Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Problem trudności w pisaniu - zaburzenia a rodzaje błędów

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 14684 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Problem trudności w pisaniu ma swoje źródło w:

  • zaburzeniach funkcjonowania analizatora wzrokowego
  • zaburzeniach funkcjonowania analizatora słuchowego
  • zaburzeniach procesu lateralizacji
  • zaburzeniach rozwoju ruchowego

    Zaburzenia w funkcjonowaniu analizatora wzrokowego negatywnie wpływają na proces czytania i pisania, który wymaga od dziecka umiejętności porównywania odpoznawania różnych znaków graficznych. Rozpoznawanie znaków, które zbliżone są do siebie wielkością i kształtem, polega na subtelnym różnicowaniu będącym rezultatem złożonych procesów analizy i syntezy w obrębie analizatora wzrokowego. Niezbędnym zaś warunkiem tych procesów jest anatomicznie zbudowany analizator. W skład analizatora wzrokowego wchodzi: receptor - a więc narząd zmysłowy, wraz z umieszczonymi w nim zakończeniami nerwowymi, droga prowadząca oraz korowa część analizatora, w której zachodzi fizjologiczny proces analizy i syntezy wzrokowej.

    Dziecko z wadą wzroku, np. krótkowzroczne lub dalekowzroczne spostrzega powierzchownie, niedokładnie, co ogranicza zakres jego doświadczeń wzrokowych. Właściwie dobrane szkła mogą zmniejszyć lub zlikwidować trudności percepcyjne.

    Zakłócenia spostrzegania wzrokowego mogą jednak występować przy całkowicie sprawnym receptorze i być spowodowane zaburzeniami w obrębie wzrokowych struktur mózgowych. Zaburzenia te można zmniejszyć lub zlikwidować tylko odpowiednimi ćwiczeniami o charakterze wyrównawczo - kompensacyjnym.

    Złożone procesy analizy i syntezy w obrębie korowej części analizatora wzrokowego podlegają bardzo istotnym przekształceniom wraz z wiekiem dziecka, mówiąc ściślej wraz z jego rozwojem tych jego wyższych czynności nerwowych , które stanowią fizjologiczną podstawę spostrzeżeń wzrokowych. Sprawność więc jakiegokolwiek analizatora należy zawsze odnosić do ściśle określonego wieku.

    U niektórych dzieci prawidłowo rozwijających się pod innymi względami, możemy stwierdzić znacznie niższy od typowego dla ich wieku, poziom spostrzegania wzrokowego.

    Dzieci z zaburzeniami analizy i syntezy wzrokowej ujawniają już w pierwszym okresie nauki czytania i pisania bardzo poważne trudności. Nie różnicując prawidłowo kształtów pojedynczych liter, tym bardziej nie potrafią porównać ze sobą struktur graficznych złożonych (a więc wyrazów). Ujęcie litery jako symbolu nie sprawia im trudności. Istotą trudności jest niemożność prawidłowego spostrzegania oraz zapamiętywania graficznego obrazu poszczególnych liter. Zaburzona analiza i synteza wzrokowa uniemożliwia tym dzieciom prawidłowe odtwarzanie kształtów graficznych liter nie tylko z pamięci, lecz również na podstawie modelu. Poważniejsze zaburzenia funkcji wzrokowych mogą stanowić utrudnienie w kształtowaniu się u dziecka pojęcia liczby i wpłynąć niekorzystnie na początkowe stadium arytmetycznego myślenia. Mając trudności z różnicowaniem wzrokowym wyrazów oraz z ich zapamiętywaniem dziecko nie operuje swobodnie zbiorami i nie przyporządkowuje im odpowiednich liczb.

    W związku z tym uczniowie robią charakterystyczne błędy, takie jak:
    1. Mylenie liter o podobnych kształtach, np.: ę- e, m - n, u - w, l - t, co obserwujemy zarówno przy czytaniu, jak i pisaniu.
    2. Mylenie przy czytaniu wyrazów o podobnej strukturze: "las" - "lis", "ma" - "na", "kora" - "kara" itp.
    3. Nieprawidłowe odczytywanie przedrostków i przyrostków np.: plątanie słów: "odjazd" - "podjazd" - "przyjazd" oraz zmieniające teść zdania zamienianie końcówek fleksyjnych np. "chłopcom - "chłopców", "biegały" - "biegali" itp.

    4. Przy czytaniu przepisywaniu opuszczanie liter lub sylab w wyrazach, słów w zdaniach, wierszy w tekście.

    Nie zawsze jednak percepcja wzrokowa wykazuje obniżenie całościowe. Bywa zaburzona tylko pod pewnym względem. Taką właściwością percepcji wzrokowej, która staje się szczególnie ważna w procesie czytania i pisania jest jej kierunkowość. Aspekt kierunkowy we wzrokowym ujmowaniu kształtów wiąże się z jednej strony z ogólnym poziomem rozwoju percepcji wzrokowej dziecka z drugiej zaś z rozwojem jego orientacji przestrzennej.

    Ujawnia się to w postaci inwersji dynamicznej i inwersji statycznej.

    Uczniowie popełniają wtedy błędy , takie jak:
    1. Mylenie kierunków w stosunku do osi pionowej: przy odwzorowywaniu liter (a=, b=)
    - przy czytaniu i przepisywaniu mylenie takich liter jak g-p, d-b
    - zamiana kolejności liter w wyrazach np. "do" - "od", "kto"- "kot"
    Ten rodzaj błędów nazywamy inwersją dynamiczną
    2. Mylenie kierunków w stosunku do osi poziomej, czyli kierunku góra - dół np. n-u, p-b, m-w.
    Jest to inwersja statyczna.
    Te trudności w orientacji przestrzennej zależne są zarówno od poziomu percepcji wzrokowej jak też od zaawansowania i rodzaju procesu lateralizacji.

    Następnym źródłem trudności w pisaniu są zaburzenia w funkcjonowaniu analizatora słuchowego.

    Proces spostrzegania słuchowego uzależniony jest od sprawności funkcjonowania wszystkich części analizatora słuchowego. W przypadku uszkodzenia ucha jako narządu zmysłu, a zwłaszcza znajdującego się w nim receptora oraz dróg dośrodkowych , występuje głuchota różnego stopnia, zależnie od rodzaju i lokalizacji uszkodzenia. Uszkodzenia zaś analizatora słuchowego jest przyczyną zakłócenia czynności analityczno - syntetycznych. Symptomy tych zaburzeń są zależne od tego, czy wadliwie funkcjonuje korowa część analizatora słuchowego w półkuli dominującej (związanej ze słuchem fonemowym) czy podporządkowanej.

    Opóźnienia i zaburzenia w kształtowaniu spostrzeżeń słuchowych ujawniają się przede wszystkim w rozwoju mowy dziecka. Zaburzenia mowy mogą mieć rozmaite przyczyny. Mogą wiązać się z wadliwą budową aparatu artykulacyjnego lub też wynikać z ograniczonej sprawności ruchowej mięśni artykulacyjnych. Mogą być też spowodowane zaburzeniami funkcji analizatora słuchowego. Niezbędnym warunkiem prawidłowej artykulacji jest dokonywanie właściwej analizy poszczególnych dźwięków mowy, które sukcesywnie po sobie następują.

    Proces różnicowania dźwięków, ich analizowanie i syntetyzowanie dokonuje się na poziomie kory mózgowej. Jeżeli słuchowe okolice kory mózgowej są uszkodzone lub też funkcjonują mniej sprawnie, odbieranie i różnicowanie dźwięków przebiega wadliwie. Sytuacji tej nie należy mylić z niedosłuchem. Dzieci niedosłyszące źle odbierają dźwięki płynące ze zbyt dużej odległości lub wymawiane niezbyt głośno, ale jeżeli je usłyszą, potrafią je prawidłowo różnicować i wymówić.

    Dzieci z zaburzeniami analizy i syntezy słuchowej - odwrotnie: poszczególne dźwięki słyszą bardzo dobrze bez względu na odległość, natomiast z potoku mowy nie potrafią wychwycić ich wszystkich po kolei i prawidłowo zróżnicować.

    Doskonalenie procesów analityczno - syntetycznych w obrębie korowej części analizatora słuchowego postępuje wraz z dzieckiem. W drugim czy trzecim roku życia zniekształcenia wymowy są zjawiskiem normalnym. Jednak pod koniec wieku przedszkolnego należy je już traktować jako zaburzenie.

    Jednym z najbardziej uchwytnych przejawów zaburzeń percepcji słuchowej u uczniów w klasach początkowych są specyficzne trudności w czytaniu oraz pisaniu ze słuchu. Czytając, dziecko musi najpierw przełożyć poszczególne znaki graficzne na odpowiadające im dźwięki mowy, a następnie złączyć je w dźwiękową całość, odpowiadającą danemu słowu. Pisząc ze słuchu dziecko wykonuje analogiczne czynności w odwrotnym porządku. Najpierw musi z całości słuchowej dyktowanego słowa wyodrębnić poszczególne dźwięki, później zaś każdemu z tych dźwięków przyporządkować odpowiadający mu znak graficzny.

    I ten właśnie proces: składanie poszczególnych dźwięków w jedną całość przy czytaniu (synteza) i rozkładanie wyrazów na poszczególne dźwięki przy pisaniu ze słuchu (analiza) - sprawia największe trudności dzieciom z obniżonym poziomem korowych funkcji analizatora słuchowego.

    Dzieci z zaburzeniami słuchowymi potrafią prawidłowo podporządkować każdej literze odpowiadający jej dźwięk, lecz mają trudności ze scaleniem ich w słowo.

    Zdarza się, że dziecko uporczywie literuje ten sam wyraz kilkakrotnie, a nie "słyszy" całego słowa. Literowanie to przechodzi w nawyk niesłychanie trudny do przełamania. Takie literowanie nie jest jednoznaczne z analizą wyrazu lecz czynności podstawiania lub przyporządkowywania.

    Dziecko znając litery alfabetu wyodrębnia je wzrokowo w wyrazie i podporządkowuje każdej z nich określony dźwięk. Dźwięków tych nie można jednak zestawić w całość, ciągle od początku literując wyraz. Wcale to nie znaczy, że dokonało ono słuchowej analizy wyrazu.

    Dla uczniów z zakłóceniami percepcji słuchowej najpoważniejszą trudność stanowi pisanie ze słuchu (dyktando). Popełniają wtedy tak wiele błędów, że napisane słowa bywają niezrozumiałe.

    Najczęściej popełniane błędy to:
    1. opuszczanie liter w środku i na końcu wyrazu np. "upad" zamiast "upadł"
    2. opuszczanie sylab i liter w środku wyrazu np. "wiura" zamiast "wichura"
    3. zamiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne np. "śniek" zamiast "śnieg"
    4. nie różnicowanie pisowni "j" oraz "i" np. "kolacia" zamiast "kolacja"
    5. brak umiejętności stosowania zmiękczeń, zwłaszcza poprzez znak zmiękczający np. "słonice" zamiast "słońce"
    6. nie odróżnianie samogłosek nosowych od zespołów dźwiękowych: ą-om , ę-em, en np. "drogom" zamiast "drogą", "pienkny" zamiast "piękny"
    7. mylenie kolejności liter w wyrazach
    8. liczne przekreślenia i poprawki dokonane na skutek niezgodności z zapamiętanym obrazem graficznym wyrazu (pomagają sobie pamięcią wzrokową).

    Z obniżeniem poziomu analizy i syntezy słuchowej łączy się gorsza pamięć słuchowa i gorsza koncentracja uwagi na bodźcach dźwiękowych.

    Trudności w pisaniu spowodowane są również zaburzeniami procesu lateralizacji.

    Lateralizacja to przewaga czynnościowa jednej strony ciała nad drugą. Przejawia się nie tylko w pracy rąk; można ją zauważyć w zakresie ruchów tułowia, kończyn dolnych oraz parzystych narządów zmysłowych, przede wszystkim oczu.

    Lateralizacja, czyli stronność, funkcjonalna dominacja jednej ze stron ciała związana jest z dominowaniem jednej z półkul mózgowych. Ze względu na fakt krzyżowania się większości szlaków nerwowych, drogi nerwowe z prawej strony ciała docierają do lewej półkuli, a z lewej strony ciała do półkuli prawej. Zatem funkcjonalnej dominacji prawej strony ciała (głównie ręki) odpowiada dominacja lewej półkuli mózgowej.

    Przewaga jednej ręki nad drugą przy jednoczesnej ruchowej koordynacji pozwala człowiekowi osiągnąć wysoki stopień sprawności, a zarazem ekonomii motorycznej. Przewaga ta nie zjawia się od razu w postaci gotowej, lecz powstaje stopniowo i nasila się w miarę ogólnego rozwoju dziecka.

    Ze względu na większą sprawność funkcjonowania jednej strony ciała nad drugą można wyróżnić różne modele lateralizacji:

  • jednorodna prawostronna lub lewostronna - gdy w różnych zakresach obserwujemy ten sam rodzaj dominacji
  • niejednorodna lub skrzyżowana - gdy wyraźniej praworęczności i prawonożności towarzyszy lewooczność (lub odwrotnie)
  • niejednorodna słaba - gdy trudno stwierdzić jednoznaczną przewagę stronną zarówno ręki, oka i nogi. Wybór strony, jak i sprawność działania są niejednakowe i zależą od rodzaju wykonywanej czynności
    Odmianą tego rodzaju lateralizacji jest obustronność - gdy brak jest przewagi stronnej, a sprawność działania mięśni po obu stronach jest jednakowa.
    Dzieci różnią się nie tylko stroną, po której zaznacza się przewaga czynnościowa, lecz również tempem i siłą procesu lateralizacji. Oprócz dzieci wcześnie i silnie zlateralizowanych są takie, u których lateralizacja przebiega powoli a nasilenie jej jest słabe. Zakłócenia procesu lateralizacji odbijają się w sposób decydujący na nauce dziecka, jeśli współwystępują z innymi zaburzeniami rozwoju, a przede wszystkim:
  • z niezręcznością motoryczną
  • wadliwą koordynacją wzrokowo - ruchową
  • zaburzeniami orientacji przestrzennej
  • zaburzeniami mowy

    Trudności w nauce występują u dzieci:

  • z lateralizacją osłabioną (oburęcznych, obustronnych)
  • lewoocznych (z lateralizacją skrzyżowaną lub lewostronną)
  • leworęcznych

    Każdy z tych typów lateralizacji powoduje nieco odmienne trudności.
    Z lateralizacją osłabioną wiąże się:

  • opóźnienie rozwoju ruchowego
  • zaburzenie orientacji przestrzennej (związane jest z brakiem różnic w napięciu mięśniowym obydwu stron ciała oraz zaburzeniem aspektu kierunkowego percepcji wzrokowej)

    Następstwa skrzyżowania dominacji w zakresie oka i ręki to:

  • zaburzenie koordynacji wzrokowo - ruchowej powoduje dysgrafię i dysleksję
    (przestawianie liter podczas czytania i odwracanie podczas pisania - pismo lustrzane)

    U dzieci leworęcznych występują inne problemy szkolne. Podstawowa trudność to dostosowanie pisma do czynności prawej ręki (piszemy od strony lewej do prawej). Są to więc:

  • problemy natury technicznej, związane z ułożeniem dłoni i dużym napięciem przedramienia. Ogranicza to swobodę ruchów i niekorzystnie wpływa na stronę graficzną pisma
  • problem natury emocjonalnej - dotyczy własnej odmienności.

    Jak widać zaburzenia lateralizacji pozostają w związku z trudnościami w nauce zarówno pisania jak i czytania. Błędy w czytaniu i pisaniu jako charakterystyczne dla dzieci z zaburzeniami lateralizacji to:
    1. statystyczne odwracanie liter (mieszanie liter o podobnych kształtach a innym położeniu i kierunku np. b-d, p-b)
    2. dynamiczne odwracanie liter (przestawianie liter ze zmianą kolejności)
    3. opuszczanie lub dodawanie: liter, sylab, wyrazów
    4. błędne odtwarzanie liter (niedokładne odczytywanie i pisanie zarówno niektórych spółgłosek jak i samogłosek np. "los" czyta "las", "sęk" jako "sok".

    Ostatnim źródłem trudności w pisaniu są zaburzenia rozwoju ruchowego.

    Od dziecka, które rozpoczyna naukę szkolną, oczekuje się nie tylko określonego poziomu funkcji poznawczych, ale również określonego poziomu ruchowego. Mimowolna obserwacja więc wykazuje , że dzieci wstępujące do szkoły różnią się nie tylko właściwościami umysłu, uczuć, woli i charakteru, lecz również swoją sprawnością ruchową. Obok dzieci prawidłowo rozwiniętych pod względem ruchowym oraz dzieci wyróżniających się wyjątkowo dobrą sprawnością ruchową możemy wyodrębnić dzieci o ruchach mało sprawnych i niezręcznych, które z wielkim trudem wykonują czynności łatwe i proste dla swych rówieśników. Są to dzieci o opóźnionym rozwoju ruchowym. Zazwyczaj rozwój ruchowy dziecka jest zsynchronizowany z całokształtem jego rozwoju psychicznego.

    Często więc dzieci umysłowo upośledzone są jednocześnie dziećmi o opóźnionym rozwoju ruchowym, a dzieci dobrze umysłowo rozwinięte przejawiają dużą sprawność ruchową.

    Nierzadko jednak dzieci normalne, a nawet przedwcześnie umysłowo rozwinięte, wykazują parcjalne opóźnienie w zakresie rozwoju ruchowego. Z punktu widzenia lekarzy i pedagogów są to dzieci zdrowe, gdyż nie można ustalić uszkodzeń w zakresie układu nerwowego. U tych dzieci zaburzenia dotyczą sfery ruchowej i związane są z mikrozaburzeniami, wśród których można wyodrębnić cztery różne grupy objawowe:
    1.Obniżenie sprawności funkcjonalnej w obrębie pojedynczych aktów ruchowych (np. wybiórcze upośledzenie niektórych ruchów chwytnych).
    2. Zaburzenia "melodii" kinetycznej oraz koordynacji ruchowej (wykonywanie poszczególnych ruchów przebiega poprawnie, jednak widoczny jest brak ich powiązań w harmonijną całość: zaburzenie koordynacji ruchów tułowia w stosunku do ruchów kończyn).
    3. Obniżenie percepcji ruchów docelowych z jednoczesnym wzmożeniem psychoruchowego napędu (ruchom docelowym towarzyszą zazwyczaj współruchy oraz wzmożone napięcie mięśniowe).
    4. Zaburzenia koordynacji wzrokowo - ruchowej (opóźnienie wytwarzania się powiązań kinetyczno - kinestetyczno - wzrokowych).
    U dzieci z zaburzeniami rozwoju ruchowego, poszczególne objawy mogą występować w różnych kombinacjach oraz różnym stopniu nasilenia. Jednym z najistotniejszych zaburzeń z punktu widzenia możliwości realizowania wymagań szkolnych jest obniżenie sprawności manualnej. Może ono występować na tle ogólnego opóźnienia ruchowego lub mieć charakter izolowany.

    Przejawy obniżenia sprawności manualnej to:

  • zbyt wolne tempo wykonywanych czynności
  • zbyt mała precyzja ruchów dłoni i palców
  • obniżenie graficznego poziomu pisma (niekształtność liter, upraszczanie form liter, brak zachowania różnic wielkości między literami "wysokimi" a "niskimi" , niewłaściwe łączenie liter wskutek braku płynności)
  • niechęć lub trudności w zabawach angażujących ruchy rąk
  • brak estetyki w rysunkach i wytworach dzieci.

    Zaburzenia ruchowego rozwoju dziecka mają różnoraki, niekorzystny wpływ nie tylko na sferę poznawczą, lecz również na rozwój emocjonalno - uczuciowy dziecka i jego społeczne przystosowanie. Dzieci te częściej mają trudności w nauce i stwarzają liczne problemy i kłopoty wychowawcze.

    mgr Anna Kempisty
    Ostrów Mazowiecka

  • Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

    X


    Zarejestruj się lub zaloguj,
    aby mieć pełny dostęp
    do serwisu edukacyjnego.




    www.szkolnictwo.pl

    e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
    - największy w Polsce katalog szkół
    - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




    Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

    Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




    Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie