Dlaczego język sprawozdawców sportowych?
Jak uatrakcyjnić lekcje polskiego, na których omawiamy materiał językowy? Jak uświadomić młodzieży, że egzaltacja czy potrzeba chwili nie usprawiedliwią każdego błędu językowego, a mówiąc publicznie, jesteśmy jeszcze bardziej odpowiedzialni za słowo, bo słuchacze zwracają uwagę nie tylko na treść, ale też na formę przekazu? Jak przekonać, że język, którym mówimy, nas określa? Moim zdaniem ciekawego materiału do prezentacji tego typu zagadnień dostarczy nam gwara sprawozdawców sportowych.
Współczesna młodzież chętnie ogląda telewizję, a transmisje piłkarskie, narciarskie czy ze zmagań olimpijskich śledzi wielu Polaków. Jest to bardzo żywy język, ekspresyjny, korzysta z różnych odmian stylistycznych, i niespecjalnie poprawny pod względem struktury. A zatem idealny materiał do pokazania, jak bardzo różni się to, co omawiamy na ogół na lekcjach (arcydzieła kultury europejskiej) od tego, co konsumuje nasza młodzież z własnej woli.
Co można zrobić z takim materiałem na lekcji?
Możemy poprosić, aby przez pewien czas młodzież słuchała, nagrywała (odtworzymy potem na lekcji fragmenty z magnetofonu lub magnetowidu, co przekona młodzież, jak ważną rolę odgrywa w tych przekazach obraz), a następnie zanotowała ich zdaniem najciekawsze fragmenty komentujące dokonania różnych sportowców. Dla zróżnicowania zadania można podzielić klasę na zespoły zajmujące się odmiennymi dyscyplinami (np.: jedni - piłka nożną; inni - narciarstwem/skokami; jeszcze inni - pływaniem).
Nasi uczniowie mogą wybrać na prezentację maturalną temat, który pozwoli im na analizę materiału językowego, zaczerpniętego z mass mediów, a takie prezentacje miałam okazję słyszeć (o języku polityki - na przykładzie przemówień polityków współczesnych i gomółki czy sportu - na przykładzie slangu kibiców piłkarskich). To od nas w dużej mierze zależy, czy będą wiedzieli, co z takim tematem zrobić, w jaki sposób go badać i jaką postawę wobec niego przyjąć: bałwochwalczo naśladować czy używać sporadycznie, ale ze świadomością niestosowności w pewnych sytuacjach.
Ponadto, ponieważ wielu młodych ludzi interesuje się sportem, dlaczego nie wykorzystać ich zainteresowań, i pozyskując od nich ciekawy materiał językowy, nie omówić często trudnych zagadnień lingwistycznych na przykładach, które na pewno lepiej zapamiętają niż te z podręczników? Dzięki własnej pracy będą mogli zobaczyć, że język to tworzywo plastyczne, ciągle się zmieniające, i tylko od nas samych - użytkowników - zależy, czy zadbamy o jego piękno.
Ja sama korzystam z takiego materiału, gdy omawiam różne typy błędów językowych (szczególnie tych frazeologicznych), gdy przedstawiam różne funkcje języka (a tu szczególnie dobrze widać funkcję ekspresywną - skupioną na nadawcy, poznawczą - na kontekście i poetycką - na samym komunikacie). Odwołuję się też do tych przykładów, gdy omawiamy gwary środowiskowe, nacechowanie emocjonalne (eufemizmy, wulgaryzmy, obscenia), a także komizm językowy (niedopowiedzenia, żarty językowe, wieloznaczność) i etykietę językową (tabu językowe, poprawność polityczna). Jak zatem widać, przykłady z mediów mogą całkiem udanie zaistnieć na lekcji, do czego szczerze zachęcam. Kto wie, ilu przyszłych dziennikarzy wypuścimy spod naszych skrzydeł, lepiej więc, by byli dobrze wyedukowani językowo.
(...)
Anna Kondracka-Zielińska
I Liceum Ogólnokształcące
im. M. Skłodowskiej-Curie w Szczecinie |
