Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Polska ochrona praw dziecka

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 10116 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Prawo polskie jest zgodne z postanowieniami Konwencji o Prawach Dziecka.

Polska była inicjatorem Konwencji i przystąpiła do niej jako jedno z pierwszych państw, chociaż stosunkowo długi proces ratyfikacji spowodował, że zaczęła ona obowiązywać od 7 lipca 1991 roku.(1)

Ratyfikując Konwencję Polska zobowiązała się do podjęcia wszystkich odpowiednich środków ustawodawczych dla realizacji praw w niej uznanych.

Podstawowym źródłem dla kształtowania przepisów prawa dotyczących ochrony dziecka i jego praw jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Konkretyzacja ogólnych postanowień Konstytucji dotyczących praw dziecka zawarta jest w wielu aktach ustawodawczych. Do najważniejszych należą: Kodeks Cywilny, Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy, Kodeks Karny, Kodeks Pracy oraz Ustawa o Systemie Oświaty.

Określone są w nich prawa dziecka do wychowania w rodzinie, do bezpłatnej nauki, do opieki zdrowotnej, do odpowiedniego zabezpieczenia warunków bytowych, do korzystania z dóbr kultury. Konstytucja przewiduje obowiązek państwa do otoczenia szczególną troską wychowania młodzieży, zapewnienie jej szerokich możliwości rozwoju. Na rodziców nakłada obowiązek wychowania dzieci na prawych i świadomych swych obowiązków obywateli. Inne postanowienia Konstytucji zapewniają równouprawnienie wszystkich dzieci niezależnie od narodowości, rasy, wyznania, a także gwarantują dzieciom urodzonym poza małżeństwem te same prawa jakie mają dzieci urodzone w małżeństwie.(2)

W prawie polskim pojęcie "dziecka" pokrywa się z pojęciem "dziecka" ustalonym w Konwencji, ponieważ wg naszych przepisów Kodeksu Cywilnego "pełnoletni jest kto ukończył lat osiemnaście."(1)

Główna zasada Konwencji o nadrzędności dobra dziecka znajduje odbicie w ustawodawstwie polskim, zarówno w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym oraz w przepisach Ustawy o Postępowaniu w Sprawach Nieletnich.

Konwencja silnie akcentuje prawo dziecka do wychowania w jego naturalnym środowisku rodzinnym w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia, w warunkach zapewniających mu prawidłowy rozwój fizyczny, moralny i społeczny - o czym mówi także prawo polskie.

Władza rodzicielska, jaką sprawują rodzice, obejmuje szczególnie obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą dziecka i jego majątkiem. Rodzice mają obowiązek troszczenia się o zdrowie i bezpieczeństwo dziecka, o jego wychowanie i rozwój intelektualny. Dziecko zaś zobowiązane jest do posłuszeństwa.(2)

Poza interwencją pozostaje sfera wychowania dziecka oraz dobór metod i środków wychowawczych stosowanych przez rodziców. Duża swoboda pozostawiona zostaje także nauczycielom. Prawo przewiduje interwencje jedynie w sytuacjach drastycznych. Zdarza się, że mimo naruszeń norm prawnych sprawy dziecka rzadko doznają ochrony. Odnosi się to np. "do prawnego przyzwolenia karcenia dzieci, które w rzeczywistości przy powszechnej aprobacie bicia jako skutecznej kary wychowawczej prowadzi do tego, że nadużywanie różnych form przymusu wobec dzieci, także małych, staje się problemem społecznym."(3)

Sfera wychowania okazała się punktem newralgicznym. Polska ratyfikując Konwencję zgłosiła interpretację rozważającą kilka artykułów, zmierzając do ugruntowania tradycyjnego systemu wychowania w rodzinie. Dotyczy to artykułów Konwencji, które pozwalają dziecku na głoszenie własnych poglądów, na swobodę wypowiedzi, zobowiązują dorosłych do wysłuchania ich i respektowania praw, które ochraniają prywatność dziecka. Polska interpretacja głosi, "że prawa przysługujące dziecku dokonuje się z poszanowaniem władzy rodzicielskiej, zgodnie z polskimi zwyczajami i tradycjami dotyczącymi miejsca dziecka w rodzinie i poza rodziną."(1)

Nad prawidłowym wykonywaniem władzy rodzicielskiej czuwa Sąd Opiekuńczy, który ma obowiązek udzielać pomocy rodzicom, jeśli jest ona potrzebna i ingerować (ograniczać, zawieszać, pozbawiać władzy rodzicielskiej), jeśli istnieją ważne powody. W sytuacji, gdy rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej przepisy Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego przewidują możliwość adopcji, której celem jest przyjęcie dziecka do rodziny i stworzenie mu właściwych warunków życia i wychowania.

Dzieci pozbawione opieki środowiska rodzinnego, mają prawo do pomocy i opieki zapewnionej przez państwo. Są to Domy Dziecka, Rodzinne Domy Dziecka oraz rodziny zastępcze.

W Polsce dzieci mają prawo do ochrony zdrowia w ramach lecznictwa i ubezpieczeń, jakie przysługują ich rodzicom, a także w ramach przepisów dotyczących lecznictwa dla dzieci i młodzieży.

Mają również prawa o charakterze kulturalnym, przede wszystkim prawo do nauki, dostępu do różnych informacji, prawo do aktywnego uczestnictwa w kulturze, do rozrywki i zabawy.

Konwencja wskazuje na prawo dziecka do ochrony przed wyzyskiem ekonomicznym i wykorzystywaniem go do pracy, która może być szkodliwa dla jego zdrowia, rozwoju fizycznego, umysłowego i społecznego. Zaleca konieczność określenia minimalnej granicy wieku dla dziecka, które może być zatrudnione.

W Polsce ustanowiony jest bezwzględny zakaz zatrudnienia osób, które nie ukończyły 15 lat.

Osoby w wieku 15 - 18 lat mogą być zatrudnione na szczególnych zasadach. Podstawowymi warunkami są: ukończenie szkoły podstawowej i stan zdrowia pozwalający na wykonywanie pracy.1

Podsumowując możemy powiedzieć, że prawo polskie realizuje założenia Konwencji i wszystkie jej szczegółowe wskazania.

Mimo stosunkowo dobrego systemu prawnej ochrony dzieci, przestrzeganie praw dzieci w naszym kraju nie wygląda zbyt optymistycznie. Jest to wynikiem funkcjonowania w naszej kulturze pewnego obyczaju: oczywistości przedmiotowego traktowania dzieci.

Nieprzestrzeganie praw dzieci w naszym kraju przejawia się głównie w:
- stosowaniu wobec dzieci różnych form przemocy,
- nadużywaniu władzy wobec dzieci,
- zaniedbywaniu obowiązków wobec dzieci.(2)

Stosowanie przemocy wyraża się w szerokiej gamie zachowań agresywnych i kar, jakie dorośli stosują wobec dzieci - od klapsa do skrajnej formy - maltretowania dziecka.

Przykładem nadużywania władzy dorosłych wobec dzieci może być łamanie tajemnicy dziecięcej korespondencji, jak również zdominowanie dziecka przez bezwzględne podporządkowanie.(1)

Zaniedbywanie obowiązków wobec dzieci przez ich bezpośrednich opiekunów dotyczy wszelkich sfer życia dziecka.

Skalę tego zjawiska mogą zilustrować następujące dane:2
- około 37 tyś. dzieci pozbawionych opieki rodziców żyje w rodzinach zastępczych,
- około 15,5 tyś. dzieci żyje w Domach Dziecka,
- około 45 tyś. dzieci żyje w specjalnych ośrodkach wychowawczych,
- około 13 tyś. dzieci rocznie przebywa w Pogotowiach Opiekuńczych.

W 1981 roku powstał w Polsce Komitet Ochrony Praw Dziecka. Była to pierwsza tego typu organizacja pozarządowa w Europie Wschodniej. Skupia około 1000 działaczy społecznych pracujących w 25 komitetach terenowych. Prowadzi Biuro Interwencji przy Zarządzie Krajowym zatrudniającym wysoko kwalifikowanych specjalistów z dziedziny psychologii, pedagogiki i prawa.

Współpracuje z organami i instytucjami państwowymi, podpisał porozumienie o współpracy z Ministrem Sprawiedliwości i Ministrem Edukacji Narodowej. Uczestniczy także w międzynarodowym ruchu na rzecz ochrony praw dziecka.

Komitet Ochrony Praw Dziecka broni praw indywidualnych i zbiorowych dziecka, podejmuje inicjatywy na rzecz doskonalenia systemu ochrony praw dziecka oraz systemu opieki i wychowania, dba również o prawidłowe stosowanie wobec dziecka przepisów prawa.(3)

Komitet Ochrony Praw Dziecka prowadzi długofalowe kampanie publiczne:(4)
- wychowanie bez bicia: akcja ma na celu wyeliminowanie z zachowań rodziców nieskutecznych i nieetycznych kar fizycznych, powszechnie stosowanych wobec dziecka . KOPD dąży do prawnego zakazu tych kar wobec dzieci;
- do przedszkola bez płaczu: akcja ma na celu zredukowanie dziecięcego stresu spowodowanego pierwszymi dniami pobytu dziecka w przedszkolu. KOPD dąży, by rodzice mieli zagwarantowaną możliwość przebywania w przedszkolnych grupach razem ze swoimi dziećmi w pierwszych dniach ich pobytu w przedszkolu;
- otwarte drzwi do szpitali dziecięcych: akcja stawia sobie cel, by rodzice mogli uczestniczyć w procesie hospitalizacji swoich dzieci, by mieli wolny dostęp do szpitali;
- żeby sieroty przestały być sierotami: KOPD dąży do zlikwidowania występowania tzw. sieroctwa społecznego, poprzez zmiany w systemie opieki. Opowiada się za zmianami w procedurze adopcyjnej, za upowszechnieniem instytucji Pogotowia Rodzinnego, wspomaga dzieci w rodzinach zagrożonych w ich naturalnym środowisku, zapobiega o prawo matek - mężatek, do wychowywania dzieci;
- o prawo dziecka do miłości: KOPD zmierza, by przy podejmowaniu decyzji o losach dziecka w sytuacji kryzysu rodzinnego, kierować się przede wszystkim kryterium związków emocjonalnych dziecka z opiekunami. Dąży także do zmiany przepisów Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, jak również prowadzi mediacje rodzinne;(1)
- o serce dla ucznia: celem akcji jest redukcja uczniowskich lęków, poprzez pełne upodmiotowienie dzieci w wieku szkolnym. KOPD prowadzi Telefon Zaufania dla dzieci, jest inicjatorem powołanego Towarzystwa Pomocy Młodzieży działającego na zasadzie młodzieżowej samopomocy, upowszechnia znajomość Konwencji o Prawach Dziecka ONZ wśród dzieci i młodzieży.(1)

Głównym celem KOPD jest "ochrona dziecka jako istoty nieświadomej jej praw i niezdolnej do walki o ich przestrzeganie."(2)

W Polsce działa również Rzecznik Praw Dzieci.

Jest to określenie urzędu i osoby - obrońcy indywidualnych i zbiorowych praw dzieci. Jest on uprawniony do: kwestionowania niewłaściwych decyzji prawnych dotyczących dzieci, dochodzenia i sugerowania właściwych rozwiązań, podejmowania wszelkich działań mających na celu poprawę warunków społeczno - bytowych dzieci i promocji ich praw w społeczeństwie.(3)

Urzędy rzeczników praw dzieci działają w kilkunastu państwach świata. W Polsce z inicjatywą powołania rzecznika występował m. in. Komitet Ochrony Praw Dziecka oraz niezależne ugrupowania uczniowskie.

1 września 1993 r. Warszawskie Kuratorium Oświaty utworzyło Biuro Rzecznika Praw Ucznia, którym kieruje Lucyna Bojarska.4 Pracuje tam na zasadzie wolontariatu młodzież, która działa na rzecz poprawy sytuacji uczniów. Działalność Biura ma na celu: egzekwowanie przepisów zawartych w aktach prawnych, stworzenie uczniom możliwości otrzymywania pomocy w sytuacjach, w których łamane są ich prawa, pracę na rzecz edukacji prawnej młodzieży, prowadzenie badań mających określić poziom realizacji praw ucznia w placówkach oświatowych, wspieranie działalności samorządów szkolnych.

D. Szymańska w artykule "Jak bronić praw ucznia" wymienia sprawy, z jakimi najczęściej zwracano się do Biura Rzecznika Praw Ucznia.(1)

Najczęściej zwracali się o pomoc rodzice i głównie były to prośby o interwencje (90% dotyczyły usunięcia uczniów ze szkoły). Pani Rzecznik zajęła się 58 takimi sprawami i tylko w dwóch przypadkach skreślenia z listy uczniów dokonano zgodnie z prawem.

Cztery prośby dotyczyły interwencji w sprawie stosowania przemocy fizycznej i psychicznej na terenie placówek oświatowych. Jedna z tych spraw znalazła epilog w sądzie. Inne prośby o interwencję dotyczyły m. in. wymuszania od rodziców składek na rzecz szkoły, dyskryminacji mniej zdolnych uczniów, konfliktu rady rodziców z nauczycielem, pomocy materialnej uczniom oraz pomocy w przeniesieniu do innej szkoły.(2)

Pani Rzecznik wyróżniła dwie sfery zaniedbań, jeśli chodzi o nieprzestrzeganie praw uczniów w warszawskich szkołach. Pierwsza dotyczy nieprzestrzegania przez nauczycieli praw ucznia, zawartych w statutach szkół. Nauczyciele często dają uczniom do zrozumienia, iż nie są zainteresowani zapisami statutu i nie zamierzają ich przestrzegać, co wynika z ich niskiej świadomości prawnej. A przecież relacje nauczyciel - uczeń, określa szereg aktów prawnych, których należy przestrzegać.(3)

Druga sfera zaniedbań dotyczy demokratycznej edukacji w szkołach. Powinnością nauczycieli jest m. in. przygotowanie młodzieży do funkcjonowania w strukturach demokratycznego państwa, ale niestety większość z nich nie uświadamia sobie wystarczająco tych zadań. Jako przykład możemy wymienić - niechętny stosunek pedagogów do samorządności uczniowskiej.

Jak możemy ocenić postawę nauczycieli, którzy mówią uczniom, że samorząd nie powinien "zabawiać się" w kontrolowanie postanowień statutu, a ma jedynie pilnować, by nikt nie palił w toalecie papierosów i sprawdzać czy wszyscy włożyli kapcie.

Uważam, że w szkołach, w których tak się dzieje, trudno wychować ludzi szanujących swoje prawa oraz prawa innych.

Bibliografia :
1.E. Czyż (red): Dziecko i jego prawa, KODP, Warszawa 1992
2.A. Łopatka (red): Konwencja o prawach dziecka a prawo polskie, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1991
3.Komitet Ochrony Praw Dziecka, Polis 1994
4. D. Szamańska: Jak bronić praw ucznia?, Problemy Opiekuńczo - Wychowawcze 1995

Agnieszka Woźniak
Przedszkole nr 11 w Warszawie

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie