Zajęcia plastyczno – techniczne w pracy z dziećmi
niepełnosprawnymi intelektualnie
Twórczość plastyczna dzieci jest najpowszechniejszym zjawiskiem w spontanicznej działalności dzieci. Zajęcia plastyczne pełnią szczególną rolę, dzięki nim dziecko gromadzi doświadczeni poznawcze i twórcze, wykorzystuje swoją ekspresję i percepcję otaczającego świata. W procesie tworzenia dziecko doznaje silnych emocji wynikających z samego działania, jak również z możliwości wyrażania środkami plastycznymi własnych myśli i uczuć. Tworząc dziecko przekazuje własne przeżycia, doświadczenia. Uczucia oraz wiedzę w formie właściwej tylko dla niego
( T. Kott 2002).
Na zajęciach plastycznych dzieci mają szansę wyrażania własnych emocji i przeżyć. Czasami jest to jedyna, dostępna dzieciom, możliwość wypowiedzi. Nauczyciele inspirują tę działalność stwarzając uczniom możliwości poznawania i przeżywania różnych zjawisk i przedmiotów
w trakcie wycieczek, kontaktów z naturą i sztuką poprzez uczestniczenie
w przedstawieniach, konkursach, wystawach itp.
Rola nauczyciela polega na organizowaniu uczniom możliwości indywidualnego wypowiadania się, tworzenia i swobodnego eksperymentowania w zakresie środków wyrazu plastycznego, bez ingerencji w proces tworzenia.
„Dla dzieci o obniżonej sprawności umysłowej najważniejsze
w tworzeniu jest zamanifestowanie własnego istnienia, zaspokojenie potrzeby wypowiedzenia się” (T. Kott 2002, s. 210).
Posługiwanie się formą plastyczną jest jednocześnie najprostszą odmianą kontaktu ze światem, jest pierwszą informacją, tworzeniem świadomych znaków w porozumiewaniu się z ludźmi. W tworzeniu osiąganie sprawności powinno przebiegać na drodze przezwyciężania zahamowań, naturalnej potrzeby samourzeczywistnienia i wyrażania siebie poprzez wytwory własnej sztuki.
Wszystkie zajęcia plastyczne mają ogromne znaczenie dla uwrażliwiania dłoni dziecka. Dłoń jest podstawowym narzędziem poznania świata. Uwrażliwianie dłoni i jej twórcze wykorzystanie bardzo poszerzają zdolności rozumienia świata przez dziecko. Bawiąc się, dziecko eksperymentuje i poznaje różne materiały oraz ich właściwości
(J. Kielin 2000).
Dobór technik, materiałów i narzędzi uwzględnia możliwości psychofizyczne dzieci oraz nabyte już umiejętności techniczne.
Nauczyciel pozwala dzieciom na samodzielność, nie krępuje ich aktywności własnym instruktażem, wzorami do odtwarzania ani własnym poczuciem estetyki. Twórczość plastyczna dzieci niepełnosprawnych intelektualnie powoduje redukowanie napięć emocjonalnych, daje im radość i satysfakcję, może również wpłynąć pozytywnie na dalsze funkcjonowanie i rozwój.
Dzieci malują rękoma, palcami, gąbkami, pędzlami, zwitkami tkanin i różnego rodzaju narzędziami, które mogą się do tego nadawać.
Na papierze różnej wielkości i fakturze, na drewnie, szkle i materiale. Używają kredek, farb, węgla, kredy itp.
Bardzo zbliżone do zajęć plastycznych są zabawy z masami bezkształtnymi oraz tworzywami łatwo przekształcalnymi i sypkimi jak masa solna, glina, masa papierowa, piasek, ziarna fasoli, grochu, ryżu itp.
Wszystkie dzieci są twórcze, lepią, kleją, malują, bazgrają i piszą, wycinają. Rodzaj twórczości zależy od możliwości dziecka. Różnych form twórczych zabaw dzieci jest bardzo wiele ( J. Kielin 2000).
Celem zajęć plastycznych w szkole życia jest przede wszystkim ułatwienie dziecku ekspresji, usprawnienie manualne, ćwiczenie koordynacji oka i ręki, ćwiczenia spostrzegawczości i uwagi, a ich rola wychowawcza wiąże się z wdrażaniem do zachowania czystości, ładu
i porządku z kształtowaniem pożytecznych nawyków, uczeniem oszczędnego gospodarowania materiałami, a także zdobywaniem prostych umiejętności potrzebnych w życiu (I. Polkowska 1986).
Plastyka jest ważnym elementem procesu rewalidacyjnego w pracy z osobami o obniżonej sprawności umysłowej i w istotny sposób wpływa na ich rozwój. W procesie twórczym angażują się wszystkie sfery psychiki takiej osoby, uczestniczą poszczególne receptory, aktywizują się procesy poznawcze, procesy emocjonalne oraz wilicjonalne – zabezpieczające akty działania twórczego (S. Popek 1978).
Zajęcia plastyczne mają duży wpływ na wszechstronny rozwój dzieci niepełnosprawnych umysłowo. Sprawiają im dużo przyjemności, wywołują radość i wiele przeżyć estetycznych.
Agata Ber
|
