OPIS I ANALIZA ROZPOZNAWANIA I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMU EDUKACYJNO -WYCHOWAWCZEGO I. Identyfikacja problemu
Karol obecnie jest uczniem klasy III szkoły zawodowej. Przybył do naszej placówki w roku 2002 rozpoczynając naukę w klasie zawodowej o kierunku piekarz, w której objęłam wychowawstwo. Był chłopcem pogodnym, szybko nawiązywał kontakty z nowymi kolegami. Po 2 miesiącach nauki obserwując dokładnie swoich nowych uczniów zauważyłam, że z Karolem dzieje się coś niedobrego. Zaczął opuszczać zajęcia lekcyjne, w dzienniku pojawiało się coraz więcej ocen niedostatecznych. Nie brał czynnego udziału w zajęciach, nie odrabiał prac domowych. Próbowałam rozmawiać z uczniem, ale stał się bardzo skryty, nie chciał rozmawiać o swoich problemach.
Postanowiłam sprawdzić i wyjaśnić, co spowodowało zmianę w zachowaniu ucznia i kłopoty w nauce.
II. Geneza i dynamika zjawiska
Dla zgłębienia problemów Karola dokonałam
- powtórnej analizy dokumentów ucznia w szkole
- dalszej obserwacji na zajęciach lekcyjnych
- przeprowadziłam rozmowę z:
- nauczycielami
- psychologiem i pedagogiem szkolnym
- z siostrą ucznia
- instruktorami zajęć praktycznych
Na podstawie danych zebranych w wyniku wyżej wymienionych postępowań stworzyłam krótki życiorys rodzinno – edukacyjny chłopca. Karol rozpoczął naukę w masowej szkole podstawowej. Od początku pobytu w szkole nie sprawiał żadnych problemów wychowawczych, dużą trudność sprawiało mu jednak opanowywanie materiału nauczania. W klasie II przeniesiony został do szkolnictwa specjalnego na mocy orzeczenia wydanego przez Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną z rozpoznaniem upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim o nieharmonijnym przebiegu oraz wysokich, skojarzonych deficytów rozwojowych w zakresie analizatora wzrokowego i słuchowego. W szkole podstawowej specjalnej pomimo podjętych działań pedagogicznych w dalszym ciągu uczył się słabo, ale nie wagarował.
W wieku 12 lat chłopiec przeżył tragedię rodzinną. Po długiej chorobie zmarła jego matka. Od tej pory wychowaniem Karola i jego rodzeństwa / 4 braci i siostra / zajął się ojciec. Pierwsze problemy wychowawcze pojawiły się w gimnazjum. Ojciec chłopca po śmierci żony coraz częściej spożywał alkohol, niezbyt interesował się wychowaniem dzieci. Sytuacja materialna stawała się coraz gorsza. Rodzina objęta została pomocą społeczną.
Karol po powrocie ze szkoły coraz częściej na długie godziny znikał z domu. Ze szkoły nadchodziły sygnały o częstych nieobecnościach chłopca na zajęciach lekcyjnych. W czasie godzin szkolnych widywano go na terenie osiedla, w którym mieszkał, w towarzystwie starszych kolegów mających do czynienia z prawem. Tylko dzięki właściwym oddziaływaniom szkoły / wychowawcy i pedagoga / Karol pomyślnie ukończył naukę w gimnazjum.
Rozpoczął dalsze kształcenie w naszej placówce. Początkowo nie sprawiał żadnych problemów wychowawczych, w miarę systematycznie uczęszczał do szkoły. Regularnie również uczęszczał na zajęcia praktyczne do piekarni. Sytuacja zaczęła zmieniać się pod koniec października 2002 r. Coraz częściej uczeń opuszczał zajęcia szkolne i zajęcia praktyczne, przychodził do szkoły niewyspany, nie odrabiał prac domowych, stawał się arogancki w stosunku do nauczycieli. Zaalarmowana taką postawą postanowiłam odwiedzić dom rodzinny ucznia. Niestety pod wskazanym adresem uczeń nie mieszkał. Sąsiedzi powiadomili mnie, że z powodu ciągłych awantur pijanego ojca, demolowania przez niego mieszkania wszystkie dzieci wyprowadziły się wynajmując mieszkanie w innej części Rumi.
Po powrocie do szkoły tragiczną sytuację ucznia przedstawiłam pedagogowi i psychologowi szkolnemu. Szybko podjęliśmy decyzję aby wraz z uczniem udać się na rozmowę ze starszą siostrą Karola. W trakcie wywiadu poinformowała nas, że:
- Karol jest na utrzymaniu siostry i brata, którzy maja stałą pracę
- sprawia wiele kłopotów wychowawczych, nie liczy się z opinią starszego rodzeństwa
- niejednokrotnie wraca do domu pod wpływem alkoholu
- przebywa w nieodpowiednim towarzystwie
- często przez kilka dni nie wraca do domu
- w ogóle nie przygotowuje się do żadnych zajęć lekcyjnych
III. Znaczenie problemu
Opuszczanie zajęć lekcyjnych, lekceważenie obowiązków ucznia może być przyczyną jego nie klasyfikowania.
Dalsze opuszczanie zajęć praktycznych może spowodować zerwanie z uczniem umowy o pracę, co w konsekwencji może doprowadzić do skreślenia go z listy uczniów naszej placówki. Istnieje także prawdopodobieństwo, że uczeń znajdzie swoje miejsce w grupach nieformalnych, które negatywnie oddziałując na niego mogą przyczynić się do rozwoju zachowań nieakceptowanych w społeczeństwie. Uczeń może wejść w kolizje z prawem.
IV. Prognoza
Prognoza pozytywna:
- uczeń będzie systematycznie uczęszczał na zajęcia praktyczne, nabędzie umiejętności niezbędne do wykonywania wyuczonego zawodu
- uczeń zrozumie swój błąd, zacznie w miarę regularnie uczęszczać na zajęcia lekcyjne, nie będzie zagrożony nie klasyfikowaniem
- uczeń ukończy szkołę zawodową, sam podejmie decyzję o przystąpieniu do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe
Prognoza negatywna:
- uczeń nie otrzyma klasyfikacji, w celu kontynuowania dalszej nauki będzie musiał przystąpić do egzaminów klasyfikacyjnych
- uczeń nie ukończy szkoły
- uczeń skreślony zostanie z listy uczniów z powodu rozwiązania z nim umowy o pracę
- uczeń powiększy grono marginesu społecznego, wejdzie w konflikt z prawem
V. Zadania naprawcze
- rozmowy indywidualne z uczniem, uświadomienie problemu i wynikających z niego zagrożeń
- założenie zeszytu obecności, systematyczne rozliczanie ucznia z wszystkich nieobecności
- obserwacja wyników dydaktycznych ucznia
- ścisła współpraca z starszym rodzeństwem ucznia
- współpraca z pedagogiem i nauczycielami przedmiotów
- systematyczna kontrola frekwencji ucznia na zajęciach praktycznych
- organizowanie dodatkowych indywidualnych zajęć lekcyjnych
VI. Wdrażanie oddziaływań
Chcąc pomóc uczniowi w prawidłowym realizowaniu obowiązku szkolnego wspólnie z pedagogiem zaproponowaliśmy uczniowi pobyt w internacie naszego Ośrodka. Karol jednak z całą stanowczością nie wyraził na to zgody. W toku wielokrotnych rozmów uświadamiałam mojemu wychowankowi konsekwencje dalszego opuszczania zajęć lekcyjnych jak i praktycznych. W rozmowie ze mną deklarował chęć ukończenia szkoły i zdobycia zawodu. W celu kontroli frekwencji ucznia na zajęciach, po wcześniejszym uzgodnieniu z uczącymi nauczycielami, założyłam mu zeszyt obecności, w którym nauczyciele składali swój podpis po każdej odbytej lekcji. Zeszyt ten kontrolowany był przeze mnie jak i przez siostrę ucznia, która systematycznie co dwa tygodnie kontaktowała się ze szkołą. Ustaliłyśmy, że wszelkie znane jaj nieobecności Karola będzie usprawiedliwiała w zeszycie obecności podpisując się zgodnie ze złożonym wzorem podpisu w dzienniku lekcyjnym. Razem z uczniem udałam się do piekarni, w której odbywał zajęcia praktyczne. Tam w obecności prezesa i opiekuna zajęć ponownie przeprowadzona została rozmowa ostrzegawcza. Poinformowano ucznia, że kolejne nieobecności będą powodem do zerwania z nim umowy o pracę. W ten sposób rozwiązana umowa uniemożliwi mu znalezienie nowego miejsca odbywania zajęć praktycznych.
Przez cały okres czasu śledziłam osiągnięcia dydaktyczne Karola. Nauczyciele poznając jego sytuację rodzinną umożliwili mu i pomogli w poprawieniu słabych wyników w nauce. Zobowiązałam się pomóc wychowankowi organizując w miarę potrzeby dodatkowe zajęcia edukacyjne, podczas których uczeń najczęściej przygotowywał się do prac klasowych, odrabiał prace domowe.
VII. Efekty oddziaływań
Podjęte działania zaczęły przynosić pozytywne rezultaty. Oczywiście zdarzały się jeszcze nieobecności, ale ich liczba znacznie zmalała. Zgodnie z opinią opiekuna zajęć praktycznych Karol uczęszczał na nie bez żadnych zarzutów. Jego zachowanie nie budziło zastrzeżeń.
Dzięki ogromnej pomocy nauczycieli Karol zdołał poprawić niedostateczne oceny z przedmiotów. Otrzymał klasyfikację za I semestr nauki, z czego był bardzo dumny. W kolejnych miesiącach frekwencja ucznia bardzo poprawiła się, ale przez cały okres pobytu w klasie I nie zrezygnowałam z wprowadzonych działań.
Opisuję przypadek Karola na miesiąc przed ukończeniem przez niego edukacji w szkole zawodowej. Już dzisiaj mogę z całą pewnością powiedzieć, że jako wychowawca klasy spełniłam swoje zadanie. Dzięki moim staraniom uczeń nie przerwał nauki szkolnej, zdobędzie wykształcenie zawodowe i sądzę, że uda mu się również uzyskać dyplom, który pomoże mu w szybszym znalezieniu pracy i usamodzielnieniu się.
Ewa Baranowicz
