Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Mózgowe porażenie dziecięce

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 12140 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Skala występowania dziecięcego porażenia mózgowego (w skrócie: mpdz), a z drugiej strony słaba znajomość problemu mpdz w społeczeństwie skłoniła mnie do przybliżenia tego pojęcia na łamach „Literki”. Poniżej podaję też klasyfikację mpdz.

Dziecięce porażenie mózgowe – wyjaśnienie pojęcia.

      Mózgowe porażenie dziecięce to jedna z najcięższych chorób układu nerwowego u dzieci. Przyjmuje się, że na 1000 dzieci rodzi się od 1 do 3 dzieci z uszkodzonym układem nerwowym. Najczęściej są to właśnie różne formy mózgowego porażenia dziecięcego.
      Dziecko z mózgowym porażeniem dziecięcym, to dziecko niepełnosprawne. Ma ono najczęściej trudności w poruszaniu się, a często nawet w siedzeniu. U dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym stwierdza się różnego stopnia i różnej lokalizacji kurczowe niedowłady kończyn, ruchy mimowolne, zaburzenia zborności ruchów i równowagi. Oprócz dominujących tu zaburzeń ruchowych (wzmożone napięcie mięśniowe, niedowłady kończyn itp.) zespołowi temu towarzyszy różnego stopnia opóźnienie rozwoju umysłowego, zaburzenia w zachowaniu, padaczka (napady drgawek), problemy ze wzrokiem, słuchem, nieprawidłowości w rozwoju mowy (Michałowicz R. 1993). Dzieci te często wykazują też mniejsze lub większe zmiany psychiczne.
      Zespół porażenia mózgowego jest przewlekłym, nie postępującym zaburzeniem czynności ośrodkowego układu nerwowego. Synonimy: zespół Little’a, paraliż dziecięcy; cerebral palsy, diplegia spastica infantilis. "Mózgowe porażenie dziecięce jest zespołem różnorodnych objawów zaburzeń czynności ruchowych i napięcia mięśni, wywołanych uszkodzeniem mózgu lub nieprawidłowości w jego rozwoju nabytymi przed urodzeniem, w okresie okołoporodowym czy po urodzeniu we wczesnym dzieciństwie" (Borkowska M. 1989).
      Mózgowe porażenie dziecięce nie jest więc samodzielną jednostką chorobową, lecz zespołem różnorodnych, niepostępujących zaburzeń postawy i czynności ruchowych. Powstaje w wyniku trwałego uszkodzenia niedojrzałego mózgu w okresie życia płodowego, w trakcie porodu lub bezpośrednio po nim. Jest ono stanem powodującym różnego stopnia niepełnosprawności dzieci, które dotyczą zaburzeń kontroli mięśni, otrzymujących błędne instrukcje z uszkodzonych części mózgu. Te błędne informacje powodują zbyt duże usztywnienie lub zwiotczenie mięśni, które same nie są uszkodzone lub porażone. W zależności od tego, które części mózgu uległy uszkodzeniu, dziecko może mieć trudności nie tylko z wykonywaniem ruchów lokomocyjnych i manipulacyjnych (tzn. dotyczących kończyn), ale również w postrzeganiu, słyszeniu, słownym porozumiewaniu się, a także w rozwoju intelektualnym.
      Porażenie mózgowe jest uszkodzeniem trwałym, co wynika z faktu, iż pewna część mózgu uległa uszkodzeniu, a obumarłe komórki nerwowe nie mogą się zregenerować. Jest to jednak uszkodzenie, które nie postępuje, chociaż jego objawy stają się coraz bardziej widoczne w miarę rozwoju dziecka (Grala J. 2001). Najżywszą, dyskusję budzą tak zwane nabyte postaci mpdz (a więc powstałe już po porodzie), ponieważ brak jest jasnego stanowiska w sprawie granicy wieku, w którym mogą się one ujawnić.
      Objawy współistniejące to: napady padaczkowe (ok. 35%), zaburzenia słuchowe (ok. 25%), zaburzenia mowy (ponad 50%), zaburzenia widzenia (ok. 50%), niedorozwój umysłowy (ok.75%), zaburzenia zachowania (ponad 50%) na podłożu uszkodzeń motorycznych i psychicznych (Mazanek E. 1989).
      Objawy psychiczne w mózgowym porażeniu dziecięcym można podzielić na:
  1. Pierwotne - jako bezpośredni wynik wczesnodziecięcego uszkodzenia mózgu.
    Zespół psychoorganiczny:
    • upośledzenie umysłowe,
    • zaburzenia w sferze emocjonalno popędowej, chwiejność afektywna, drażliwość, wybuchowość (u dzieci z obniżoną sprawnością umysłową),
    • brak cierpliwości i wytrwałości, zachowania często agresywne i niewspółmierne do siły bodźca, mała wrażliwość na nagany i pochwały, upór, obniżony krytycyzm w stosunku do swojego postępowania i wzmożona agresywność,
    • napady padaczkowe.
  2. Wtórne objawy psychiczne w mózgowym porażeniu dziecięcym są wywołane uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego i sytuacją psychospołeczną dziecka niepełnosprawnego (kalekiego):
    • zaburzenia adaptacyjne, przejściowe zaburzenia zachowania powstałe na skutek sytuacji traumatyzującej (hospitalizacja, rozpoczęcie nauki szkolnej, rozwód rodziców, utrata osoby bliskiej),
    • specyficzne odchylenia rozwojowe, zespoły objawów o wieloczynnikowej etiologii (opóźnione dojrzewanie ośrodkowego układu nerwowego na skutek jego wcześniejszego, uszkodzenia, czynniki emocjonalne) takie jak moczenie mimowolne, tiki,
    • zaburzenie zachowania i nieprawidłowy rozwój osobowości,
    • zespoły nerwicowe, do występowania których szczególnie usposabia okres dojrzewania, a dodatkowym czynnikiem jest świadomość mniejszej atrakcyjności fizycznej, mniejszej wartości (nerwica lękowa, natręctw, histeryczna, neurastenia patrz nerwice),
    • zespoły psychotyczne, takie jak: zespoły psychotyczne reaktywne, zespoły depresyjne, autyzm wczesnodziecięcy, psychozy symbiotyczne.
      W około połowie przypadków mózgowego porażenia dziecięcego rozwój intelektualny dzieci nie odbiega istotnie od normy, a niekiedy bywa wyższy od przeciętnej. Zachowanie w większości wypadków odbiega wyraźnie od zachowania dzieci nie wykazujących zaburzeń ze strony ośrodkowego układu nerwowego (Borkowska M. 1989).

Klasyfikacja dziecięcych porażeń mózgowych.
       Różnorodność klasyfikacji mózgowego porażenia dziecięcego jest przyczyną trudności w ujmowaniu tych zagadnień. Tzw. amerykańska klasyfikacja mózgowego porażenia dziecięcego, podana przez Russa i Soboloffa (Prowans A. i M.: 2003), dzieli mózgowe porażenie dziecięce uwzględniając następujące czynniki:
  1. Patofizjologiczne: spastyczność, atetoza (ze zwiększonym lub obniżonym napięciem mięśniowym albo dystonią), sztywność, ataksja, drżenie, atonia, postacie mieszane lub niesklasyfikowane.
  2. Topograficzne: monoplegia, paraplegia, hemiplegia, triplegia, tetraplegia,
  3. Etiologiczne: związane z okresem przedporodowym, okołoporodowym i poporodowym,
    • w okresie płodowym: infekcje przechodzone przez matkę we wczesnych tygodniach ciąży np. różyczka, grypa, półpasiec, nie leczona podczas ciąży cukrzyca i nadciśnienie, urazy psychiczne i fizyczne przebyte przez matkę w czasie ciąży, np. wypadek samochodowy,
    • w okresie okołoporodowym: uszkodzenia mózgu u dzieci urodzonych przedwcześnie, szczególnie przed 30 tygodniem życia, ciężki poród, który spowodował uszkodzenie głowy dziecka, przedłużająca się lub zbyt szybka akcja porodowa, niedotlenienie dziecka w trakcie porodu, różnego typu infekcje przekazane dziecku w trakcie porodu,
    • tuż po porodzie: rozwinięta postać żółtaczki fizjologicznej u dziecka, wrodzone wady układu krwionośnego lub oddechowego, wirusowe lub bakteryjne zapalenia układu nerwowego (zapalenie opon mózgowych), urazy i wypadki powodujące uszkodzenie mózgu, bardzo wysoka gorączka wskutek różnych infekcji, ciężkie odwodnienie organizmu dziecka,
  4. Czynniki dotyczące zakresu czynności (kończyn): bez ograniczenia czynności, z lekkim lub średnim ograniczeniem czynności oraz chorzy niezdolni do wykonania żadnych czynności.
  5. Czynniki lecznicze: pacjenci nie wymagający leczenia, pacjenci wymagający nie tylko aparatury, ale także leczenia i opieki i wreszcie chorzy potrzebujący długotrwałej hospitalizacji, a następnie opieki.
     Najbardziej rozpowszechniony jest jednak podział Ingrama, oparty głównie na kryteriach topograficznych i uwzględniający kilka postaci klinicznych mózgowego porażenia dziecięcego. Ingram wyróżnia następujące postaci kliniczne mózgowego porażenia dziecięcego:
  • Porażenie kurczowe połowicze (HEMIPLEGIA SPASTICA) - wywołane w ok. 1/3 przypadków przyczynami działającymi po urodzeniu dziecka. Pozostałe 2/3 przypadków to niekorzystne czynniki okołoporodowe. Pierwsze objawy świadczące o możliwości istnienia tej choroby można zaobserwować najczęściej między 3 a 5 miesiącem życia. Charakterystyczna jest tu wyraźnie mniejsza aktywność i ograniczenie ruchów kończyn niedowładnych w porównaniu z kończynami po stronie przeciwnej (nie objętej niedowładem). Wyróżnia się tu postać lekką, o średnim nasileniu i postać ciężką. W zajętych kończynach można często stwierdzić zaburzenia czucia. W miarę wzrastania dziecka pojawia się upośledzenie wzrostu niedowładnych kończyn, a także występujące zaburzenia wegetatywne, głównie typu naczyniowego. Niekiedy u dziecka stwierdza się także zaburzenia w polu widzenia. Rozwój umysłowy wielu dzieci jest prawidłowy lub nieznacznie obniżony. Głębsze upośledzenie umysłowe zdarza się w tej postaci rzadziej niż w innych. U pewnej liczby dzieci występują zaburzenia mowy, padaczka oraz zaburzenia w sferze emocjonalnej.
  • Obustronne porażenie kurczowe (DIPLEGIA SPASTICA) – w tej postaci mózgowego porażenia dziecięcego niedowład w kończynach dolnych przeważa nad niedowładem w kończynach górnych. Bywają także takie postaci kliniczne obustronnego porażenia kurczowego, w których występuje niedowład wyłącznie w kończynach dolnych (paraplegia). Postać ta ma zazwyczaj charakter wrodzony i szczególnie często występuje u wcześniaków. Cechuje ją duża różnorodność obrazu klinicznego zależna od lokalizacji zmian i ich nasilenia, jak również innych towarzyszących zaburzeń (zaburzenia słuchu, wzroku, mowy). Rozwój umysłowy dzieci z tą postacią kliniczną jest w dużym odsetku przypadków z pogranicza normy, a głębsze upośledzenie umysłowe zdarza się tu wyjątkowo. U części dzieci dotkniętych tą postacią mpdz występuje padaczka oraz zaburzenia w sferze emocjonalnej. Mogą także tu występować zaburzenia mowy.
  • Obustronne porażenie połowicze (HEMIPLEGIA BILATERALIS) — pojęcie to stosowane jest w tych postaciach mpdz, w których kończyny górne są w większym stopniu niedowładne niż dolne. Jest to jedna z najcięższych postaci mpdz. Chore dzieci wykazują często objawy znacznego upośledzenia umysłowego oraz niekiedy nasilone objawy rzekomoopuszkowe. Często występuje padaczka, zwłaszcza o typie zespołu Westa (z charakterystycznymi napadami dziecięcymi, charakteryzującymi się skurczami zgięciowymi pojawiającymi się w wieku od kilku tygodni do 3-4 roku życia; Obuchowska I. 1999) - w młodszych grupach wiekowych oraz o typie napadów dużych u dzieci starszych.
  • Postać móżdżkowa (ATAKTYCZNA) - należy do postaci rzadziej spotykanych (5-10%), nazywana ataktyczną. Ataksja oznacza niestabilne ruchy trzęsące i właśnie dlatego najbardziej charakterystyczną cechą, wyróżniającą tę postać mpdz jest niestabilność ruchowa, tzw. drżenie zamiarowe, pojawiające się, gdy dziecko chce wykonać ruch. Najczęściej jest wrodzona. Oprócz zespołów móżdżkowych spotyka się też postaci mieszane. Dzieci z tą postacią porażenia wolniej uczą się stania i chodzenia, ponieważ mają poważne trudności z utrzymaniem równowagi, a czasami też utrzymującą się przez dłuższy czas wiotkością mięśni. Większość dzieci z ataksją opanowuje umiejętność samodzielnego chodzenia i wykonywania podstawowych czynności życiowych. Poziom umysłowy chorych dzieci jest zazwyczaj prawidłowy, jednakże zaburzenia koordynacji wzrokowo ruchowej, a także zaburzenia rozwoju mowy utrudniają im znacznie naukę w szkole.
  • Postać pozapiramidowa - w zależności od rodzaju stwierdzonych ruchów mimowolnych rozróżnia się postaci: dystoniczną, atetotyczną, pląsawiczą lub przebiegającą jedynie z obecnością zmian w napięciu mięśniowym, głównie o typie hipotonii. Nierzadko mogą tu współistnieć ze sobą różnego typu ruchy mimowolne oraz leworęczność. Postać ta występuje głównie u wcześniaków, wskutek uszkodzenia ciążowo - okołoporodowego związanego z niedotlenieniem. Chore dzieci są na ogół dobrze rozwinięte umysłowo. Często jednak występuje u nich niedosłuch typu odbiorczego lub głuchota, porażenie spojrzenia ku górze, zez oraz niekiedy objawy piramidowe. Napady padaczkowe w tej postaci występują dość rzadko (dopiero w późniejszych okresach życia), przemawiając w połączeniu z obecnością objawów piramidowych za bardziej rozlanym uszkodzeniem mózgu. Stwierdzone są zazwyczaj zaburzenia mowy o charakterze dyskinetycznym, a u niemowląt mogą występować trudności w połykaniu pokarmów i ssaniu. Ciężkość zaburzeń w tej postaci klinicznej ocenia się także na podstawie stopnia upośledzenia czynności życia codziennego dziecka. We wczesnych okresach życia u dzieci z tą postacią występuje często wyraźne opóźnienie nie tylko rozwoju statyczno- ruchowego, ale także rozwoju ruchowego - trudności w przyjmowaniu pokarmów, itp. U dzieci tych mogą występować także zaburzenia wegetatywne - duża chwiejność temperatury ciała, nadmierne pocenie się - oraz znaczna skłonność do infekcji.
  • Postać mono- lub triparetyczna - występuje bardzo często. Większość dzieci dotkniętych mpdz wykazuje cechy więcej niż jednego typu porażenia mózgowego. Przebieg rozwoju każdego dziecka z mieszaną postacią porażenia jest inny i zależy od przewagi cech danego typu. Postać triparetyczna jest wyodrębniana rzadziej, ponieważ zaliczana ona bywa do postaci diparetycznej. Triparezy dotyczą przede wszystkim dzieci donoszonych, mają częsty związek z obciążeniem okołoporodowym lub z nabytym uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. Postać ta przebiega z reguły z padaczką oraz zmianami psychicznymi. W tej postaci mózgowego porażenia dziecięcego można także wyróżnić postać hemiplegiczną - z większym zajęciem kończyny górnej, postać diplegiczną - z niedowładem kończyn dolnych, przy braku ew. zajęcia kończyn górnych, postać triplegiczną - z zajęciem obu kończyn dolnych oraz jednej kończyny górnej, postać tetraplegiczną lub obustronną hemiplegiczną - z symetrycznym niedowładem czterech kończyn, postać tetraplegiczną - z zajęciem symetrycznym czterech kończyn i dobrym stanem psychicznym (Michałowicz R. 1993).
     Dodatkowym problemem dzieci z mózgowym porażeniem jest możliwość występowania współistniejących dysfunkcji. Niektóre dzieci mogą mieć poważne problemy ze wzrokiem (ok. 50% dzieci z mpdz). Najczęściej występującymi problemami wzrokowymi są zez, oczopląs, ograniczenie pola widzenia, zaburzenia ostrości wzroku, a także problemy z percepcją oraz analizą i syntezą bodźców wzrokowych. U około 25% do 35% dzieci z mpdz występują problemy ze słuchem objawiające się różnego stopnia niedosłuchem oraz problemami z analizą i syntezą bodźców słuchowych. Spora grupa dzieci cierpi z powodu napadów padaczkowych, u niektórych wymienione problemy występują jednocześnie, znacznie pogarszając obraz dziecka. Ważną sprawą są również tzw. deficyty fragmentaryczne takie jak: zaburzenia koordynacji wzrokowo - ruchowej, lateralizacji, poczucia swojego ciała, a także koncentracji uwagi i integracji zmysłowej.
      Bardzo ważnym problemem jest współwystępowanie upośledzenia umysłowego. Według różnych źródeł u około 35% dzieci z mpdz występuje różnorodny stopień upośledzenia umysłowego. Ocena funkcjonowania intelektualnego u dzieci z porażeniem mózgowym jest bardzo trudnym zadaniem, głównie ze względu na brak znormalizowanych metod diagnostycznych. Bardzo często dzieci badane są przy pomocy standardowych testów i z zachowaniem tych samych reguł i wymagań, co dzieci pełnosprawne, dlatego często zaniżany jest poziom ich rozwoju intelektualnego (Grala J. 2001).
Literatura:
  • Borkowska M. (red.) - 1989 - "ABC rehabilitacji dzieci" t. 2 "Mózgowe porażenie dziecięce". Wydawnictwo Pelikan, Warszawa.
  • Grala J. – 2001 - "Dzieci z Mózgowym porażeniem dziecięcym - jak najlepiej wspierać ich rozwój", artykuł w kwartalniku informacyjno - integracyjnym "Jesteśmy", Nr 4/21/2001.
  • Mazanek E. - 1989 - "Psychopedagogiczne aspekty w rewalidacji dzieci z m.p.dz." w: Borkowska M. (red.) "ABC rehabilitacji dzieci" t. 2 "Mózgowe porażenie dziecięce". Wydawnictwo Pelikan, Warszawa.
  • Michałowicz R. (red.) - 1993 - "Mózgowe porażenie dziecięce", PZWL, Warszawa.
  • Obuchowska I. – 1999 - "Dziecko niepełnosprawne w rodzinie", WsiP, Warszawa.
  • Prowans A. i M. – 2003 - strona internetowa Alicji i Michała Prowans – rodziców dziecka z porażeniem mózgowym, http://www.prowans.home.pl/, wydruk z dnia 19.04.2003r.
mgr Lucyna Stawowy

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie