Współcześni psycholodzy uważają dzieciństwo za bardzo ważny etap w rozwoju człowieka. Dziecko stało się więc centrum procesu wychowawczego i dydaktycznego, a wiek przedszkolny i wczesnoszkolny to czas, w którym kształtują się jego nawyki, w tym również czytelnicze; warto więc wykorzystać ów moment, tym bardziej, że czytając dzieciom, poszerzamy ich wiedzę o człowieku, o świecie, dostarczamy naszym pociechom całego bogactwa przeżyć. Kontakt z książką wzbogaca słownictwo dziecka, jego wyobraźnię; książki rozszerzają świat ich uczuć i myśli.
Niestety, w chwili obecnej książka stała się zaledwie jednym z wielu środków umożliwiających człowiekowi kontakt z kulturą; pojawiło się wiele innych możliwości przekazywania informacji, a piękna i naprawdę wartościowa literatura dziecięca coraz częściej ginie w zalewie filmów i gier komputerowych.. Wiele dzieci bez umiaru korzysta z komputera lub telewizora i jest to dla nich najatrakcyjniejsza forma spędzania wolnego czasu, a rodzice często po prostu nie kontrolują, co i jak długo oglądają ich dzieci. Dlatego właśnie, mając na uwadze ów problem i szukając alternatywnych rozwiązań – wspólnie z koleżanką, nauczycielką nauczania zintegrowanego, zainicjowałyśmy zajęcia czytelnicze, na które zaproszeni zostali uczniowie klas 0-3 szkoły podstawowej. Pragniemy bowiem, by obok nas dorastały dzieci mądre i wrażliwe, by pozytywnych wzorców nie musiały szukać na ulicy. Jestem głęboko przekonana, że od naszego czytelniczego wysiłku, od naszej konsekwencji zależeć będzie, czy wykształcimy w dzieciach ów czytelniczy nawyk, tym bardziej, że przyjemność czytania i miłość do książek musi powstać właśnie w dzieciństwie; mądre i odnoszące sukcesy w szkole dzieci to często te, które mają codzienny kontakt z literaturą ,a dzieci, które mają kłopoty w szkole, to zazwyczaj te, o których rozwój umysłowy we wczesnym dzieciństwie nikt po prostu nie zadbał.
Zainspirowane „Programem Zdrowia Emocjonalnego” – propagowanego przez Fundację ABC XXI postanowiłyśmy przyłączyć się do ogólnopolskiego programu promującego aktywne czytelnictwo i na tej podstawie stworzyć swój własny program – dostosowany do warunków, w których pracujemy na co dzień i adresowany do dzieci, które znamy. Zajęcia czytelnicze nazwałyśmy „Czytamy Dzieciom”, a ogólne założenia programu przedstawiają się następująco:
- Zajęcia „Czytamy dzieciom” prowadzone są systematycznie – odbywają się zawsze po lekcjach, raz w tygodniu, zawsze o tej samej porze i trwają cały rok szkolny;
- Dzieci uczęszczające na zajęcia to uczniowie najmłodszych klas szkoły podstawowej (w tym odziały zerowe), około 80 dzieci;
- Uczniowie prowadzą zeszyty czytelnicze;
- Dzieci zbierają czytelnicze kupony i biorą udział w losowaniu nagród książkowych;
- Przy organizowaniu zajęć pomagają uczniowie starszych klas – gimnazjaliści;
- Zajęcia czytelnicze prowadzone są przez nauczycielki ( specjalistka nauczania zintegrowanego i nauczycielka języka polskiego), starszych uczniów i przez najmłodsze – dobrze już czytające- dzieci;
- Grupa prowadząca przygotowuje zajęcia czytelnicze dla dzieci z miejscowego przedszkola;
- Czytane dzieciom książki obejmują klasykę , baśnie, bajki , dziecięca literaturę współczesną, wiersze;
- Książki czytane są w całości lub fragmentach;
- Czytanie trwa 20-25 minut.
- W drugim półroczu, w klasie I wprowadza się dodatkowe czytelnicze zajęcia pod hasłem – „Dzieci Dzieciom” .
Cele ogólne i szczegółowe
„Głośne czytanie dzieciom jest dziś ważniejsze niż było kiedykolwiek w przeszłości”
Cele ogólne
- Podniesienie poziomu czytelnictwa wśród dzieci.
- Zainteresowanie zbiorami szkolnej biblioteki i klasyką literatury polskiej.
- Tworzenie skojarzenie czytania z przyjemnością i poczuciem myślenia.
- Stymulowanie rozwoju emocjonalnego.
- Przekazywanie za pośrednictwem literatury wartości moralnych.
- Uczenie nieagresywnych sposobów rozwiązywania problemów i konfliktów.
- Kształtowanie nawyku czytania na całe życie.
- Budowanie więzi między dorosłym i dzieckiem.
- Stymulowanie rozwoju emocjonalnego.
Cele szczegółowe
Uczeń:
- Uczestniczy w zajęciach czytelniczych;
- Słucha czytanych głośno książek;
- Prowadzi zeszyt czytelniczy;
- Odpowiada na pytania i rozwiązuje zagadki związane z lekturą;
- Ilustruje opowieści;
- Rozmawia na temat ;
- Zbiera kupony i bierze udział w losowaniu nagród;
- Czyta innym dzieciom;
Lektura
1. Wybierając lekturę staramy się , by były to książki :
- napisane lub tłumaczone poprawną i ładną polszczyzną,
- uczące racjonalnego myślenia,
- niosące przesłanie szacunku wobec dziecka, ludzi, innych istot, prawa,
- promujące pozytywne wzorce postępowania,
- dostosowane do wrażliwości dziecka - nie wzbudzające lęków, i niepokojów
- ciekawe dla dziecka.
2. Pragniemy też, by książki, które proponujemy uczyły dzieci czegoś dobrego, pobudzały do refleksji lub śmiechu, doskonaliły język, rozwijały wyobraźnię, przynoszą dobre wzorce zachowań - uczyły życzliwości, uczciwości, mądrości, odwagi.
3. Wymienione niżej pozycje zostały wybrane z tzw. „Złotej listy” – książek polecanych propagowanej przez autorów programu „Cała Polska Czyta Dzieciom”
Marcin Brykczyński - Ni pies, ni wydra
Jan Brzechwa - Pchła Szachrajka; Szelmostwa Lisa Witalisa, Akademia Pana Kleksa
Frances Hodgson Burnett - Mała księżniczka
Tove Jansson - seria o Muminkach
Astrid Lingren - Dzieci z Bullerbyn; Mio, mój Mio
Mira Lobbe - Babcia na jabłoni
Anna Onichimowska - Najwyższa góra świata
Stanisław Pagaczewski - Porwanie Baltazara Gąbki
Dr. Seuss - Słoń, który wysiedział jajo
Anna Sójka - Czytam od A do Z
M. Strzałkowska - Rady nie od parady
Anne-Cath. Westly - Sekret Taty i ciężarówka
Jan Whybrow - Księga straszliwej niegrzeczności, Małego Wilczka księga wilkoczynów
Piotr Wojciechowski - Z kufra pana Pompuła
4.Lista książek została wzbogacona przez nas o następujące pozycje:
Do listy lektur dołączone zostały także:
Maria Kruger „O wężowej wdzięczności",
H.Ch.Andersen, „Nowe szaty cesarza",
Janina Porazinska, „Agnieszka opowiada bajkę
Jan Brzechwa, „Androny",
Hanna Łochocka, „O wróbelku Elemelku",
Marie Duvald i Alain Jost, "Opowieści Świętego Mikołaja",
Aleksy Tołstoj, "Wdzięczność szczupaka"
W.Sutjejew, "Bajeczki z obrazkami",
Bracia Grimm, „Królewna Śnieżka",
Irena Landaun, "Babcia też człowiek",
Bracia Grimm, "O czterech muzykantach",
Janina Porazinska, „O dwunastu miesiącach",
Janina Porazinska, "Szklana góra"
Marta Berowska, „Toruńskie pierniki,
Ewa Szelburg-Zarembina, "Bajka o gęsim jaju, raku nieboraku, o kogucie Piejaku,
kaczce Kwaczce, kocie Mruczku i o psie Kruczku",
H.Ch.Andersen, „Brzydkie kaczątko",
Bajki z serii „Dawno, dawno, temu",
Julian Tuwim, „Abecadło", "Pan Hilary",
Marian Orion, "O wawelskim smoku",
Afanasjew, „Zegarowy król,
Michał Zaremba, „Wiersze",
Ramona Nadobnik, „Wesołe pingwiny"
Treści kształcenia i wychowania
„Szkoła może i powinna uzupełniać domowe czytanie, a tam, gdzie całkiem go brak, dać zaniedbanym dzieciom szansę codziennego kontaktu ze słowem czytanym.”
- Wdrażanie do uważnego słuchania tekstu czytanego przez nauczyciela.
- Słuchanie baśni, utworów poetyckich i innych tekstów literackich.
- Czytanie tekstów z uwzględnieniem stopniowania trudności.
- Doskonalenie techniki głośnego czytania.
- Wdrażanie do poprawnego i wyrazistego (zmiana siły i tonu głosu, tempa czytania, stosowanie pauz) czytania tekstów;
- Zbiorowe i indywidualne czytanie książek.
- Rozmowa na temat utworu literackiego: bohaterowie, ich zachowanie, stosunek emocjonalny dziecka do postaci utworu, wyodrębnienie zdarzeń oraz określenie miejsca; nastrój w utworze: radość, smutek, elementy humorystyczne.
- Wdrażanie do formułowania pytań i odpowiedzi na podstawie tekstu.
- Wiązanie treści utworu z różnymi formami ekspresji dziecka (słowną, ruchową, plastyczną).
- Opowiadanie fragmentu utworu.
- Wielozadaniowa spójna wypowiedź na podstawie ilustracji lub tekstu.
- Wiązanie treści utworu z doświadczeniem i przeżyciami dziecka.
Metody i formy nauczania
„Dajmy szansę naszym dzieciom,
by wyrosły na mądrych i dobrych ludzi”
Metody:
- słowne :rozmowa kierowana, dyskusja, ćwiczenia w mówieniu i opowiadaniu;
- działania praktyczne
Formy pracy:
- zbiorowa jednolita,
- grupowa,
- indywidualna jednolita
Środki dydaktyczne:
- pieczątka
- kupony czytelnicze
- zeszyty czytelnicze
Ewaluacja osiągnięć ucznia
„Kluczem do sukcesu jednostek i społeczeństw jest wiedza.
Kluczem do wiedzy i sprawności umysłu jest czytanie.”
Czytanie ma się zawsze kojarzyć uczniom z radością, Powinno być magiczną porą wspólnego dokonywania odkryć, przeżywania tajemnic i wzruszeń, porą, której dziecko nie może się doczekać; nigdy nie powinno być przymusem, karą czy nudą. Ponadto systematyczne uczestniczenie w zajęciach wpłynie na przedmiotowe osiągnięcia uczniów , tym bardziej, że uczestniczący w programie uczeń
- poprawia swa koncentrację,
- wydłuża swój przedział uwagi,
- lepiej rozumie teksty i polecenia,
- wycisza się i wykazuje większą gotowość do nauki,
- zacieśnia więź pomiędzy sobą a nauczycielem
- wzrasta jego poczucie humoru,
- zna treść wielu książek,
- ma świadomość przynależenia do grupy czytelniczej
- doskonali technikę głośnego czytania i cichego czytania ze zrozumieniem.
W związku z szacowaniem uczniowskich osiągnięć zaleca się przeprowadzenie ankiety ewaluacyjnej - wśród dzieci i wśród ich rodziców.
Zakończenie
„Nawyk czytania i zapał do książek trzeba kształtować w dzieciństwie, czytając dziecku na głos.”
Współczesne dzieci dorastają często w ubogim językowo środowisku. Rodzice coraz mniej z nimi rozmawiają i mało im czytają. Kontakt z żywym słowem wyparła telewizja, której narzędziem nie jest język lecz obraz. W efekcie dzieci nie rozumieją prostych tekstów i poleceń. Coraz mniej także same czytają, ponieważ czytanie niezrozumiałych słów i zdań jest trudne i nudne, znacznie mniej atrakcyjne od telewizji. Zajęcia czytelnicze prowadzone „od przedszkola” mają dziecko z książka oswoić, a potem zaprzyjaźnić. Poprzez czytanie mamy szansę nauczyć dzieci odróżniania dobra od zła i zachęcać do refleksji nad konsekwencjami własnych słów i czynów. Mądre książki są nośnikami uniwersalnych wartości moralnych. Wobec narastającej demoralizacji młodego pokolenia nauczanie wartości moralnych, takich jak uczciwość, szacunek, odpowiedzialność, życzliwość, rozum, odwaga czy sprawiedliwość, staje się sprawą nas wszystkich. Głośne czytanie jest więc cudownym lekiem przeciwko wielu niepożądanym wpływom i zagrożeniom dla umysłu i psychiki dziecka ze strony współczesnej cywilizacji. I dlatego powinniśmy robić wszystko, by kontakt dziecka z książką ni był tylko sporadyczny, przy okazji, ale jak najczęstszy. To nasze nauczycielskie i wychowawcze działania mają sprawić, że dziecko poczuje radość i przyjemność ze słuchania książek czytanych przez rodziców lub inne, bliskie osoby dorosłe, a z czasem świadomie już sięgnie po wybraną pozycję.
opracowały: mgr A.Lubińska-Hofma
mgr H.Kaczmarek
