Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Gospodarka i społeczeństwo krajów Ameryki Środkowej

 

 

W pracy tej zostanie przedstawiona struktura społeczno-ekonomiczna państw Ameryki Środkowej. Za region ten uważa się obszar położony na południe od Meksyku, na tzw. międzymorzu. W szerszym rozumieniu rozciąga się tą nazwę na wyspy Morza Karaibskiego i Wyspy Bahama. My skupimy się tylko na państwach leżących bezpośrednio na kontynencie. Kraję te charakteryzują się pewnymi wspólnymi cechami szczególnymi. Jest to język, religia wyznawana przez zdecydowaną większość ludności i struktura gospodarcza.

Region Ameryki Środkowej na ogół kojarzy nam się z kulturą prekolumbijską, pięknymi plażami Morza Karaibskiego ale także z polityczną korupcją, przestępczością zorganizowaną i rządami junt wojskowych. Ludność tego regionu to prawdziwa mozaika ras i kultur. Wszędzie widoczne są wpływy zarówno kultury kolonialnej (hiszpańskiej), afrykańskiej jak i rdzennej indiańskiej.

Obszar Ameryki Środkowej zamieszkują głównie Metysi. W Hondurasie stanowią ok. 90%, Nikaragui. Warto zwrócić uwagę na dwa kraje, których struktura etniczna zasadniczo różni się od pozostałych państw regionu. W Gwatemali około 45% ludności to Indianie głownie Maya-Quiche, reszta to Metysi, a biali stanowią zaledwie kilka procent społeczeństwa. Natomiast w przypadku Kostaryki 93% mieszkańców stanowi biała ludność. Zalicza się do niej Kreoli, czyli potomków dawnych emigrantów hiszpańskich urodzonych już w Kostaryce. Pochodzenie etniczne bardzo często decyduje o sytuacji materialnej ludności. Występuje tam silna hierarchizacja społeczeństwa, w którym na szczycie znajdują się potomkowie białych kolonizatorów a na dole drabiny Indianie.

Zwraca uwagę bardzo wysoki analfabetyzm sięgający powyżej 40%. W Gwatemali osiąga rekordową wartość 65% (mimo że jest bezpłatne i obowiązkowe do 14 roku życia), w Hondurasie 27%, w Nikaragui 20%, w Panamie 11%. Najwyższy poziom wykształcenia posiadają mieszkańcy Kostaryki wśród których analfabeci to zaledwie 5%.

Sieć osadnicza charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem przestrzennym Najgęściej zaludnione obszary to głównie wnętrze lub wybrzeża Morza Karaibskiego. Stopień urbanizacji kształtuje się w granicy czterdziestu kilku procent. Najwyższy stopień zurbanizowania posiada Nikaragua 60% najniższy 38% Gwatemala.

Wszystkie kraje Ameryki Środkowej cechuje bardzo wysoki przyrost naturalny sięgający powyżej 3%.W Gwatemali wynosi 3,9%,, Hondurasie 3%. Średnia wieku to ok. 65 lat. Najkrócej żyją mieszkańcy Gwatemali ok. 62 lat, najdłużej mieszkańcy Kostaryki i Panamy ok. 70 lat. Są to więc młode społeczeństwa w których ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowi ok.50 %. Ogromnym problemem regionu jest bardzo wysokie bezrobocie (przekracza 30%), będące wynikiem złej struktury gałęziowej gospodarki. Również wszystkie kraje regionu środkowo amerykańskiego mają zbliżoną sytuację ekonomiczną. Dominującym działem gospodarki jest rolnictwo, w którym zatrudniona jest znaczna część ludności. W Gwatemali jest to ok. 49%, w Hondurasie 62%, 32% Nikaragui, Kostaryce a w Panamie 30%.

Przy tak dużym zatrudnieniu rolnictwo dostarcza ok. 1 dochodu narodowego w większości tych państw. W strukturze PKB stanowi mniej niż ok.26% w Gwatemali, 25% w Hondurasie, 30% w Salwadorze. Cechą charakterystyczną rolnictwa tego regionu jest niska wydajność, przy ogromnym zróżnicowaniu wielkości gospodarstw. W zasadzie w większości krajów dominują dwa typy gospodarstw: małe samozaopatrzeniowe gospodarstwa chłopskie na ogół poniżej 5 ha, w Nikaragui stanowią ponad 60% wszystkich gospodarstw, a w Gwatemali ponad 75 %, wyjątek stanowi Honduras gdzie na strukturze wielkości gospodarstw zaciążyła przeszłość historyczna - inwestycje koncernów amerykańskich. Drugi typ to wielkie plantacje monokulturowe typowe dla tego regionu. Cechą charakterystyczną rolnictwa jest bowiem skrajna koncentracja ziemi która powoduje, że podstawowych problemem tego regionu jest głód ziemi.

Próby przeprowadzenia reform w wielu krajach zakończyły się niepowodzeniem. W Hondurasie doprowadziły do społecznych zamieszek, które ogarnęły większość prowincji. Jedynie w Salwadorze i Kostaryce zakończyły się połowicznym sukcesem.

Stałym elementem krajobrazu tego regionu są małe ubogie wioski i ogromne plantacje trzciny, bananów oraz hacjendy hodowlano-rolnicze. Produkcja rolna nastawiona jest dwutorowo: uprawa roślin żywieniowych - kukurydzy, fasoli, ryżu i maniok, sorgo oraz uprawa roślin przeznaczonych na eksport: kawa, banany, trzcina cukrowa, tytoń. Archaiczne metody uprawy, w niewielkim stopniu zaspokajają potrzeby mieszkańców. Według szacunków FAO ponad 1 ludności regionu jest stale niedożywiona. Hodowla o charakterze ekstensywnym, mało wydajna produkuje na potrzeby rynku wewnętrznego.

Cechą typową tego obszaru są postępujące procesy ubożenia ludności, szczególnie wiejskiej, którą tak naprawdę od mieszkańców miast oddziela wielka przepaść. Wzrost biedy jest rezultatem wielu czynników do których należą: zbyt wolne tempa wzrostu gospodarczego w stosunku do tempa wzrostu liczby ludności oraz brak reform strukturalnych. W ostatnim okresie obserwuje się poprawę sytuacji, chociaż gospodarka pozostaje uzależniona od eksportu produktów rolnych, z których podstawę stanowią: kawa, banany, cukier, bawełna.

Dla tych opartych o monokulturowy eksport krajów, przyjęło się określenie republiki bananowe. Tak naprawdę jest to jednak główny towar eksportowy jedynie Hondurasu i Kostaryki. Banany pojawiły się w Ameryce Środkowej dopiero w końcu XIX wieku. Uprawa bardzo dobrze przyjęła się w tym regionie, a rozłożyste bananowce z powodzeniem wtopiły się w krajobraz. Można je spotkać na każdym kroku w całej gamie gatunków od tych posiadających kilkucentymetrowe owoce po ogromne nie nadające się do bezpośredniego spożycia plantany. Pierwszym krajem eksportującym banany była Kostaryka. Prawdziwy boom na eksport tych owoców rozpoczął się na początku XX wieku. Już wówczas eksport bananów znajdował się pod kontrolą trzech wielkich koncernów. Obecnie są to północnoamerykańskie koncerny United Fruit Company oraz United Branch i Standard Fruit. Kostaryka wysyła rocznie ponad 4,5 mln. ton bananów o wartości ponad 670 mln.$. Pozostałe kraje eksportują znacznie mniejsze ilości, ale ich dominacja na rynkach światowych jest niepodważalna. Drugim towarem eksportowym krajów Ameryki Środkowej jest kawa, w której eksporcie wyspecjalizowała się Gwatemala. Pierwsze kawowce posadzili jezuici w połowie XVIII wieku, a przemysłowe plantacje założyli osadnicy niemieccy ponad sto lat później. Dziś eksport kawy stanowi ok. 30% całego eksportu tego kraju. Obok kawy i bananów intensywnie rozwija się eksport cukru.

Mimo dominującego rolnictwa przemysł rolno-spożywczy jest stosunkowo słabo rozwinięty. Jest to rezultatem ciągłych braków finansowych. Ludność, szczególnie wiejska oprócz rolnictwa zajmuje się rzemiosłem, kultywując w ten sposób tradycje narodowe. Szczególnie w miastach odwiedzanych przez turystów można za niewygórowaną cenę kupić wyroby miejscowego rzemiosła.

Wbrew sprzyjającym warunkom naturalnym oraz uwarunkowaniom historycznym, o wiele mniejsze znaczenie w gospodarce spełnia turystyka. Ciągłe niepokoje i konflikty w regionie nie sprzyjały jej rozwojowi. Duży problem stanowi też słabo rozwinięta baza turystyczna. W ostatnim okresie widać jednak znaczną poprawę w standardzie oferowanych usług turystycznych.

W Ameryce Środkowej szczególnie widoczne są zależności polityczno-ekonomiczne. Wszystkie kraje regionu to dawne kolonie hiszpańskie, które niepodległość uzyskały dopiero w początkach wieku XIX. Po ustąpieniu Hiszpanów ich wpływy zastąpione zostały przez Amerykanów, a następnie władzę, w większości państw przejęły lokalne junty wojskowe. Dopiero druga połowa XX wieku przyniosła krajom tym wyzwolenie, ale nie oznaczało to jednak rozwiązania większości problemów z którymi borykał się region. Źródłem większości konfliktów są zaszłości kolonialne i niezwykle trudna sytuacja ekonomiczna regionu.

W najbardziej skomplikowanej sytuacji znajduje się Gwatemala, która przez blisko 40 lat pogrążona była w krwawej wojnie domowej. Nieudane rządy Arevalo i Guzmana, niepowodzenia we wprowadzaniu reform społeczno- gospodarczych i narastające konflikty wewnętrzne doprowadziły 1954 do przewrotu wojskowego popartego przez Stany Zjednoczone. Zamach dał początek trwającym do połowy lat 80-tych XX w. rządom junty wojskowej. Okres jej władzy charakteryzował się odejściem od reform zapoczątkowanych przez poprzednią rządzącą ekipę. Zaostrzyły się konfliktów wewnętrzne, związane z dyskryminacją ludności indiańskiej i represjonowaniem lewicy, która powoli zaczęła na nowo się odradzać. Eskalacja działań armii i terroru prorządowych "szwadronów śmierci", a także lewicowych grup zbrojnych, doprowadziła do anarchizacji życia społeczno - politycznego. Zainicjowany w 1984r. proces przejścia do rządów cywilnych, ograniczenia roli armii w państwie i zakończenia wojny domowej został w roku 1993 zagrożony przez zamach stanu J.Serrano Elíasa. Zamach zakończył się niepowodzeniem, a w Gwatemali przywrócono rządy konstytucyjne. Nowo wybrany prezydent doprowadził do porozumienia z lewicową partyzantką, ale nie zakończyło to konfliktu.

Konflikt wewnętrzny pochłonął ponad 200 tys. ludzi z blisko 7 milionowej społeczności, są to zresztą dane szacunkowe i nie dają pełnego obrazu sytuacji. Wojna domowa spowodowała ogromne zniszczenia i pogłębiła kryzys ekonomiczny. Największe straty poniosła ludność cywilna, a w szczególności mieszkańcy niewielkich indiańskich wiosek. Szczególnie odczuła to turystyka, gdyż znaczna część dochodów miejscowych wieśniaków pochodziła z tego źródła. Wojna zakończyła się 7 lat temu, ale konflikt trwa nadal i nie widać końca przemocy politycznej. Świadectwa toczonych się walk można spotkać niemalże w każdym regionie państwa, także w stolicy.

Pozostałe państwa także nie uchroniły się od wojen domowych. W początkach dyktatury rodziny Somozów, wspieranej przez Stany Zjednoczone, Nikaragua przeżywała szybki wzrost gospodarczy. Owocnie rozwijała się współpraca z państwami regonu. Nastąpił dynamiczny rozwój przemysłu przetwórczego, intensyfikacji produkcji rolnej, a w konsekwencji stabilizacja ekonomiczna. W drugiej połowie lat 70-tych XX wieku doszło do pogorszenia sytuacji gospodarczej, a także postępującej korupcji władz, zwiększenia represji, narastania konfliktów i napięć społecznych. W 1978, po zabójstwie przywódcy opozycji P.J. Chamorro Cardenala, nasiliły się akcje antyrządowe kierowane przez ugrupowania lewicowe. W 1978 wybuchło powstanie i w jego wyniku nastąpiło obalenie dyktatury i przejęcie władzy przez Tymczasowy Rząd Odnowy Narodowy wprowadzono tymczasową konstytucję, zapoczątkowano program socjalistycznych reform społeczno - ekonomicznych. Przy okazji nawiązano kontakty z Kubą, ZSRR i innymi państwami socjalistycznymi. Stopniowe wprowadzanie reżimu totalitarnego spotkało się ostrą reakcją opozycji która doprowadziła do utworzenia zbrojnych oddziałów antyrządowych (contras), stacjonujących w Hondurasie i Kostaryce. W początkach lat 80 - tych nastąpiła eskalacja wojny domowej. Katastrofalny stan gospodarki, rosnące zadłużenie i brak wsparcia z zewnątrz i upadek systemu komunistycznego, skłoniły rząd do rozmów z opozycją. Dopiero jednak w 1989 zostało zawarte porozumienie między FSLN a opozycyjną koalicją UNO, dotyczące demokratyzacji życia w Nikaragui i zorganizowania wolnych wyborów. Wybory 1990 wygrała UNO, a prezydentem została V. Barrios de Camorro, jej rządy nie poprawiły jednak sytuacji politycznej ani ekonomicznej. Nikaragua nadal należy do zapalnych miejsc tego regionu.

Odmiennie kształtowała się sytuacja polityczna Hondurasu, który już od końca XIX wieku znajdował się pod silnymi wpływami Stanów Zjednoczonych, które broniąc swych interesów na bananowych plantacjach, kilkakrotnie interweniowały zbrojnie. Druga połowa XX wieku to okres częstych zmian rządów wojskowych, konflikty wewnętrzne i wojna terytorialna z Nikaraguą. Nastąpił wzrost represji, szerzyła się korupcja, pogarszała sytuacja gospodarcza. W latach 80-tych Honduras zacieśnił współpracę z USA a w jej ramach otrzymał amerykańską pomoc finansową i militarną. Władze Hondurasu zgodziły się na stacjonowanie na jego terytorium nikaraguańskich oddziałów antyrządowych (contras), co prowadziło do incydentów zbrojnych i sporów dyplomatycznych z Nikaraguą.

Jedynym krajem tego regionu który ustrzegł się przed konfliktami jest Kostaryka. Ktoś kiedyś powiedział, że w historii tego kraju było mniej zapachu prochu niż w przeszłości jakiegokolwiek innego narodu. Swą stabilność Kostaryka zawdzięcza zlikwidowaniu w 1949 roku armii. Wówczas, puste koszary wojskowe zostały przemianowane na Muzeum Narodowe. Do dziś jest krajem neutralnym, nie posiadającym stałej armii. Likwidacja wojska Umożliwiło to przekazywanie rekordowego procentu budżetu na oświatę (28%), dzięki czemu kraj ten, szczyci się dzisiaj najmniejszym odsetkiem analfabetów w Ameryce Łacińskiej.

Stabilna sytuacja polityczna doprowadziła do tego że Kostaryka ma najwyższy standard życiowy w Ameryce Środkowej. Wartość dochodu narodowego jest znacznie większa niż w sąsiednich państwach. Dobrobyt i właściwie wdrażane reform społecznych przyczyniły się do umieszczania Kostaryki wśród 15 państw świata o najlepiej rozwiniętej opiece medycznej. Poza tym szczyci się ona najdłuższą średnią życia mężczyzn i kobiet w całej Ameryce. Wynosi ona odpowiednio 75 i 79 lat.

Przyczyn tego stanu rzeczy należy szukać między innymi w strukturze rasowej i etnicznej kraju a przede wszystkim w jego przeszłości historycznej. Jedynymi konfliktami w które uwikłana została Kostaryka były incydenty graniczne z Nikaraguą w początku lat 80-tych spowodowane zgodą Kostaryki na pobyt na jej terytorium nikaraguańskich oddziałów antyrządowych (contras) i akcjami dyplomatycznymi w celu izolacji politycznej rządu nikaraguańskiego. Szczególnie trudnym okresem dla regionu okazały się lata 80-te.

Mimo wielu różnic politycznych państwa Ameryki Środkowej starają się wspierać różnego rodzaju inicjatywy służące rozwojowi tego regionu. W 1960 roku utworzony został WSPÓLNY RYNEK AMERYKI ŚRODKOWEJ (CACM) przez Gwatemalę, Honduras, Kostarykę, Nikaraguę i Salwador na mocy Układu Ogólnego o Integracji Gospodarczej Ameryki Środkowej. Porozumienie ratyfikowane zostało w 1963 roku, przewidywało liberalizację stosunków gospodarczych między zainteresowanymi państwami, wprowadzenie stref wolnego handlu i unii celnej. W 1993 sygnatariusze układu ustalili wspólną 20% zewn. taryfę celną i podpisali porozumienie z Panamą w sprawie integracji gospodarczej w regionie. Kierunki polityki CACM są ustalane w czasie regularnych spotkań przedstawicieli państw członkowskich, decyzje robocze podejmuje stały sekretariat, podzielony na departamenty: przemysłu, rolnictwa, podatków i taryf, handlu, statystyki, programów ekonomicznych i społecznych, finansów, administracji i technologii.

Region Środkowoamerykański nadal znajduje się na liście najbardziej niebezpiecznych regionów świata. Kraje te niechętnie rozliczają się z kryminalną przeszłością wojskowych dyktatur, a powiązania obecnych władz z mafią nie stanowią żadnej tajemnicy. W styczniu 2004 roku Gwatemala zwróciła się do ONZ o zorganizowanie komisji, która zajmie się samodzielnym, niezależnym od policji i prokuratury krajowej ściganiem zorganizowanej przestępczości. "Amnesty Internationale" określa tamtejsze instytucje państwa jako "korporację mafijną", dysponując dowodami współdziałania grup politycznych z kręgami przestępczości zorganizowanej.

mgr Małgorzata Kozłowska
Zespół Szkół Rolniczych CKP Białystok

Jeżeli zauważyłeś jakieś nadużycia w prezentacji napisz o tym poniżej i wyślij je do nas:
INFORMACJE O PREZENTACJI

Ostatnią zmianę prezentacji wykonał: Szkolnictwo.pl.
IP autora: 83.21.195.174
Data utworzenia: 2008-09-01 23:43:25
Edycja: Edytuj prezentację.

HISTORIA PREZENTACJI

Szkolnictwo.pl (83.21.195.174) - Prezentacja (2008-09-01 23:43:25) - Edytuj prezentację.





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie