Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Edukacja ortograficzna

 

Edukacja ortograficzna zmierzająca do kształtowania nawyku ortograficznego jest bardzo trudnym, złożonym i odpowiedzialnym zadaniem w procesie kształcenia sprawności językowej uczniów na wszystkich poziomach szkoły podstawowej, a szczególnie w nauczaniu początkowym i w środowisku wiejskim. Wymaga stałego czuwania nad stanem pisowni dzieci, systematycznego kontrolowania, a wszelkie nawet najdrobniejsze w tym zakresie w klasach początkowych zaniedbania powodują trudności niełatwe do pokonania w dalszych latach nauki.

 Edukacja ortograficzna zmierzająca do kształtowania nawyku ortograficznego jest bardzo trudnym, złożonym i odpowiedzialnym zadaniem w procesie kształcenia sprawności językowej uczniów na wszystkich poziomach szkoły podstawowej, a szczególnie w nauczaniu początkowym i w środowisku wiejskim. Wymaga stałego czuwania nad stanem pisowni dzieci, systematycznego kontrolowania, a wszelkie nawet najdrobniejsze w tym zakresie w klasach początkowych zaniedbania powodują trudności niełatwe do pokonania w dalszych latach nauki. Jedną z przyczyn częstych w praktyce szkolnej trudności ortograficznej jest niewłaściwie zorganizowany proces dydaktyczny – brak stanowczości, systematyczności i rytmiczności, nadużywanie dyktand sprawdzających oraz niedocenianie profilaktyki ortograficznej (stosowanie gier i zabaw dydaktycznych – rozrywek umysłowych).
     Przy uwzględnieniu ogólnych zasad dydaktyki, z których najważniejsza jest zasada systematyczności, stopniowania trudności oraz rytmiczności, ważne jest, by nauczyciel stosował indywidualne ćwiczenia i zróżnicowane formy pracy z uczniami. W indywidualnej pracy z uczniami nauczyciel ma okazję uwzględnić także czynniki oddziałujące na sprawność ortograficzną jak np. rodzaj pamięci, czytelnictwo, wady wzroku i wady wymowy, stany emocjonalne dziecka. Tylko wtedy można skutecznie zwalczać błędy ortograficzne oraz zapobiegać im, jeśli zna się przyczyny ich powstawania.
     Powyższe problemy nasuwają ogólne wnioski i postulaty dydaktyczne. Edukacja ortograficzna uczniów klas początkowych będzie efektywna, jeśli:
  • dziecko pozna w szkole poprzez praktyczne działania budowę prawa i zasady funkcjonowania języka, który jest narzędziem porozumiewania się i poznawania rzeczywistości; w klasach I – III uczeń opanowuje umiejętność pisania;
  • od początku pisania uczeń będzie zdawał sobie sprawę z rozbieżności między pismem a mową;
  • nauczanie ortografii w klasach początkowych będzie prowadzone w sposób planowy i systematyczny oraz w oparciu o różne materiały dydaktyczne dostosowane do możliwości percepcyjnych, potrzeb i zainteresowań uczniów;
  • w procesie dydaktycznym będzie uwzględniony ścisły związek między gramatyką a ortografią, który stanowi podstawę kształcenia językowego w klasach starszych;
  • nauczyciel będzie budził pozytywne motywacje do kształcenia umiejętności ortograficznych;
  • uczący zaktywizuje wszystkie sfery osobowości ucznia;
  • nauczyciel zróżnicuje metody i formy pracy w nauczaniu ortografii oraz rodzaje ćwiczeń ortograficznych, wykorzystując m.in. rozrywki umysłowe (rebusy, gry, krzyżówki, zagadki); pozwoli to w odniesieniu do większości uczniów na wzrost aktywności na lekcji, skłoni do wysiłku umysłowego, rozwinie logiczne myślenie i pobudzi wyobraźnię, gdyż rozrywki umysłowe i gry dydaktyczne zapobiegają monotonii na lekcji oraz znużeniu materiałem szkolnym;
  • nauczyciel połączy ćwiczenia ortograficzne z innymi ćwiczeniami w zakresie języka ojczystego (np. słownikowymi, gramatycznymi i stylistycznymi);
  • uczący zastosuje różnego typu ćwiczenia utrwalające, ponieważ uczniowie łatwiej utrwalają treści, nad których opanowaniem musieli dłużej pracować i które wymagały maksymalnego zaktywizowania się;
  • nauczyciel będzie stosował zasadę stopniowania trudności, przestrzegać hierarchię ćwiczeń ortograficznych – przechodzić od ćwiczeń łatwiejszych do trudniejszych (np. od przepisywania, pisania z pamięci, pisania ze słuchu do samodzielnego konstruowania na określony temat);
  • nowy materiał ortograficzny nie będzie wprowadzony dopóki nie upewnimy się, że poprzedni materiał (wyrazy) został prawidłowo zapamiętany;
  • na lekcjach poświęconych poprawnej pisowni będą wykorzystywane środki dydaktyczne, tablice, słowniki, plansze;
  • ćwiczenia ortograficzne będą dobierane pod względem rodzaju problemu ortograficznego, stopnia trudności u poziomu uczniów w zakresie poprawnej pisowni;
  • w programie nauczania zostaną uwzględnione zagadnienia, które nie były dotąd wprowadzone, a budzą wątpliwości, sprawiają uczniom trudności w pisaniu, spowodowane wpływem środowiska regionalnego (gwara).
     Chwilowe niepowodzenia w nauczaniu ortografii nie powinny stanowić dla nauczyciela powodów do zniechęcenia, lecz skłaniać go do poszukiwania skutecznych form ćwiczeń. Praca nad ortografią wymaga długotrwałych zabiegów, cierpliwości, wytrwałości w prowadzeniu działań zapobiegających błędom i utrwalających prawidłowy zapis wyrazów.

Przyczyny trudności w nauczaniu ortografii
     Trudności w opanowaniu poprawnej pisowni wyrazów wynikają z różnych przyczyn. Specyficzną przyczyną trudności w nauce pisania są fragmentaryczne zaburzenia rozwoju psychoruchowego. Zaburzenia te mogą dotyczyć funkcji analizatora wzrokowego, słuchowego, kinestetyczno-ruchowego lub kilku tych analizatorów łącznie. Powodują one trudności w pisaniu i czytaniu. Te, które odnoszą się do czytania noszą nazwę dysleksji, natomiast trudności w pisaniu zwane są dysgrafią i dysortografią.
     Dysgrafia jest wynikiem zaburzeń motoryki dziecka i wiąże się z trudnościami w opanowaniu samej techniki pisania. Dzieci piszą wolniej, kreślą litery niekształtne, o różnej wielkości i pochyleniu. Mają kłopoty ze znalezieniem właściwego miejsca w liniaturze. Zdarza się, że zaczynają pisanie od końca kartki lub zeszytu.
     Dysortografia - to zaburzenie polegające na specyficznych trudnościach w opanowaniu umiejętności bezbłędnego zapisu również wyrazów o pisowni fonetycznej. Dzieci z trudnościami tego typu nie pamiętają obrazu pisanych słów, nie dostrzegają popełnionych błędów.
      Dysgrafia i dysortografia to tylko pozornie dwa różne zaburzenia. Dysgrafia ma ujemny wpływ na wyniki ortografii. Brzydkie, niekształtne i nieczytelne pismo utrudnia zapamiętywanie obrazu graficznego wyrazu. Zarówno dysgrafia jak i dysortografia są zaburzeniami często niezależnymi od poziomu inteligencji, zdarzają się uczniowie mający większą inteligencję od przeciętnej. Przyczyny dysgrafii i dysortografii nie zostały jeszcze dostatecznie zbadane – określić można tylko ich istotę i objawy.
      Wyróżnia się dwa typy trudności natury dysortograficznej:
  • przy wadliwej percepcji wzrokowej, tj. przy wadliwym spostrzeganiu znaków graficznych: w przeprowadzaniu analizy i dokonywaniu syntezy w przestrzeni;
  • przy wadliwej percepcji słuchowej: trudności w rozróżnianiu dźwięków pokrewnych i w związku z tym błędny zapis tych dźwięków w wyrazach oraz trudności w odbiorze i odtwarzaniu kolejności dźwięków w wyrazach, tj. w analizie i syntezie dokonujących się w czasie. Innymi przyczynami wywołującymi błędy ortograficzne, oprócz wyżej wymienionych są:
  • wady lub błędy wymowy;
  • naleciałości gwarowe w połączeniu z ujemnym wpływem środowiska;
  • wada wzroku;
  • niedosłuch różnego stopnia;
  • luki w materiale nauczania spowodowane przerwą w nauce, zaniedbaniem lub niesystematycznym uczeniem się;
  • brak utrwalenia materiału, niewykształcony nawyk poprawnego pisania w jakimś zakresie;
  • opóźnienia w rozwoju umysłowym, obniżenie sprawności umysłowej.
     Wady i błędy mowy występują u dzieci dość często. Uczniowie źle, niepoprawnie mówiący - piszą niepoprawnie (piszą tak, jak mówią). Wśród błędów związanych z wadami wymowy, do najczęstszych należą te, które powstają na skutek istotnych wad mowy, przede wszystkim o podłożu fizjologiczno-chorobowym. Jedną z takich wad wymowy, najbardziej uniemożliwiającą poprawność pisania, jest "seplenienie". Poza tym dość duży procent dzieci nieprawidłowo wymawia głoskę "r" (tak zwane "reranie"), co równie powoduje zniekształcenie zapisu wyrazu. Inne wady wymowy, jak "jąkanie" i "mowa nosowa", nie wywołują przeważnie błędów w pisaniu. Inne błędy w pisaniu mogą być spowodowane również odmiennością wymowy u ogółu dzieci danej miejscowości. Taka odmienność od mowy ogólnopolskiej - mowy warstw wykształconych – to posługiwanie się gwarą (dialektem), posiadającą odrębne właściwości nie tylko w zakresie słownictwa, fleksji i składni, ale także artykulacji. By nauczyciel mógł skutecznie zapobiegać błędom ortograficznym, mające swoje źródła we wpływie mowy gwarowej, likwidować je oraz wykorzystywać znajomość gwary w nauczaniu pisowni, powinien sam dobrze znać dialekt regionu, w którym pracuje (zwłaszcza, gdy uczy w klasach młodszych). Jest to warunek skuteczności zabiegów dydaktycznych nauczyciela. Brak orientacji w tym zakresie może prowadzić do błędnej diagnozy i kwalifikowania błędów gwarowych do grupy błędów mających swoje źródła w wymowie patologicznej.
     Trudności w opanowaniu poprawnej pisowni mogą spowodować również luki w wiadomościach i umiejętnościach powstałe na skutek dłuższej przerwy w nauce (np. choroba). Przy przezwyciężaniu takich trudności niezbędne jest ustalenie zakresu braków w wiadomościach i umiejętnościach, a następnie indywidualna praca z uczniem nad wyrównaniem tych braków.
     Kolejną przyczyną powodującą trudności w opanowaniu ortografii jest niewykształcony często nawyk poprawnego pisania – brak zautomatyzowanego zapisu z zakresu opanowanego materiału ortograficznego. Brak ten może wynikać ze zbyt pospiesznego, niedostosowanego do możliwości słabszych uczniów opracowania materiału, albo też przerobionego materiału oddzielnymi partiami, bez kontynuowania tych partii w ciągu całego roku szkolnego i następnych lat nauki szkolnej.
     Biorąc pod uwagę różne przyczyny błędów, należy pamiętać, że wytworzenie trwałych nawyków poprawnego ortograficznego pisania wymaga doboru zróżnicowanych metod nauczania, zależnie od predyspozycji poszczególnych uczniów.

opracowała mgr Bernadeta Synowiec - nauczyciel nauczania zintegrowanego

_____________________________________

Bibliografia:
  1. L. Bandura: Trudności w procesie uczenia się, Warszawa 1968.
  2. L. Bandura: Zagadnienia błędów uczniowskich, Warszawa 1963.
  3. J. Bruner: Niektóre przyczyny niepowodzeń w nauczaniu ortografii i interpunkcji. "Inspiracje Polonistyczne" nr 5, marzec 1997.
  4. M. Chludzińska: Jak zapobiegać błędom ortograficznym? "Język Polski w Szkole", Warszawa 1997, z. 541.
  5. F. Dyka: Nauczanie ortografii w klasach niższych "Życie Szkoły" 4/1987.
  6. A. Jedut, A. Pleskot: Nauczanie ortografii w kl. I-III, Warszawa 1991.
  7. J. Molendowicz: O trudnej sztuce pisania i czytania, Warszawa 1978.
  8. E. Polański: Badania nad ortografią uczniów. Katowice 1973.
  9. E. Polański, A. Jakubowicz, F. Dyka: Ortografia i interpunkcja w nauczaniu początkowym. "Przewodnik metodyczny dla nauczycieli", Łódź 1996.
  10. K. Rogulska: Kształcenie kompetencji ortograficznej w klasach początkowych. "Życie Szkoły", 2/1986.
  11. B. Sawa: Jeżeli dziecko źle czyta i pisze. Warszawa 1975.
  12. I. Styczek: Logopedia. Warszawa 1981.
  13. S. Szober: Metodyka ortografii. Warszawa 1964.
  14. Wł. Zaczyński: Praca badawcza nauczyciela. Warszawa 1976.

Jeżeli zauważyłeś jakieś nadużycia w prezentacji napisz o tym poniżej i wyślij je do nas:
INFORMACJE O PREZENTACJI

Ostatnią zmianę prezentacji wykonał: Szkolnictwo.pl.
IP autora: 83.21.195.174
Data utworzenia: 2008-09-01 21:32:57
Edycja: Edytuj prezentację.

HISTORIA PREZENTACJI

Szkolnictwo.pl (83.21.195.174) - Prezentacja (2008-09-01 21:32:57) - Edytuj prezentację.





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie