadomości i spostrzeżenia, zachęcają do organizowania zabaw nawiązujących do nich.

Np. po wycieczce do piekarni dzieci wykonują pieczywo dla lalek, a po odwiedzinach u krawcowej szyją ubranka z resztek tkanin. Dziecko wyciąga również wniosek, że ludzie w społeczeństwie pełnią różne role, że każdy działa pracuje nie tylko dla siebie, ale i innych, że człowiek zależny jest od drugiego człowieka. pokazują podział pracy w społeczeństwie i usługodawczą rolę niektórych zawodów.

Kontakty społeczne podczas wycieczek mają służyć kształtowaniu właściwego stosunku do ludzi dorosłych, dla ich pracy, wdzięczności za trud i zaufanie, życzliwości i sympatii.

Żadna z form pracy z uczniami nie stwarza tylu co wycieczka różnorodnych możliwości wpływania na kształtowanie się w dzieciach społecznie wartościowych cech charakteru i woli, uczuć społecznych, nawyków społecznego postępowania i kulturalnego zachowania się. Bez względu w jakim miejscu się znajdziemy (czy to park, czy teatr), należy pamiętać o przestrzeganiu pewnych zasad, regulaminu i zwyczajów. Uprzejmość, życzliwość, uczynność i chęć niesienia pomocy to cechy, które szybko zjednają nam życzliwość miejscowej ludności. warto więc zorganizować wycieczkę tak, aby gospodarze ponownie zapraszali nas do odwiedzania. Będąc na łonie natury nie zostawiajmy po sobie śladów w postaci: butelek, śmieci, papierków. We właściwym stosunku do terenu będzie przejawiała się kultura człowieka.

Dzieci winny wiedzieć, że NIE WOLNO: zaśmiecać terenu, niczego uszkodzić, zrywać roślin chronionych i kwiatów, łamać gałęzi, itp. Każdą łąkę, las należy traktować jak rezerwat. Wycieczki przyczyniają się do realizacji celów wychowania estetycznego.

To na wycieczce dzieci zwracają uwagę na bogactwo barw ukwieconej łąki, na falujące łany zboża, na bajkowy obraz kwitnących sadów, na odbity w stawie błękit nieba i mieszkańców wody, na piękne ubarwienie ptaków, owadów i kwiatów. Chodzi przecież o to, by dziecko nie przechodziło obojętnie obok tego co piękne, a piękno trzeba spostrzegać i czuć wówczas to co raduje nasze oczy, wzrusza, daje głębokie przeżycia nie będzie niszczone lecz otaczane opieką.

Przyroda to niewyczerpane źródło przeżyć, wzruszeń estetycznych, ale nie zawsze tak jest. Czasem nasze zachowanie jest rażące, daje smutne dowody naszej wrażliwości na piękno.

Na wycieczce dziecko na okazję poznać ciekawe przedmioty i zjawiska, rośliny i zwierzęta, jest to okazja do bezpośredniego zetknięcia się z rzeczywistością. Aby dziecko mogło poznać coś nowego, należy zorganizować mu warunki do najwnikliwszej dostosowanej do jego poziomu, planowej, systematycznej i celowej obserwacji. Poprzez bezpośrednie zetknięcie się z przedmiotem poznania rozbudzamy ciekawość, zainteresowanie, umożliwiamy większą koncentrację uwagi, co zostawia większy i trwały ślad w umyśle dziecka niż zdobycie wiedzy za pomocą słowa mówionego czy pisanego.

Proces nauczania w oparciu o wycieczkę wdraża uczniów do samodzielności w myśleniu, do właściwego i poprawnego rozumowania i formułowania logicznych wniosków. Zdarza się, że wycieczki przyczyniają się do rozwijania zainteresowań poznawczych na dłuższą metę. Niejednokrotnie uczniowie dzięki wycieczkom zaczynają interesować się wiadomościami przyrodniczymi, geografią czy historia. Każda wycieczka oprócz walorów poznawczych posiada walory wychowawcze. Między tymi stronami istnieje ścisła współzależność, gdyż procesy dydaktyczne i wychowawcze zachodzą równocześnie. Wychowawca na wycieczce ma możność obserwowania uczniów w różnych sytuacjach i okolicznościach. Dostrzega którzy z nich są bardziej zdyscyplinowane, podporządkowują się regulaminowi i tych którzy pragną zaznaczyć swą niezależność i odrębność. Ma okazję zaobserwować, którzy uczniowie zrażają się trudnościami, a którzy są wytrwali i pełni optymizmu. czy gotowi są do niesienia pomocy innym, czy też są egoistami. Jednym słowem poznaje wychowanków od strony ich postawy moralnej, społecznej oraz cech charakteru.

To na wycieczce uczeń ma możliwość spełnienia koleżeńskiej przysługi, udzielania pomocy co zatem wzmacnia poczucie więzi społecznej i podnosi jego wartości. Uczy się właściwego zachowania w miejscach publicznych, życzliwości, uprzejmości dla innych, kultury na co dzień. Podczas wycieczki ludzie nas obserwują i wyciągają wnioski, przychylne lub nie, co jest całkowicie zależne od nas samych.

Ogromne znaczenie mają wycieczki w edukacji przyrodniczej. Tu dziecko bezpośrednio styka się z rzeczywistością, obserwuje, przeżywa, porównuje, wyciąga wnioski. Wycieczki przyrodnicze mają również znaczenie społeczne. Wybierając się na wycieczkę należy wyodrębnić cel zasadniczy, pamiętając o tym, że każda wycieczka to doskonała okazja do wyzwalania wszechstronnej aktywności dziecka. Gdy obserwujemy pracę ogrodnika to nie tylko dowiadujemy się o rozwoju roślin ich uprawie, warunkach niezbędnych do ich wzrostu, korzyściach, ale również podziwiamy ich piękno, poznajemy narzędzia pracy, rozumiemy jej znaczenie dla uzyskania pięknych zbiorów.

Radosne i ciekawe bezpośrednie przeżycia dzieci dają o wiele lepsze efekty w zakresie kształtowania postaw i stosunku do otoczenia niż oddziaływanie oparte na słowie. Inne będzie przekonanie dzieci o tym, że nie należy niszczyć mrowiska, gdy zobaczą podczas wycieczki pracą mrówek (przenoszenie materiału na budowę mrowiska, większość tej budowli w stosunku do maleńkiej mrówki) nic wówczas, gdy o tym powiemy, a nawet pokażemy na obrazku. Obraz słowa nie oddaje rzeczywistości. LAS na filmie nie pachnie, nie szumi, nie daje odczuć wilgotności powietrza, nie można zobaczyć całej gamy barw, dlatego nawet najlepsze filmy, ilustracje, opisy nie zastąpią wycieczki.

Przyniesione do klasy rośliny, wypchane zwierzęta, minerały inaczej wyglądają niż żywe okazy widziane w terenie, na łące, w lesie, w górskim wąwozie. Choć byśmy się starali wyjaśnić miejsce ich pochodzenia, nie wszyscy uczniowie w jednakowym stopniu wyobrażą je sobie. Nauczyciel organizuje wycieczkę zapoznając uczniów z nowym materiałem bądź bezpośrednio po opanowaniu jakiejś partii materiału, aby opracowany materiał utrwalić, uporządkować lub poszerzyć. Uczniowie w konfrontacji z rzeczywistością w terenie mogą rozpoznać zjawiska, przedmioty, ich właściwości i cechy, o których uczyli się na lekcjach w klasie. Mają możność korygowania błędnych lub niejasnych pojęć, a nauczyciel sprawdzić jak uczniowie przyswoili sobie pojęcia i czy potrafią nimi operować.

Od najmłodszych klas należy przyzwyczajać uczniów, że na takiej wycieczce nauczyciel mało objaśnia, a raczej sam pyta o wyjaśnienia. Dzieci zdają sobie sprawę jakie problemy mają być rozwiązane za pomocą wycieczki. Nauczyciel najczęściej kieruje pytania problemowe zmuszając dzieci nie tylko do obserwacji, ale do wysiłku umysłowego, do zrozumienia. Pytania najczęściej zaczynają się od słów:

"W jakim celu?", "Dlaczego?", "Co się stanie?"

Organizując wycieczkę np. do sadu dziecko utrwali wiadomości o sadzie, o gatunkach drzew owocowych, owocach, pozna sposoby zbierania owoców, zobaczy szkodniki sadów. Na wycieczce do Państwowego Gospodarstwa rolnego nastawionego na hodowlę, dziecko pozna warunki hodowli, jej wydajność i znaczenie, najnowsze zdobycze w zakresie mechanizacji, obsługi, żywienia, higieny.

Materiał spostrzeżony - zdobyty na wycieczce przyrodniczej wykorzystamy przy nauczaniu innego przedmiotu. Najczęstszym plonem wycieczek przyrodniczych są: okazy roślin, minerały, próbki surowców, liście, kwiaty, mchy, kora, nasiona, owoce, kasztany, żołędzie, itp., które można wykorzystać do prac plastyczno - technicznych, liczenia, czytania, zabaw badawczych gromadząc go w ośrodku przyrodniczym.

Wycieczka połączona może być z wykonaniem drobnych prac, np. podczas wycieczki do sadu dzieci mogą pomagać w zbiorze owoców, w parku w grabieniu liści, u ogrodnika w plewieniu chwastów, a u gajowego będą sadziły las. Wszystkie te elementy mają walory poznawcze, kształcące, uczą i wychowują. Uczniowie mają okazję spotkania ciekawych ludzi, zdobywają doświadczenia w sposób praktyczny. Im większy jest wkład i zaangażowanie w to co robią, tym dłużej pozostaje w pamięci. Doświadczenia zdobyte na wycieczkach w młodości są wykorzystane i kontynuowane w przyszłości. Sukcesem jest jeśli uda się nauczycielowi zaszczepić w uczniach iskierkę odpowiedzialności za świat przyrody.

"Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci"

Realizując program dydaktyczno - wychowawczy w klasach I - III zwraca się uwagę na tematykę dotycząca ochrony przyrody i naturalnego środowiska. dziecko poznaje własną miejscowość i jej potrzeby, ciekawe obiekty przyrody i roztacza nad nimi opiekę, wie jak chronić środowisko przed zanieczyszczeniami, bierze czynny udział w pracach na rzecz środowiska, wie jak zachować się podczas wycieczki do parku, do lasu, nad staw, do ogrodu zoologicznego. Każda z nich dostarcz wielu wrażeń, zaspokaja ciekawość, zbliża do przyrody, a jej powodzenie zależy również od umiejętnego kierowania uczniami przez nauczyciela. Jeżeli potrafi on pobudzić inicjatywę dzieci we właściwym kierunku - zgodnym z programem nauczania, dobrać właściwe treści, to dzieciom będzie się wydawało, ze uczą się tego, czego chcą, a nauczanie będzie zgodne z zainteresowaniami uczniów.

Najpełniejsze zastosowanie na wycieczce ma obserwacja kierowana, wymaga od nauczyciela przemyślenia i jej zaplanowania. Stosuje się ja wtedy, gdy zadania poznawcze są rozległe, a przedmiot poznawania mało znany. Jeżeli uczniowie nie znają potrzebnych pojęć, nie umieją posługiwać się technikom obserwatora to nauczyciel bezpośrednio kieruje ich pracą spostrzeżeniową i działaniem.

Zadaniem jego jest dobrać takie metody obserwowania, które dają najlepsze efekty. to od form i metod pracy nauczyciela, każdy w nauczaniu początkowym jest autorytetem dzieci, zależy jak będzie przebiegał proces dydaktyczno - wychowawczy w klasach I - III.

Dzieci w tym okresie cechuje duża ciekawość poznawcza, duże możliwości w myśleniu, wystarczy tylko uatrakcyjnić i ułatwić naukę, a można to zrobić właśnie w oparciu o wycieczki, które często stanowią punkt wyjścia w realizacji treści programu. Dla ucznia wycieczki są środkiem do podnoszenia wyników nauczania, konkretyzują i pomnażają wiedzę, kształcą uczucia szacunku do wysiłku twórczego i pracy ludzkiej, wyrabiają samodzielność i wytrwałość przez pokonywanie trudności, wychowują przyszłego konsumenta, uczą życia w gromadzie, itp.

Dla nauczyciela stanowią okazje poznania upodobań, zamiłowań i zainteresowań uczniów, dostarczają ciekawego materiału do dalszej pracy.

Radosne przeżycia i ciekawe doświadczenia wyniesione z wycieczek pobudzają dzieci do wypowiadania się na ich temat, są okazją do rozmów indywidualnych, czynią naukę bardziej ciekawą, traktując ją w sposób całościowy i perspektywiczny.

Literatura
1) Czajkowska Z, Czajkowski St., Krawczyk M., Wycieczka uczy i wychowuje, PZWS, Warszawa 1964r.
2) Dąbrowa M., Szkolne wycieczki historyczne, WSiP, Warszawa 1975r.
3) Dziurzyński A., Szkolne wycieczki zoologiczne, PZWS, Warszawa 1963r.
4) Galant J., Hawlicki J., Proces dydaktyczno - wychowawczy w klasach I - III, WSiP, Warszawa 1978r.
5) Krawczy M., Wycieczki, Nasza Księgarnia, Warszawa 1948r.
6) Łobożewicz T. (red.), Krajoznawstwo i turystyka w szkole, WSiP, Warszawa 1985r.
7) Słodkowski W., Szkolne wycieczki polonistyczne, PZWS, Warszawa 1987r.

Stanisława Bator
Publiczne Przedszkole Nr 10 w Kędzierzynie-Koźlu

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie