Dzieci rozpoczynające edukację szkolną, w klasie pierwszej szkoły podstawowej wkraczają w nowe środowisko rówieśników. Poznają nowego wychowawcę, inne miejsce pracy – nauki, prawa i obowiązki ucznia. Zmiany te u wielu siedmiolatków wywołują duże napięcia emocjonalne, nawet stres, dlatego należy pomóc dziecku w pokonaniu barier emocjonalnych, społecznych, osobowościowych, które utrudniają adaptację ucznia w codziennej, szkolnej rzeczywistości. Dziecko lepiej funkcjonuje w warunkach szkolnych, kiedy pracuje w atmosferze wzajemnego zrozumienia, ma poczucie bezpieczeństwa, jest współtwórcą ustalonych reguł, zasad, czuje się ważnym członkiem grupy – klasy i ceni pozostałych jej członków, integruje się z klasą. Ważnym zadaniem dla nauczyciela wychowawcy jest etap tworzenia z klasy zintegrowanej grupy. W realizacji tego zadania w i semestrze roku szkolnego szczególnie pomocne są ćwiczenia, zabawy służące:
- przełamaniu onieśmielenia,
- wzajemnemu poznawaniu się uczniów,
- budowaniu zaufania,
- doskonaleniu, uczeniu poprawnej komunikacji,
- "odczytywaniu" komunikatów werbalnych i niewerbalnych,
- rozwijaniu empatii i zrozumienia,
- ćwiczenia uczące poprawnych relacji społecznych.
Nauczyciel z uczniami współtworzy strukturę grupy. Bacznie ją obserwując, organizuje odpowiednio dobiera do potrzeb klasy zabawy i ćwiczenia służące integracji grupy, jej rozwojowi. Nauczyciel dostrzega uczniów akceptowanych i nieakceptowanych. Właściwie dobrane przez wychowawcę zabawy i ćwiczenia o charakterze integracyjnym mogą wpłynąć na zmianę pozycji w klasie dzieci odrzuconych, izolowanych oraz podnieść ich samoocenę. Poniższy scenariusz zajęć zawiera zabawy i ćwiczenia o charakterze integracyjno-komunikacyjnym. Przeznaczony jest do realizacji w klasie pierwszej w celu zintegrowania klasy, kształtowania pozytywnych relacji, stosunków koleżeńskich między uczniami. SCENRIUSZ ZAJĘĆ INTEGRACYJNO - KOMUNIKACYJNYCH kl.I CELE OGÓLNE ZAJĘĆ:
- integracja zespołu klasowego;
- wprowadzenie podstawowych zasad poprawnej komunikacji
- budzenie w uczniach odpowiedzialności za atmosferę panującą w klasie poprzez tworzenie między dziećmi pozytywnych relacji nacechowanych życzliwością i zaufaniem, w celu zmiany pozycji uczniów nieakceptowanych w zespole klasowym;
- wyróżnienie uczniów akceptowanych.
CELE OPERACYJNE:
- uczeń przełamuje własne onieśmielenie na tle grupy;
- uczeń doskonali umiejętność współpracy z partnerem i z grupą; - uczeń angażuje się we wspólne działania i przestrzega ustalonych zasad i reguł podczas zabaw i ćwiczeń, prowadzących do osiągnięcia oczekiwanego efektu końcowego;
- uczeń współtworzy atmosferę wzajemnej akceptacji, szacunku, zrozumienia;
- uczeń wyróżnienia, ustala podstawowe zasady poprawnej komunikacji werbalnej i pozawerbalnej w toku zabaw i ćwiczeń;
- uczeń jest świadomy, że jego własna postawa wpływa na jego pozycję w grupie;
- uczeń samodzielnie według własnych obserwacji i odczuć określa swoją pozycję w klasie przedstawiając ją graficznie – (koloruje wybraną buźkę oznaczająca ucznia na drzewku (Ja w klasie).
METODY I FORMY PRACY
Obserwacja, rozmowa z elementami dyskusji. Zabawy, ćwiczenia integracyjno - komunikacyjne Praca w grupie, w zespołach dwu - i trzyosobowych ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
Płyta CD z muzyką relaksacyjną, instrumenty perkusyjne, kłębek nici, piłeczka, arkusz szarego papieru, kredki PRZEBIEG ZAJEĆ. I. POWITANIE, ZABAWY I ĆWICZENIA WPROWADZAJĄCE.
- WITAMY WSZYSTKICH, KTÓRZY... ( mają niebieskie oczy, mają krótkie włosy, jeżdżą na rowerze, pili na śniadanie herbatę itp.) Wymieniony wstaje, wita się mówiąc, np. Hej! Wszyscy uczniowie witają go brawami. (Tworzenie pozytywnych relacji, miłej atmosfery, poczucia bezpieczeństwa w grupie.)
- ZOOM
Stajemy w kręgu i wypowiadamy kolejno słowo – zoom -, wyciągając do przodu kciuk, za każdym razem w innym tempie. Na koniec kciuki "życzliwiewitają się"- dotykają się.
- Pokazywanie mimiką twarzy, gestem nastroju ucznia w dzisiejszym dniu. (Obserwacja przez nauczyciela, czy w grupie są uczniowie nadpobudliwi bądź nadruchliwi, zahamowani emocjonalnie. )
II. ZAJĘCIA WŁAŚCIWE Podczas zajęć właściwych nauczyciel ukierunkowuje swoją obserwację starając się dostrzec dzieci akceptowane i nieakceptowane, zwraca uwagę na współpracę uczniów w całej klasie i w mniejszych grupach. USTALENIE ZASAD KOMUNIKOWANIA SIĘ I ZASAD ZACHOWANIA PODCZAS ZAJĘĆ. Co nam przeszkadzało w trakcie zabaw? Ujawniane są tu cechy negatywne własne i kolegów. Jak mamy zachowywać się i o czym pamiętać w czasie wspólnych zabaw i ćwiczeń?
- nie przerywamy mówiącemu,
- jak ktoś mówi słuchamy go,
- nie krytykujemy,
- nie przezywamy nikogo,
- nie skarżymy bez większego powodu,
- nie bijemy się i nie wygłupiamy,
- staramy się zgodnie współpracować, pomagać sobie.
- ROZMOWA W KRĘGU z przekazywaniem i rozwijaniem - kłębka przyjaźni -kolejno temu, komu udzielono głosu. ( Powiedz coś miłego o sobie i o koledze, koleżance siedzącej po twojej prawej stronie). Określanie zalet swoich i kolegi lub koleżanki.
(Nauczyciel wdraża uczniów do wyrażania pozytywnych emocji wobec każdego kolegi, do odkrywania w sobie pozytywnych cech, własnych zalet, uświadamia uczniom ,że ich postawa ma wpływ na pozycję jaką zajmują w klasie. Nauczyciel sprawdza umiejętność słownego komunikowania się uczniów.)
- PRZEKAZYWANIE PIŁECZKI. Dzieci w kręgu przekazują sobie kolejno piłeczkę. Piłka pełni rolę paczki, która musi dotrzeć do adresata – nauczyciela, ucznia. Dzieci nie znają zawartości paczki, ale wiedzą, że jest bardzo ciężka, innym razem lekka jak piórko. Starają się to oddać za pomocą mimiki i gestów, słów wypowiadanych do kolegi oczekującego na paczkę.
(Na końcu zabawy nauczyciel zdradza dzieciom, że przenosili bardzo cenne szklane rzeczy. Zadaje uczniom pytania, Czy paczka dotarła do adresata w stanie nienaruszonym, jeśli nie to dlaczego? Co się stało podczas jej przekazywania? Czy każdy właściwie obchodził się z paczuszką? Jak wyglądała współpraca? Ma tu miejsce przypomnienie zasad prac w grupie. Zabawa uczy komunikacji werbalnej, pozawerbalnej.)
- TRATWA Nauczyciel kładzie na podłodze kilka gazet, na których uczestnicy zabawy mają schronić się podczas sztormu. Wygrywa najliczniejszy zespół, którego członkowie w zgodzie zmieszczą się na jednej tratwie.
(Na koniec zabawy nauczyciel zwraca uczniom uwagę, na ważną rolę uczucia empatii (bez podawania terminu) w codziennym życiu, jeśli sami uczniowie nie doszli do takiego wniosku.)
- NAJSŁABSZA MYSZ Jeden z uczniów jest kotem, pozostałe – myszami. Kot i myszy stoją naprzeciwko siebie. Myszy uzgadniają szeptem, która z nich jest najsłabsza. Musi być ona chroniona przez pozostałe tak, aby kot złapał ją jako ostatnią. Mysz dotknięta przez kota odpada z gry. Jeśli myszy wymyśliły na tyle sprytną taktykę, że najsłabsza z nich została złapana ostatnia – wygrywają. Zabawę przeprowadza się do momentu, aż myszy wypracują taktykę skutecznej ochrony najsłabszej z nich.
( Podsumowanie zabawy rozmową z podkreśleniem jak ważne jest ustalenie zgodnej taktyki działania dla osiągnięcia wspólnego celu, określenie zrozumiałych dla wszystkich zadań, ról.
- ZABAWA W SPACER z elementami dramy. Uczniowie wyobrażają sobie, że samotnie wracają do domu w słoneczny, potem w pochmurny deszczowy, wietrzny dzień, swobodnie poruszają się po sali. Na dwa dźwięki instrumentu perkusyjnego dobierają się parami, na trzy dźwięki, spacerują trójkami, ukazują nastrój jaki mają w danym dniu. (Nauczyciel obserwuje podczas zabawy istniejące stosunki koleżeńskie w klasie, dostrzega osoby najbardziej akceptowane, z którymi większość dzieci pragnie przebywać oraz osoby nieakceptowane.)
- ĆWICZENIA W TRÓJKACH. MARSZ Z ZAMKNIĘTYMI OCZAMI Uczniowie dobierają się trójkami- jedno dziecko ma zamknięte oczy i prowadzone jest przez dwoje pozostałych dzieci przez ustawiony z krzesełek tor z przeszkodami do ominięcia. Przewodnicy trzymają " niewidomych" za łokcie.
( Ćwiczenia to ułatwia nawiązywanie kontaktu i współpracę z dwoma osobami, uczy zaufania do innych, oraz przyjmowania odpowiedzialności za bezpieczeństwo, dobre samopoczucie drugiej osoby. Po ćwiczeniu uczniowie wypowiadają się. Co odczuwali podczas zabawy? Czy zaufali kolegom? Dlaczego?) III ZAKOŃCZENIE ZAJĘĆ, PODSUMOWANIE
- RYSOWANIE KREDKAMI -dżdżownicy porozumienia-. Ustalenie przez uczniów, jak ją wykonać. Kto narysuje jako pierwszy głowę i dlaczego?
Kto kolejny segment? (Obserwacja przez nauczyciela zachowania uczniów, ich wzajemnej komunikacji podczas wykonywanej pracy.)
Krótkie wypowiedzi uczniów w formie odpowiedzi na pytania
O czym przypominały im te zajęcia? Czego się na nich uczyły?
- UZUPEŁNIANIE KARTKI Z DRZEWKIEM - Ja w klasie- z objaśnieniem znaczenia drzewka. Drzewko to klasa, a buziaczki to uczniowie. Dzieci odszukują na nim siebie, według własnych odczuć i kolorują wybrany symbol ucznia – buźkę.
- POŻEGNANIE Pokazanie mimiką twarzy własnego samopoczucia.
Joanna Szymorowska |
