Zabawa jest podstawową formą aktywności dzieci, wykonywaną głównie dla przyjemności. Pomaga w poznawaniu rzeczywistości, a także zaspakaja indywidualne i społeczne potrzeby dziecka. Rolę zabawy mocno podkreśliła G. Kapica twierdząc za E.Claparedem: "Dla dziecka zabawa jest pracą, dobrem, obowiązkiem, ideałem życia. Jest to jedyna atmosfera, w której może ono psychicznie oddychać, a zatem i działać".
Pośród wielu rodzajów zabaw wyróżnia się również te, które wymagają od dziecka większego wysiłku umysłowego. Zabawy te nazwano zabawami dydaktycznymi.
W okresie wczesnoszkolnym, obok zabaw, pojawiają się również gry dydaktyczne. Każda gra zawiera pewne normy, które w czasie jej trwania muszą być przestrzegane. Uczy ona współdziałania i współzawodnictwa. Chociaż gra jest pewną formą zabawy, zachowuje właściwe sobie cechy, głównie przez obowiązujące w niej reguły.
Zabawy i gry dydaktyczne wykorzystują, a zarazem rozwijają procesy poznawcze i operacje myślowe (spostrzegawczość, pamięć, uwagę, wyobraźnię, myślenie, porównywanie, kojarzenie, rozumowanie itp.).
Gry i zabawy dydaktyczne nie tylko więc bawią dzieci i sprawiają im przyjemność, ale umożliwiają im również poznawanie, utrwalanie i rozszerzanie wiadomości.
W procesie nauczania ortografii najistotniejszym zadaniem jest wyrobienie tzw. czujności ortograficznej czyli umiejętności dostrzeżenia i zastosowania danej reguły ortograficznej.
Aby skutecznie nauczyć ortografii należy wielokrotnie powtarzać. Owo powtarzanie nie może być nudne, ale powinno być urozmaicone.
Stosowanie różnorakich gier i zabaw dydaktycznych w nauczaniu ortografii powoduje, że uczniowie wielokrotnie obcują z danym wyrazem (z określoną trudnością ortograficzną), ale zawsze w inny sposób. Nauka ortografii oparta jest w ten sposób na wszystkich rodzajach pamięci: wzrokowej, słuchowej, ruchowej i emocjonalnej.
Warto podkreślić, że wszelkie ćwiczenia wykonywane mechanicznie, bez wysiłku i uczuciowego zaangażowania, sprzyjają utrwalaniu błędów.
Gry i zabawy dydaktyczne oprócz aktywności emocjonalnej, własnych zainteresowań, koncentracji uwagi, uczą także dokładności i wytrwałości w pokonywaniu trudności, dbałości o poprawność pisania oraz zmuszają do indywidualnej, samodzielnej pracy.
Wiadomości, które uczeń wykorzystuje do rozwiązywania zagadek, krzyżówek, rebusów itp. zostają utrwalane, a wiedza staje się bardziej operatywną. Poznawane reguły i normy ortograficzne nie są już wtedy pustymi formułami.
Gry i zabawy dydaktyczne powinny zatem wspierać, wspomagać i wzbogacać tradycyjne ćwiczenia ortograficzne.
Do najczęściej spotykanych gier i zabaw dydaktycznych stosowanych w nauczaniu ortografii należą:
- rebusy
- zagadki
- logogramy
- eliminatki
- plątaninki
- mini PUS-y
- rozsypanki literowe i sylabowe
- rozsypanki obrazkowo-wyrazowe
- wyszukiwanie w podanych wyrazach innych wyrazów
- układanie krótszych wyrazów z dłuższego, poprzez przestawianie liter
- inscenizacje ortograficzne
- rymowanki
- odczytywanie zaszyfrowanych wyrazów
- labirynty z hasłami
- przeskakiwanki
- teksty z lukami
- domina ortograficzne
- suwaki ortograficzne
(...)
Bibliografia:
1. Czytanie i pisanie - nowy język dziecka. red. A. Brzezińska, Warszawa 1987.
2. Hemmerling W.: Zabawy w nauczaniu początkowym. Warszawa 1984.
3. Kaleta - Sawicka M., Skalska I.: Vademecum nauczania ortografii w klasach początkowych. Kielce 1996.
4. Kapica G.: Rozrywki umysłowe w nauczaniu początkowym Warszawa 1986.
5. Kowalczyk K.: Rozrywki umysłowe w nauczaniu ortografii. "Życie szkoły" 1991, nr 2.
6. Kulpa J. Więckowski R.: Metodyka nauczania języka polskiego w klasach początkowych. Warszawa 1983.
7. Polański E.: Dydaktyka ortografii i interpunkcji. Warszawa 1995.
8. Strzelczyk W.: Możliwości zastosowania algorytmów w początkowym nauczaniu ortografii. Katowice 1989.
Hanka Gałązka
Szkoła Podstawowa
z Oddziałami Integracyjnymi
nr 13 w Rudzie Śląskiej | 
