Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Rola motywacji w nauczaniu języka obcego

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 9046 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Motywację można określić jako wewnętrzny proces, warunkujący dążenie do określonych celów. Procesy motywacyjne odgrywają istotną rolę w nauczaniu i uczeniu się języków obcych. Mogą one oddziaływać zarówno w sposób pozytywny jak i negatywny.

Motywacja dodatnia warunkuje procesy związane z poszukiwaniem, analizą i osiąganiem założonych celów, natomiast ujemna przyczynia się do powstania obawy, niechęci i unikania określonych sytuacji.

Motywacja pozytywna wiąże się najczęściej z perspektywą określonej korzyści. W zależności od rodzaju tej korzyści wyróżnić można kolejne dwa rodzaje motywacji: integrującą i instrumentalną. W przypadku motywacji integrującej głównym impulsem do podejmowania uczenia się języka są wartości tkwiące w samym działaniu, natomiast korzyści z nią związane są niedostrzegane. Poznanie języka jest traktowane jako cel sam w sobie, pojawia się chęć integracji z daną społecznością językową, chęć rozszerzenia własnych horyzontów myślowych oraz ogólne zainteresowanie językami obcymi.

Przeciwieństwem motywacji integrującej jest motywacja instrumentalna, której istotą jest traktowanie języka obcego jako narzędzia do osiągnięcia innego celu np. uzyskanie wysokiej oceny na egzaminie.

W praktyce postępowaniem uczącego się kieruje szereg różnorodnych motywów, tak integrujących jak i instrumentalnych. Motywy te wzajemnie się uzupełniają i wzmacniają. Uczucia i emocje nieodłącznie towarzyszą procesowi nauczania i uczenia się. Znacząco wpływają na to, w jaki sposób uczeń ustosunkowuje się do otoczenia. Pragnienia i obawy są procesami wewnętrznymi, które mają wpływ na realizację konkretnych działań. Intensywność emocji zależy od indywidualnych cech charakteru ucznia i jego subiektywnej oceny sytuacji. Motywy wewnętrzne obejmują zainteresowanie przedmiotem, ambicje, plany życiowe i praktyczną przydatność zdobywanej wiedzy. Do grupy zewnętrznej możemy zaliczyć: oceny, nagrody, środowisko szkolne oraz sytuację rodzinną ucznia.

Na motywację składa się wiele pojedynczych, przenikających się i nakładających się na siebie motywów tworzących pewną strukturę. Ma ona charakter hierarchiczny, wszystkie motywy są uszeregowane wedle stopnia ich subiektywnej ważności dla konkretnego ucznia.

Psychologia humanistyczna zwraca uwagę na powiązanie aktywności ucznia w procesie dydaktycznym z zaspokojeniem podstawowych potrzeb człowieka. Jedną z najbardziej znanych teorii motywacji jest teoria amerykańskiego psychologa Abrahama Maslowa. Zakłada on, że zaspokojenie poszczególnych potrzeb (od podstawowych po bardziej złożone) jest czynnikiem warunkującym rozwój jednostki i jej motywację w określonym kierunku. Według niego potrzeby wyższego rzędu motywują dopiero wówczas, gdy zaspokojone zostaną potrzeby niższego rzędu. Najważniejszymi potrzebami są potrzeby fizjologiczne takie jak zaspokojenie głodu czy pragnienia. Kolejny poziom tworzy potrzeba bezpieczeństwa związana z unikaniem zagrożenia. Następnie pojawia się potrzeba przynależności do grupy oraz uznania. Później przychodzi czas na samorealizację i doskonalenie. Na samym zaś szczycie znajduje się potrzeba wiedzy i zrozumienie oraz potrzeby estetyczne. Wszystkie te potrzeby wzbudzają w jednostce określone motywy, które z kolei skłaniają ją do podejmowania takich czy innych działań lub zachowań.

Rozmaitość potrzeb powoduje rozmaitość motywów kierujących ludzkim postępowaniem. Odnosi się także do procesu nauczania i uczenia się języka obcego. W procesie tym uczeń wykonując rozmaite zadania zlecane przez nauczyciela, dąży w sposób mniej lub bardziej świadomy do zaspokojenia trzech podstawowych rodzajów potrzeb: komunikacyjnych, poznawczych oraz estetycznych.

Ważnym czynnikiem natury psychologicznej, determinującym poziom uczniowskiej motywacji jest uświadomienie uczniom ich potrzeb i odpowiadających im motywów. Aby motyw stał się siłą napędową określonego działania, musi być poparty osobistym wyborem i uczuciowym zaangażowaniem. Kiedy motywy przybiera na sile, działanie staje się bardziej aktywne i konsekwentne. W przypadku dalszego rozwijania tych motywów istnieje możliwość oddziaływania na nie i kierowania nimi. Ważne jest uwzględnienie środków i metod prowadzących do osiągnięcia danego celu. Pomocne jest tu uszczegółowienie celów nauczania, sformułowanie ich w kategoriach konkretnych umiejętności i systematyczne zapoznawanie z nimi uczniów. Istotne jest, aby uczniowie nadążali za programem i dostrzegali swój ciągły postęp. Budowanie poczucia powodzeniu w uczeniu przy jednoczesnym niwelowaniu frustracji wzmacnia pozytywną motywację.

Motywy kierujące ludzkim postępowaniem ulegają ciągłym zmianom, w zależności od zmieniających się okoliczności i warunków działania. W przypadku działań edukacyjnych związane są w głównej mierze z wiekiem uczniów oraz stopniem ich zaawansowania językowego. Znaczącym czynnikiem powodującym zmiany w strukturze motywacji są czynione postępy. W miarę przyswajania języka zaczynają dominować coraz bardziej motywy natury praktycznej, przejawiające się w chęci zastosowania języka jako środka komunikacji.

Intensywność motywacji podlega ciągłej zmianie w wyniku stałego oddziaływania na psychikę ucznia szeregu czynników psychologicznych, dydaktycznych, organizacyjnych i środowiskowych. Spośród wszystkich czynników największy wpływ na poziom i trwałość motywacji mają czynniki dydaktyczne, głównie te związane z poczynaniami nauczyciela zmierzającymi do wywołania w uczniach poczucia sukcesu. Ważne jest wdrażanie ucznia do monitorowania własnych procesów poznawczych oraz promowanie zrozumienia w trakcie wprowadzania nowego materiału i analiza błędów popełnianych przy początkowych próbach opanowania tego materiału.

W procesie dydaktycznym warto jest poświęcić trochę czasu na rozpoznanie osobowości i stylów uczenia się uczniów, wykorzystując do tego celu własne obserwacje lub przeprowadzając analizę testów. Rozpatrując osobowość ucznia można posłużyć się podziałem na cztery podstawowe typy osobowości: sangwiników, choleryków, melancholików i flegmatyków.

Sangwinicy są towarzyscy i otwarci, przy podejmowaniu decyzji kierują się uczuciami. Charakteryzują się szybkim tempem prowadzenia rozmów, podczas których utrzymują kontakt wzrokowy, często gestykulują, podkreślając w ten sposób wagę swoich słów. Melancholicy w przeciwieństwie do sangwiników są uporządkowani i raczej zamknięci w sobie. Strzegą granic swojej osobistej przestrzeni. Działają po głębszym zastanowieniu. Cholerycy to z reguły silne osobowości, chcą mieć władzę i możliwość kontrolowania innych, lubią działanie i wyzwania. Flegmatycy są całkowitym przeciwieństwem władczych choleryków, są zrównoważeni i spokojni, nie wykazują zdecydowanych cech i nie lubią skupiać na sobie większej uwagi, są dobrymi słuchaczami.

Każdy typ osobowości odznacza się specyficznym i naturalnym dla niego sposobem bycia, ma również przypisane podstawowe wzorce zachowań. W przypadku uczniów wiąże się to z określonymi preferencjami i nawykami, tworzącymi ich własny styl uczenia się. Wyróżnia się cztery typy uczenia się: aktywistów, analityków, teoretyków i pragmatyków.

Aktywiści zwykle zaczynają od działania, chętnie uczestniczą w nowych doświadczeniach. Są to uczniowie otwarci, entuzjastycznie podchodzący do wszystkiego co nowe, kreatywnie rozwiązujący problemy. Świetnie radzą sobie z wyzwaniami związanymi z nowymi przeżyciami, jednak równie szybko wygasa ich entuzjazm, kiedy dochodzą do etapu wdrażania pomysłów w życie. Są ludźmi towarzyskimi i komunikatywnymi. Analitycy z kolei rozpoczynają od obserwacji, analizując sytuację z kilku różnych perspektyw. Preferują rozważanie danych, zanim wyciągną jakiekolwiek wnioski. Są systematyczni i dokładni. Najważniejsze jest dla nich gromadzenie informacji o doświadczeniach i wydarzeniach, natomiast podejmowanie decyzji i wyciąganie wniosków nie jest ich mocną stroną. Przed podjęciem jakiegokolwiek kroku muszą przyjrzeć się sprawie i jej możliwym konsekwencjom z różnych stron. Teoretycy zaczynają od bazy teoretycznej: faktów, definicji czy wzorów. Mają tendencję do perfekcjonizmu. Lubią kiedy wszystko jest uporządkowane i dopasowane do ich schematu myślenia. Korzystają najczęściej z oparcia w założeniach teoretycznych, regułach, myśleniu modelowym i systemowym. Ich filozofia podporządkowana jest logice i rozsądkowi. Czują się nieswojo w działaniach związanych z subiektywnymi sądami, myśleniem lateralnym i czymkolwiek nie do końca jasnym. Pragmatyce, podobnie jak aktywiści najlepiej uczą się poprzez działanie, które w ich przypadku jest bardziej przemyślane i konkretne. Aktywnie poszukują nowych rozwiązań i próbują wprowadzać je w życie. Bez trudu przychodzi im podejmowanie praktycznych decyzji i rozwiązywanie problemów.

Na lekcjach można odróżnić typy uczniów po ich zachowaniach. Aktywiści zgłaszają się do wszystkich ćwiczeń. Analitycy zajmują podczas zajęć dalsze miejsca i wydają się nieco nieobecni. Teoretycy proszą zwykle o powtórzenie nazwisk, dat czy tytułów literatury. Pragmatycy proponują zaś nowe rozwiązania określonych sytuacji.

Przy wyborze strategii uczenia się dużą rolę odgrywa też system sensoryczny, co związane jest z uruchomieniem preferowanego zmysłu. System ten determinuje osobistą strategię uczenia się i styl komunikowania się z innymi. Przyczynia się do określonego odbierania informacji i reagowania na nie. Wzrokowcy preferują uczenie się poprzez patrzenie lub obserwację pokazu, lubią wykresy i tabele oraz robienie notatek. Używają najczęściej słów i wyrażeń typu: zobacz, wyobraź sobie, jasny, to wygląda, mieć niejasne wrażenie, mało przejrzyste. Lubią porządek i preferują sztuki wizualne. Typowi wzrokowcy nie lubią dużo mówić. Jeśli jednak mówią, to głośno, z gestami na wysokości głowy i wzrokiem często utkwionym ponad głową rozmówcy. Słuchowcy z kolei lubią słuchać innych i sami dużo mówić. Lubią rozmowy, zwłaszcza kiedy mogą się dużo i swobodnie wypowiadać. Unikają długich opisów. Zapamiętanie materiału następuje poprzez jego głośne powtarzanie, preferują też czytanie "po cichu" oraz "głośne myślenie". Nie zwracają uwagi na szczegóły, łatwo się dekoncentrują w wyniku hałasu. Wolą muzykę niż sztuki wizualne. Używają słów typu: posłuchaj, porozmawiajmy, to brzmi przekonująco, to daje harmonię. Słuchowcy mówią na średnim poziomie, średnio szybko, wykonują gesty na wysokości barków, wzrok utrzymują na wysokości uszu. W czasie słuchania przekręcają głowę, nadstawiają uszu. Kinestetycy lubią czuć emocje, ruch, zapachy i smaki. Dla uczuciowców czytanie nie jest ulubionym zajęciem, chyba że wciągnie ich wartka akcja. Najlepiej pamiętają to, co sami wykonali, wyobraźnia ich pracuje w ruchu, muszą się poruszać, coś trzymać, czymś poruszać, gestykulować. Lubią bliski kontakt z drugim człowiekiem podczas rozmowy (dotykanie, klepanie), ale nie są dobrymi słuchaczami. Lubią się uczyć poprzez wykonywanie i bezpośrednie zaangażowanie. Ich ulubione wyrażenia to: Poszło gładko, Czuje się dobrze, czuję że � Mówią wolno, niskim głosem, wykonują gesty na wysokości bioder, a wzrok kierują w dół, co umożliwia im skoncentrowanie się na swoich uczuciach.

Określonych typów sensorycznych jest raczej niewiele, na ogół występują typy mieszane z przewagą określonego systemu. Preferencje podstawowe można zdiagnozować na podstawie ogólnej obserwacji, po używanych wyrażeniach oraz sposobie zachowania.

Jedną z najważniejszych korzyści płynącą z podjęcia trudu rozpoznania cech osobowości ucznia, jego stylu uczenia się czy typu sensorycznego, jest jak lepsze poznanie siebie samego i nawiązanie lepszej współpracy z młodzieżą.

Każdy nauczyciel pracujący z młodzieżą oddziałuje na nią wychowawczo poprzez nieustający proces komunikacji i obserwacji. Dlatego tak ważne jest stworzenie atmosfery opartej na zaufaniu i akceptacji, odnoszącej się do zasad wzajemnego poszanowania. Nauczanie zorientowane na ucznia wspomaga jego rozwój duchowy, społeczny i intelektualny. Wzajemna współpraca nauczyciela i ucznia prowadzi do budowania i pogłębiania zainteresowania przedmiotem, przyzwyczajenia do systematyczności, dokładności i odpowiedzialności. Uczeń przyjmuje rolę aktywnego uczestnika wykonywanych zadań, zachęcany jest do samodzielności, odpowiedzialności za własną naukę, samorefleksji oraz pracy w zespole. Nauczyciel zaś przyjmuje na siebie rolę doradcy i mentora. Wspiera, udziela porad i motywuje do dalszej pracy nad językiem.

Postępowanie nauczyciela, dobór metod nauczania i technik prezentacji materiału, jak również formy utrwalania i kontroli przyczyniają się do lepszego opanowania materiału językowego. Prawdopodobieństwo odniesienia przez ucznia sukcesu jest tym większe, jeśli:

  • nauczyciel werbalnie i niewerbalnie okazuje uczniom uwagę, życzliwość i sympatię,
  • nauczyciel reaguje na wszelkie wypowiedzi uczniów (niekoniecznie werbalnie, np. uśmiechem czy ruchem brwi),
  • nauczyciel stosuje nagrody w postaci pochwały, zachęty czy dodatkowej oceny,
  • procesu nauczania jest indywidualizowany, m.in. przeprowadzanie testów diagnostycznych i tworzenie odpowiednich grup zaawansowania,
  • większa część lekcji prowadzona jest w języku obcym (dostosowanie języka do aktualnego poziomu uczniów),
  • na zajęciach stosowane są różne typy aktywności, w tym metody aktywne, zastosowanie komputera i Internetu,
  • uczniowie są zachęcani do aktywnego udziału w zajęciach,
  • uczniowie pracują w parach lub małych grupach, wspólnie rozwiązują określone zadania,
  • nauczyciel kontroluje klasę i panuje nad przebiegiem poszczególnych ćwiczeń,
  • błędy poprawiane są taktownie i raczej po zakończeniu wypowiedzi ucznia niż w jej trakcie,
  • nauczyciel życzliwie odnosi się do trudności, wyjaśniając je natychmiast lub organizując dodatkowe ćwiczenia językowe,
  • tworzone są koła zainteresowań, np. teatralne, literackie czy internetowo-komputerowe,
  • uczniowie uczestniczą w pracach związanych z przygotowaniem pomocy naukowych.

    Wysoką współzależność z sukcesem językowym uczniów wykazują takie cechy nauczyciela jak komunikatywność i motywujące operowanie nagrodami. Oprócz przygotowanie językowego ważnym czynnikiem jest także zdolność nauczyciela do kierowania zespołem i do organizowania zajęć z zastosowaniem różnego rodzaju aktywności. Wszystkie te elementy silnie oddziałują na formowanie postaw, motywacji i nastawień związanych z nauczaniem i uczeniem się języka obcego.

    Podsumowując, motywacja jest złożonym procesem, na który składa się wiele czynników takich jak zaspokojenie podstawowych potrzeb czy dobranie odpowiednich form i metod kształcenia, uwzględniających różne osobowości i style uczenia się wychowanków. W zależności od jej ukierunkowania może przybierać różne formy. Nauczanie powinno pobudzać myślenie i działanie oraz zachęcać do samodzielnych poszukiwań poprzez wskazanie uczniom odpowiednich technik pracy czy materiałów do wykorzystania. Rolą nauczyciela języka obcego jest stworzenie takich warunków nauczania, aby rozwijać w uczniach pozytywną motywację. Wiąże się to z dobrą znajomością środowiska rodzinnego ucznia, jego zdolności i zainteresowań.

    Bibliografia:
    1. H. Komorowska. Sukces i niepowodzenie w nauce języka obcego. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa.1978.
    2. F. i M. Littauer. Układanka osobowości. Logos. Warszawa. 1996.
    3. J.Reykowski. Z zagadnień psychologii motywacji. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.1976.
    4. M. Szałek: Sposoby podnoszenia motywacji na lekcjach języka obcego. Wagros. Poznań. 1992.
    5. G. Sędek: Psychologia kształcenia [w:] Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 3 pod redakcją naukową J. Strelau. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk. 2000.
    6. M. Taraszkiewicz: Jak uczyć jeszcze lepiej. Arka. Poznań. 2001.

    mgr Iwona Kalińska
    Gimnazjum nr 1 w Gostyninie

  • Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

    X


    Zarejestruj się lub zaloguj,
    aby mieć pełny dostęp
    do serwisu edukacyjnego.




    www.szkolnictwo.pl

    e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
    - największy w Polsce katalog szkół
    - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




    Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

    Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




    Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie