Program skierowany jest do nauczycieli kształcenia zintegrowanego. Zachęcam do wykorzystania na zajęciach edukacyjnych czy też wyrównawczych proponowanych zabaw i ćwiczeń, które pomogą dziecku w pokonaniu trudności w czytaniu i pisaniu.
Spis treści
- Przyczyny trudności w czytaniu i pisaniu.
- Założenia programu.
- Propozycje ćwiczeń.
1. Przyczyny trudności w czytaniu i pisaniu
Trudności w czytaniu i pisaniu wynikać mogą z różnych przyczyn. Jedną z nich stanowi ogólny BRAK ZDOLNOŚCI, wynikający z obniżonego poziomu rozwoju umysłowego.
Następnymi przyczynami trudności w czytaniu i pisaniu jest ZANIEDBANIE PEDAGOGICZNE oraz WADLIWA METODA NAUKI stosowana przez nauczyciela.
Jeszcze inne to wszelkie ZABURZENIA MOWY, zwłaszcza spowodowane uszkodzeniem obwodowych narządów mowy lub uszkodzeniem narządu słuchu.
Trudności w tym zakresie wynikać mogą z POSŁUGIWANIA SIĘ GWARĄ LUB ŻARGONEM. Dziecko mówiące gwarą lub żargonem zniekształca odczytywany tekst i z trudem osiąga poprawność w pisaniu.
Kolejne tło trudności to wszelkie WADY RECEPTORYCZNYCH CZĘŚCI ANALIZATORA WZROKU I SŁUCHU. Uczniowie, którzy niedowidzą a także ci, którzy niedosłyszą, maja duże trudności w rozumieniu poleceń dawanych przez nauczyciela oraz w posługiwaniu się tekstem.
Podłoże trudności mogą stanowić PRZEWLEKŁE SCHORZENIA; choroby reumatyczne, laryngologiczne, astma, nerwice, choroby serca i innych narządów wewnętrznych. Schorzenia takie powodują osłabienie uwagi dowolnej, szybkie męczenie się, zmniejszają zainteresowanie nauką. Dzieci cierpiące na tego rodzaju schorzenia bywają posądzane o lenistwo. ZŁA SYTUACJA RODZINNA również nie sprzyja nauce czytania i pisania, powoduje niemożność podołania wymaganiom szkoły, a w konsekwencji wywołuje niechęć do wszelkich wysiłków.
Trudności w czytaniu i pisaniu mogą być wywołane CZYNNIKAMI NATURY PSYCHICZNEJ, takimi jak brak zainteresowania czytaniem, brak motywacji albo brak gotowości do nauki czytania, polegającej na nie osiągnięciu dojrzałości do dokonywania analizy i syntezy.
Do innego rodzaju poważnych przyczyn powodujących pojawienie się trudności w nauce czytania i pisania należą FRAGMENTARYCZNE ZABURZENIA FUNKCJI PERCEPCYJNO-MOTORYCZNYCH. Zaburzenia te stanowią podłoże złożonych trudności zwanych dysleksją, dysortografią i dysgrafią.
LITERATURA:
Sawa B. Jeżeli dziecko źle czyta i pisze, Warszawa 1987, WSiP.
2. Założenia programu
Program pracy terapeutycznej podzielony jest na trzy etapy. W pierwszym zawarte są ćwiczenia rozwijające ogólne sprawności ruchowe i manualne, jak również usprawniające funkcje wzrokowe i słuchowe. Etap drugi to ćwiczenia w czytaniu i pisaniu sylab i wyrazów, natomiast trzeci – czytanie zdań i tekstów.
Ćwiczenia mogą być wykorzystane w trakcie zajęć zintegrowanych jak również na zajęciach wyrównawczych. Nie można ograniczać się wyłącznie do ćwiczeń zaburzonych funkcji. Należy dobierać ćwiczenia tak, aby uaktywniały pracę całego mózgu, aby inne funkcje poznawcze wspomagały opóźnione lub zaburzone funkcje.
Głównym celem zawartych w programie ćwiczeń jest pomoc dziecku w przezwyciężeniu trudności i umożliwienie prawidłowego funkcjonowania w zespole klasowym oraz osiąganie pozytywnych wyników w nauce.
Cele działań terapeutycznych:
- usprawnienie motoryki rąk,
- usprawnienie koordynacji wzrokowo –ruchowej, słuchowo –ruchowej, słuchowo- wzrokowej,
- rozwijanie zdolności dokonywania analizy i syntezy słuchowej i wzrokowej,
- rozwijanie pamięci wzrokowej i słuchowej,
- kształcenie słuchu tonalnego,
- rozwijanie spostrzegawczości,
- wdrażanie do logicznego rozumowania,
- wyrabianie koncentracji uwagi,
- wywołanie zainteresowania czynnościami ruchowymi,
- wyrabianie płynności ruchów,
- kształcenie wrażliwości estetycznej,
- usprawnienie techniki czytania i pisania,
- eliminowanie błędów i braków w czytaniu i pisaniu.
3. Proponowane ćwiczenia
ETAP PIERWSZY
I. ĆWICZENIA ROZWIJAJĄCE OGÓLNE SPRAWNOŚCI RUCHOWE I SPRAWNOŚCI MANUALNE
- Ćwiczenia koordynacji ruchowej
- Ćwiczenia ze skakanką.
- Toczenie, rzucanie i chwytanie różnych przedmiotów.
- Chodzenie gimnastycznej po narysowanej linii.
- Rzuty do celu lub do kosza.
- Ćwiczenia sprawności manualnej
- Malowanie szlaków.
- Naśladowanie czynności lepienia kulek śniegowych.
- Gra na fortepianie-uderzanie czubkami palców w rytm melodii.
- Lepienie z plasteliny.
- Nawlekanie koralików.
- Robienie liter z drutów.
- Ugniatanie papierowych kul i rzucanie do celu.
- Układanie budowli z klocków.
- Wycinanie z papieru po śladzie.
- Wykonanie techniką origami np. czapki.
- Tworzenie kompozycji za pomocą stempli.
- Rysowanie równocześnie obiema rękami prostych kształtów.
- Zamalowywanie farbami płaszczyzny wyznaczonej konturem.
- Przerysowywanie przez kalkę techniczną rysunków konturowych.
- Pogrubianie konturów.
- Rysowanie wzorów po śladzie.
II. ĆWICZENIA ANALIZY I SYNTEZY WZROKOWEJ
- Ćwiczenia na materiale bezliterowym
- Układanie obrazków z części.
- Uzupełnianie brakujących elementów na obrazkach.
- Łączenie obrazków związanych ze sobą np. komputer-myszka.
- Wskazywanie obrazka, który nie pasuje do pozostałych.
- Wyszukiwanie podobieństw i różnic między obrazkami.
- Układanie kompozycji z figur geometrycznych.
- Układanie domina geometrycznego.
- Uzupełnianie konturów figur poprzez dorysowanie brakującej części.
- Dokładanie brakującej części figury geometrycznej do całości.
- Składanie pociętych figur geometrycznych z papieru wg wzoru.
- Tworzenie zbioru figur geometrycznych wg kształtu, koloru, wielkości.
- Układanie figur z patyczków .
- Rysowanie kompozycji geometrycznych wg wzoru.
- Rysowanie z pamięci uprzednio widzianych par figur geometrycznych.
- Rozcinanie kwadratu na mniejsze kwadraty, następnie układanie nowej całości.
- Budowanie kompozycji z klocków.
- Ćwiczenia na materiale literowym
- Układanie pociętych liter.
- Wydzieranie liter z gazet.
- Lepienie liter z plasteliny.
- Malowanie liter palcem.
- Różnicowanie liter najczęściej mylonych.
- Dobieranie litery wielkiej do małej.
- Obrysowywanie liter.
- Wyszukiwanie wskazanej litery wśród zestawu liter, odczytanie jej i zapisanie.
- Przyporządkowanie do obrazka pierwszej litery nazwy przedmiotu na nim przedstawionego.
- Wyszukiwanie liter w sylabach, wyrazach.
- Ćwiczenia na materiale zdaniowo- wyrazowo- sylabowym
- Składanie sylab w wyrazy.
- Rozcięcie wyrazów na sylaby i ponowne ich złożenie.
- Wyszukiwanie takich samych sylab.
- Podpisywanie obrazków wyrazami ułożonymi z sylab.
- Tworzenie wyrazów rozpoczynających się daną sylabą.
- Uzupełnianie luk w tekście.
- Układanie rozsypanki wyrazowej.
- Rozwiązywanie rebusów.
- Wyszukiwanie w ciągach słownych nazw np. zwierząt.
- Układanie zdań w kolejności w celu utworzenia historyjki opisującej treść obrazka.
- Uzupełnianie w tekście brakujących kresek, kropek, ogonków i znaków interpunkcyjnych.
- Dobieranie zdań do obrazków.
- Pocięcie zdania na wyrazy i złożenie go.
III. ĆWICZENIA ANALIZY I SYNTEZY SŁUCHOWEJ
- Ćwiczenia rytmiczne
- Wyklaskanie podanego przez nauczyciela rytmu.
- Zagranie na instrumencie układu rytmicznego przedstawionego za pomocą klocków.
- Zgadywanie, który spośród kilku układów rytmicznych na planszy został wystukany.
- Klaskanie rytmu znanej melodii.
- Zabawy ruchowe ze śpiewem.
- Analiza i synteza słuchowa wyrazów i zdań
- Wyodrębnianie w zdaniach wyrazów. Zaznaczanie ich przez podkreślanie.
- Wyodrębnianie wyrazu w zdaniu i konstruowanie z tym wyrazem innego zdania.
- Budowanie zdań prostych na temat przedmiotu.
- Budowanie zdań rozwiniętych na temat treści obrazka.
- Analiza i synteza sylabowa wyrazów
- Podział wyrazów na sylaby.
- Rytmiczne wypowiadanie tekstu piosenki z podziałem słów na sylaby.
- Tworzenie sylab z określoną samogłoską.
- Liczenie sylab w wyrazach.
- Budowanie wyrazów z daną sylabą.
- Synteza sylab podanych ze słuchu.
- Przekształcanie wyrazów przez zmianę sylaby.
- Analiza i synteza głoskowa wyrazów
- Reagowanie klaśnięciem na określoną głoskę.
- Układanie wyrazów z podanymi głoskami.
- Synteza słuchowa wyrazów z podanych głosek.
- Liczenie głosek w wyrazach.
- Odgadywanie na jaką głoskę rozpoczyna się nazwa pokazanego przedmiotu.
- Dobieranie obrazków (przedmiotów), których nazwy posiadają daną głoskę w środku (na początku, na końcu).
- Dobieranie wyrazów, które różnią się jedną głoską.
- Przekształcanie wyrazów przez zmianę głoski na początku, w środku lub na końcu wyrazu.
- Układanie wyrazów z alfabetu ruchomego.
ETAP DRUGI - ĆWICZENIA W CZYTANIU I PISANIU SYLAB I WYRAZÓW
- Układanie sylab wypowiadanych przez nauczyciela, czytanie i pisanie ich z pamięci.
- Rozsypanka sylabowa.
- Ustne podawanie wyrazu zaczynającego się od danej sylaby. Zapisanie go.
- Dobieranie par jednakowych sylab z liter pisanych do sylab z liter drukowanych.
- Rozwiązywanie rebusów.
- Układanie przez dziecko dowolnych wyrazów z sylab.
- Układanie napisów pod obrazkami wzoru.
- Układanie obrazków do napisów.
- Doskonalenie czytania sylab i całych wyrazów przy zastosowaniu domina sylabowo-wyrazowego.
- Dokładanie różnych sylab do jednej np. las-ka.
- Dobieranie brakujących sylab do wyrazów trzysylabowych np. kom...ter (pu).
- Czytanie sylabami na przemian z dzieckiem.
ETAP TRZECI- CZYTANIE ZDAŃ I TEKSTÓW
- Układanie zdań z sylab.
- Układanie i czytanie zdań z podanych wyrazów.
- Dobieranie zdań do obrazków.
- Układanie zdań z coraz większą ilością wyrazów.
- Porządkowanie zdań zgodnie z kolejnością zdarzeń w opowiadaniu.
- Czytanie na przemian całych zdań.
- Czytanie z dzieckiem na przemian dłuższego tekstu.
- Szukanie w tekście odpowiedzi na postawione pytanie.
- Szukanie w tekście fragmentów dotyczących postaci lub miejsca akcji.
Sabina Piechówka
|
