Tekst ten jest referatem, a właściwie zbiorem spostrzeżeń, uwag, pomysłów na realizację tematyki zagospodarowania czasu wolnego dla dzieci w wieku szkolnym oraz udziału rodziny w racjonalnym spędzaniu czasu wolnego dzieci.
Zmiany jakie dokonują się we współczesnym życiu wskazują na potrzebę organizowania czasu wolnego człowieka. Dlatego też problem pracy i czynnego wypoczynku ucznia stanowi jedno z ważniejszych zagadnień pedagogicznych. Czasem wolnym dzieci interesują się nie tylko pedagodzy, ale również politycy, działacze społeczni, naukowcy ekonomiści a także socjolodzy, psycholodzy i lekarze.1 Nie jest to zainteresowanie przypadkowe, gdyż czas wolny jest jednym z ważniejszych problemów dnia dzisiejszego, a także i przyszłości. Mimo, iż problem ten wzbudza zainteresowanie tak wielu naukowców z różnych dziedzin życia i wiadomo już, że odpowiednie zagospodarowanie tego czasu przez dzieci i młodzież ma znaczenie w zwiększaniu się efektywności w nauce2, a także ma wpływ na wszechstronny rozwój jednostki, 3, to jednak , jak piszą badacze : „ nie jest on w pełni rozumiany i doceniany nie tylko przez środowisko rodzinne, ale także szkolne”. 4. Rodzice w „ w pogoni za pieniądzem” poświęcają dzieciom coraz mniej czasu, a w szkole z powodów finansowych zlikwidowano wiele działających kółek zainteresowań, organizacji wychowawczych, które skupiały dzieci i pozwalały im rozwijać się w różnych zakresach osobowości. Ta likwidacja zajęć pozalekcyjnych w szkole ma niekorzystny wpływ na wszystkie dzieci, ale szczególnie jest to odczuwalne na wsi, gdzie często szkoła jest jednym ośrodkiem kulturalnym zwłaszcza dla dzieci, a „zajęcia pozalekcyjne są głównym sposobem wychowania do czasu wolnego, gdyż bezpośrednio organizują uczniom w różnych formach czas wolny „. 5
Taki stan rzeczy sprawia, że obowiązek organizacji czasu wolnego dzieciom spoczywa na rodzicach. Dlatego właśnie rodzina powinna mieć szczególne znaczenie i wpływ na jakość i organizację czasu wolnego dzieci. Dom rodzinny może mieć bardzo duży i istotny wpływ na rozwój zainteresowań i uzdolnień dzieci, na zaszczepienie właściwych form zachowania. Niestety jak wynika z badań pedagogów nie jest ona w dostatecznym stopniu przygotowana do tak ważnych zadań pedagogicznych.
1 S. Czajka : Z problemów czasu wolnego. Warszawa 1979 str. 5.
2 K. Przecławski : Czas wolny dzieci i młodzieży w Polsce. Warszawa 1978 str. 125.
3 A. Kamiński : Czas wolny i jego problemy społ.-wych. Warszawa 1965. strt.56.
4 K. Przecławski : Czas wolny dzieci i młodzieży w Polsce Warszawa 1978. str. 120
5 Z. Kwieciński : Organizacja czasu wolnego dziecka wiejskiego. Warszawa 1976. str.49
Udział rodziny w racjonalnym spędzaniu czasu wolnego dzieci.
Ogromne znaczenie we właściwym przygotowaniu dzieci do racjonalnego wykorzystania czasu wolnego odgrywa rodzina. Rodzina przez zamierzone oddziaływania opiekuńcze i wychowawcze oraz przez wzory osobowe rodziców przyczynia się do fizycznego, psychicznego i społecznego rozwoju dziecka. 6.
Rodzice powinni tez stwarzać dzieciom warunki, w których w naturalny sposób natrafiać będą na wartościowe formy i treści zabaw czy pracy i także przyjaźnie i znajomości.7
A .Modrzejewska uważa, że rodzice dlatego nie organizują czasu dziecka, ponieważ sami rzadko korzystają z racjonalnie obmyślanego wypoczynku, nie stwarzają więc pod tym względem dzieciom pożądanych wzorców. 8 . Dlatego też wdrażanie dzieci do racjonalnego i planowego gospodarowania własnym czasem należy do form oddziaływanie wychowawczego najmniej intensywnie rozwijanych. 9
A przecież nadmiar czasu wolnego u dzieci, zupełnie nie zorganizowanego, powoduje, że łączą się one w grupki, wałęsają się, wagarują, dokuczają, chuliganią, naruszają normy współżycia społecznego.
Z przeprowadzonych badań z przeprowadzonych badań należy wnioskować, że dzieci muszą mieć czas zorganizowany w taki sposób, aby zaspakajały swe potrzeby.
Sytuacja dziecka wiejskiego jest na dodatek jeszcze bardziej skomplikowana.
Wielu badaczy zwraca uwagę na przeciążenie pracą fizyczną dzieci wiejskich szczególnie w okresie wytężonych prac polowych. W najtrudniejszej sytuacji są jednak dzieci rodziców zatrudnionych dodatkowo poza rolnictwem lub właścicieli dużych gospodarstw.10
J. Sowicz stwierdza, iż „racjonalne zgodne z potrzebami psycho-fizycznymi gospodarowanie czasem wolnym dzieci chłopskich jest problemem trudnym do rozwiązania. Indywidualna gospodarka rolna podporządkowuje swym prawom produkcji życia rodziny chłopskiej” 11
6 M. Ziemska : Rodzina i dziecko. Warszawa 1979, str. 230.
7 Z .Dąbrowski : Czas wolny dzieci i młodzieży. Warszawa 1966, str. 97-99.
8 A. Modrzejewska : Udział rodziców w organizowaniu wolnego czasu dzieci. „ Nowa Szkoła” 1970/6, s.. 53-57
9 M. Ziemska Rodzina i dziecko. Warszawa 1979, str. 305-306.
10 K. Przecławski : Czas wolny dzieci i młodzieży w Polsce. Warszawa 1978, str. 26
11 J. Sowicz : Jak organizujemy czas wolny dzieci wiejskich.” Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 1970/1.
Analizując czas wolny dzieci wiejskich J. Izdebska doszła do wniosku, iż czas wolny dziecka wiejskiego najczęściej nie jest przez nikogo organizowane – poza samym dzieckiem oczywiście. W dzień powszedni dzieci mają bardzo mało czasu wolnego i zazwyczaj jest on rozdrobniony, przypada na różne godziny. Sposób wykorzystania przez dzieci czasu wolnego zależy od osobistej inicjatywy i nie podlega kontroli ze strony rodziców.12 .
Dlatego też konieczne jest intensywne łączenie się szkoły do rozwiązania problemów czasu wolnego dziecka wiejskiego. Nowe warunki rozwoju wsi dają realne szanse należytego postawienia w środowisku wiejskim problemu organizacji czasu wolnego. Urbanizacja wsi oraz uprzemysłowienie produkcji rolnej stwarzają perspektywy zwiększenia czasu wolnego mieszkańców wsi.
W związku z tym już ucznia wiejskiego trzeba przygotować do tego, aby jak dorosły mieszkaniec wsi i pracownik rolny potrafił w sposób społecznie korzystny organizować wolny czas własny i rodziny, by umiał rozwijać formy spędzania czasu wolnego we własnym środowisku. Ponieważ rodzina wiejska, jak wynika z badań nie jest w stanie sama poradzić sobie z tym problemem, dlatego tez szkoła powinna przygotować uczniów zarówno do racjonalnego organizowania wypoczynku, jak i do umiejętnego wypełniania czasu wolnego działalnością kulturalną i społeczną.
Zainteresowania uczniów można rozwijać na lekcjach wykorzystując treści programowe, które mogą stać się podstawą pożytecznego wypełniania czasu wolnego. Program nauczania stwarza też możliwość wyposażenia uczniów w podstawową wiedzę z zakresu zasad organizowania wypoczynku, rozrywki i działalności społecznej.
Zajęcia poza lekcyjne są głównym sposobem wychowania do wolnego czasu, gdyż bezpośrednio organizują uczniom w różnych formach czas wolny. W toku pracy różnych kół zainteresowań i organizacji społecznych uczniowie nabywają nie tylko określone zainteresowania, ale w bezpośrednim działaniu zdobywają umiejętności, nawyki, a nawet przyzwyczajenia organizowania czasu wolnego. Do głównych zadań szkoły należy zaliczyć : 1) rozwijanie wielostronnych zainteresowań, jako podstawy organizowania czasu wolnego : 2) wyposażenie uczniów w podstawowa wiedzę dotycząca problematyki czasu wolnego 3 ) organizowanie różnych zajęć pozalekcyjnych oraz włączenie w nie uczniów.
12 J. Izdebska : Czas wolny dzieci miejskich i wiejskich. „ Czas wolny dzieci i młodzieży w Polsce”. K. Przecławski Warszawa 1979, str. 47- 48.
Praca poza lekcyjna, prowadzona w szkole oprócz tego, że uczy należytego organizowania czasu wolnego, po prostu jest autentyczną i właściwą formą spędzania czasu wolnego przez młodzież szkolną.13 .
Praca poza lekcyjna, która obejmuje prace świetlicy szkolnej, organizacji społecznych i kółek zainteresowań 14 niestety ze względów finansowych obecnie jest bardzo ograniczona.
13 Z. Kwieciński : Organizacja czasu wolnego dziecka wiejskiego. Warszawa 1976, str. 48-50.
14 Tamże, str.53-54.
Opracowała: mgr Elżbieta Ciapa
|
