Klęski pożarów znane są od najdawniejszych czasów, a ze względu na olbrzymie skutki, uważane były powszechnie za karę boską. Z wybuchami pożarów wiązano szereg zabobonów, które przetrwały w odległych zakątkach kraju aż do początków XIX wieku. Powszechnym zjawiskiem na wsiach było nie tylko nie ratowanie ale także wzbranianie ratowania budynków objętych ogniem od pioruna. Uważano, że taki jest Wyrok Boski, i że byłoby grzechem przeciwstawiać się mu. Modlono się jedynie i obnoszono dookoła budynków obrazy świętych. Ogień w zabudowaniach wybuchał na skutek zaprószenia, podpalenia, wyładowań atmosferycznych, braku lub wadliwości przewodów kominowych oraz podczas działań wojennych. Przyczyną licznych pożarów, które pociągały ogromne straty materialne, była powszechna na ziemiach polskich drewniana zabudowa. Ponadto miasta otoczone warownymi murami i zamienione w fortece miały poważnie ograniczaną powierzchnię. Ze względu na brak miejsca zabudowa była zwarta, uliczki kręte, wąskie i nieprzejezdne - co utrudniało poruszanie się i gaszenie ognia. Do górnych pięter przybudowywano wiszące nad ulicami galerie i balkony, co jeszcze bardziej zwiększało możliwość przenoszenia pożarów. Domy kryte były słomą lub gontami. Wybuch nawet małego pożaru, który nie został opanowany we właściwym czasie przeradzał się niejednokrotnie w ogromny masowy pożar całych ulic, a nawet olbrzymiej części miasta.
Wobec takiej właśnie sytuacji, w Polsce pojawiły się stosunkowo wcześnie pierwsze przepisy przeciwpożarowe. W 1374r. Rada Miejska Krakowa wydała uchwałę dotyczącą zachowania się mieszkańców w razie pożaru. W roku 1431 wydano przepis dotyczący Warszawy, w którym zabraniano wznoszenia drewnianych budynków. Andrzej Frycz Modrzewski w 1577r. w swoim dziele "O poprawie Rzeczypospolitej" tak pisał o ochronie przeciwpożarowej: "...Każdy mieszczanin niech się stara, aby piece, kominy, ogniska i wszystkie miejsca do palenia uczynione, były gliną dobrze obmurowane. Kominy niech będą na wierzch domów wyżej wywiedzione, aby iskry z nich wylatujące dachom nie szkodziły...". Proponował mieszczanom, aby byli zawsze przygotowani na wypadek pożaru: "...Każdy gospodarz u domu swego niech ma drabinę i osękę, albo hak na długim drągu do rozrywania domu. Niech ma prześcieradło albo chustkę na długiej tyce, którąby rozmoczywszy ogień gaszono, ktemu niech ma siekierę, wiadro i fasy lub stawnice przed domem pełne wody...". Marszałek S.Lubomirski wydał w 1779r. pierwszy dokument w dziedzinie pożarnictwa zatytułowany "Porządek ogniowy", odnoszący się do wszystkich miast polskich. W 1810r. wydano przepisy o zapobieganiu pożarom a w 1819r. uzupełniono je. Pierwszą Straż Ogniową w Królestwie Polskim założono w Warszawie w 1806r., kolejne w Kaliszu (1863), Mysłowicach (1864), Częstochowie (1871), Włocławku, Kielcach, Turku i Zgierzu (1874), Łęczycy, Płocku, Sieradzu, Piotrkowie (1875), Kutnie, Łowiczu, Żyrardowie, Nieszawie, Łomży, Pabianicach, Suwałkach (1879), Mszczonowie, Pułtusku, Skierniewicach, Sochaczewie, Mławie i Nowym Dworze (1880). W 1881 roku było w Królestwie Polskim 27 straży.
Na obszarze południowo-wschodniego Mazowsza, w granicach dawnej prawobrzeżnej części Ziemi Czerskiej, pierwsze straże pożarne zostały założone w miastach: Mińsku Mazowieckim (1881), Garwolinie (1881), Parysowie (1902), LATOWICZU (1909), Osiecku (1910), Siennicy (1912), Sobieniu-Jeziorach (1913) i Wildze (1919). Na terenach sąsiadujących z Ziemią Czerska Straże Pożarne zakładane były w: Łukowie (1894), Kałuszynie (1902), Żelechowie (1905), Liwie (1907) i Żeliszewie (1910). Później zakładano straże ogniowe także w wioskach. Tak też w 1928r. było ich na obszarze powiatu Mińsk Maz. już 33, w 1931 - 50, a w 1970r. ponad 100.
Na terenie gminy Latowicz znajduje się obecnie, nie licząc Latowicza, 12 Straży Ogniowych: Budy Wielgoleskie (1997), Chyżyny (1916), Dąbrówka (1960), Dębe Małe (1949), Kamionka (1930), Oleksianka (1945), Redzyńskie (1929), Transbór (1918), Strachomin (1918), Waliska (1928), Wielgolas (1918), Wężyczyn (1950) - (w nawiasie podano datę założenia).
Straż Pożarna w Latowiczu, podobnie jak wiele towarzystw ogniowych, posiada w herbie swojego patrona Św. Floriana. Zwyczaj ten bierze swój początek w roku 1528, kiedy to podczas olbrzymiego pożaru Krakowa ocalał jedynie kościół na Kleparzu. Przechowywano w nim, sprowadzone do Polski przez Kazimierza II Sprawiedliwego w 1138r., relikwie Św. Floriana. Uznano wówczas, że to właśnie ten święty nie dopuścił ognia do kościoła. Od tej pory Świętego Floriana, który żył w I połowie III wieku i zginął męczeńską śmiercią utopiony za obronę chrześcijan, uznano za patrona Straży Ogniowych i opiekuna strażaków.
(ze wstępu)
Zygmunt Tomasz Gajowniczek |
