www.szkolnictwo.pl

SCENARIUSZ LEKCJI

TEMAT: Lód, ciekła woda, para wodna- trzy oblicza tej samej substancji.

Czas: 2 godz. lekcyjne
Dział: Poznajemy nasze otoczenie.

CELE LEKCJI:

Dziedzina poznawcza:

A. Zapamiętanie wiadomości:
Uczeń:
 Nazywa trzy stany skupienia wody
 Podaje przykłady występowania w przyrodzie różnych stanów skupienia wody
 Opisuje właściwości poszczególnych stanów skupienia wody
B. Rozumienie wiadomości:
 Wskazuje związek zmian stanu skupienia wody ze zmianami temperatury
 Wyjaśnia terminy przyrodnicze: parowanie, skraplanie, topnienie, zamarzanie
 Wskazuje na analogię między utrzymywaniem się na powierzchni wody drobnych przedmiotów a poruszaniem się po powierzchni wody owadów
 Wyjaśnia zjawisko utrzymywania się na wodzie lodu
 Wyjaśnia rolę pary wodnej w powietrzu

Umiejętności:

A. Stosowanie umiejętności w sytuacjach typowych:
Uczeń:
 Czyta tekst poleceń ze zrozumieniem
 Wyszukuje w tekście potrzebne informacje
 Potrafi wyciągnąć wnioski z przeprowadzonych eksperymentów
 Przeprowadza obserwacje
 Notuje wyniki obserwacji oraz eksperymentów
B. Stosowanie umiejętności w sytuacjach problemowych
Uczeń:
 Relacjonuje i grupuje zdobyte wiadomości
 Argumentuje swoje stanowisko
 Dostrzega analogie różnych faktów
 Kojarzy wiadomości

Postawy:

Uczeń:
 Pracuje na lekcji z zachowaniem zasad bhp
 Jest aktywny i zaangażowany
 Dba o komfort pracy kolegów i koleżanek

METODY:

Pogadanka, obserwacja, eksperyment, praca z podręcznikiem i zeszytem ćwiczeń, gra dydaktyczna (rebus), ćwiczenie- rozsypanka,

FORMY PRACY:
Praca w zespołach 2- osobowych oraz indywidualna


POMOCE DYDAKTYCZNE:

Foliogram ( rebusy: woda, lód, para wodna ), rzutnik, woda, różne kształty naczyń, lusterko, młotek, Leksykon Przyrodniczy „Owady”, zdjęcie przedstawiające lodołamacza, zeszyt ćwiczeń, rozsypanka: rola i właściwości wody w rożnych stanach skupienia, podręcznik: Maria Marko-Worłowska, Feliks Szlajfer- „Przyroda dla klasy czwartej”, wyd. Nowa Era

TOK LEKCJI:

A. Faza wprowadzająca:
 Sprawy porządkowe
 Postawienie problemu: Będziemy opisywać substancję, która ma trzy oblicza- różne właściwości choć tą samą budowę cząsteczkową. Jaka to substancja?
 Odgadywanie rebusów- foliogram


 Zapisanie tematu w zeszytach
 Przypomnienie budowy cząsteczkowej wody - rysunek na tablicy
 Przypomnienie właściwości substancji- uczniowie wymieniają

B. Faza realizacyjna:
 Nauczyciel dzieli klasę na trzy zespoły odpowiadające trzem stanom skupienia wody oraz rozdaje kartki z zadaniami do pracy w parach:

ZADANIA:

GR. I WODA


Zad. 1. Zaobserwuj barwę oraz zapach wody.
Co się stanie gdy włożymy pojemnik z wodą do zamrażalnika? Jak nazywa się
ten proces? Odpowiedzi poszukaj w podręczniku n stronie 33.
Uzupełnij zdania:

Woda jest cieczą (barwa)……………………… oraz (zapach) ……………………..

Pod wpływem (wysokiej?, niskiej?) ……………………………. temperatury

zmienia stan skupienia na ( stały?, gazowy?) ……………………………… czyli

zamienia się w lód. Proces ten nazywa się (parowaniem, skraplaniem,

topnieniem czy zamarzaniem?)…………………………………………………… .



Zad. 2. Przelej wodę ze szklanki do naczynie o rożnych kształtach. Czy zmienił się
kształt wody? Czy woda wypełnia całe naczynie?
Uzupełnij zdanie:

Woda ………………… swojego kształtu. Przyjmuje kształt ………………………,

W którym się znajduje. Woda wypełnia to naczynie (całkowicie?, częściowo?)

………………………………………….. .




Zad. 3. Podrzyj kawałek papieru na drobne fragmenty. Wrzuć je do wody. Co
obserwujesz?
Czy będąc nad jeziorem zauważyłeś na powierzchni wody owady? ( patrz
Leksykon Przyrodniczy „Owady” na stronie 84- 85) Dlaczego mogą się one
poruszać na wodzie?
Uzupełnij zdanie:

Na powierzchni wody wytwarza się ……………………….. powierzchniowa.

Kawałki papieru, podobnie jak owady………………………i …………………. ,

utrzymują się na powierzchni wody, ponieważ są lekkie i nie przebijają

powierzchniowej………………………..wody.


Zad. 4. W jakiej formie występuje ciekła woda w przyrodzie? Podkreśl właściwe.

Rzeka, śnieg, grad, morze, sopel lodu, kra, chmura, szron, deszcz,

mgła, góra lodowa


gr. II LÓD

Zad. 1. Zaobserwuj co się dzieje z kostką lodu położoną na twojej dłoni. Uzupełnij
zdanie:

Pod wpływem (wysokiej?, niskiej?) ……………………………..temperatury lód

zmienia swój stan skupienia ze stałego na( gazowy?, ciekły) ………………… .

Mówimy, że wtedy lód( co się z nim dzieje?) ………………………………….. .

Zad. 2. W jakiej temperaturze woda zamarza, a lód zaczyna się topić? Odpowiedzi
poszukaj w podręczniku na str. 35. Zaznacz właściwe:

-1 C, 0 C, +1 C


Zad. 3. Zaobserwuj co się dzieje z kawałkiem lodu pod wpływem uderzenia.
Uzupełnij zdanie:

Pod wpływem uderzenia lód ………………………………… na mniejsze kawałki.

Świadczy to o tym, że lód jest (jaki?) …………………………….. .

Spójrz na zdjęcie w czasopiśmie „National Geographic” na str. 614-615.
Opowiedz co widzisz.


Zad. 4. Włóż kawałki lodu do naczynia z wodą. Co obserwujesz? Uzupełnij zdanie:

Lód …………………………po powierzchni wody. Świadczy to o tym, że jest

( cięższy?, lżejszy)……………………………………od wody w stanie ciekłym.

Zastanów się, w jakiej sytuacji widzisz w przyrodzie takie zjawisko?


Zad. 5. Zaobserwuj jaka część kostki lodu znajduje się pod wodą, a jaka nad jej powierchnią. Na podstawie obserwacji wyjaśnij dlaczego góry lodowe są niebezpieczne dla statków.



Zad. 6. W jakiej formie występuje w przyrodzie woda w stałym stanie skupienia?
Podkreśl właściwe:
Śnieg, grad, morze, rosa, sopel lodu, kra, chmura, szron, deszcz,

gołoledź, góra lodowa, lodowiec



gr. III PARA WODNA

Zad. 1. Przeczytaj w podręczniku na str. 32-33 tekst dotyczący pary wodnej. Odpowiedz na
pytania:
 Gdzie znajduje się para wodna?
 W jakim stanie skupienia znajduje się woda w postaci pary wodnej?
 Czy parę wodną można zobaczyć?


Zad. 2. Na podstawie tekstu w podręczniku na str. 33 odpowiedz na pytanie:
Jak nazywa się proces zmiany gazowego stanu skupienia na ciekły?
Uzupełnij tekst wstawiając w puste miejsca następujące słowa: para wodna, chłodne, skraplanie, mroźne, oziębienie.

W …..…………………….. i ………………………….dni z naszych ust i nosów unoszą się

śmieszne „obłoczki”. Jest to …………………… …………………. , która uległa

………….……………….na skutek ……………………………… . Dzięki temu możemy ją

zauważyć.


Zad. 3. Jaki kształt ma para wodna skoro jest gazem? Uzupełnij zdanie:

Para wodna(ma, nie ma?) ………………………………własnego kształtu i przybiera

kształt (czego?),……………………………….. w którym się znajduje wypełniając je

(całkowicie?, częściowo?)……………………………….


Zad. 4 Chuchnij na lusterko. Co obserwujesz? Uzupełnij zdania:

Po chuchnięciu na lusterko pojawiły się na nim ……………………….. wody, ponieważ

w powietrzu wydychanym znajduje się………………. ……………….. .Na chłodnym

lusterku uległa ona(zamarznięciu?, skropleniu?) ……………………………………..


 uczniowie prezentują wnioski z poszczególnych zadań. Nauczyciel koryguje i dopowiada istotne fakty.
C. Faza realizacyjna
 uczniowie w parach układają rozsypankę w taki sposób, by właściwości i rolę wody w przyrodzie dopasować do odpowiedniego stanu skupienia wody. Otrzyma się wówczas schemat:

STAN SKUPIENIA WODY:

STAŁY- lód
 Jest w niewielkim stopniu wykorzystywana przez istoty żywe
 Jest krucha
 Ma określony kształt
 Tworzy warstwę chroniącą przed mrozem zimujące w glebie organizmy
 Wiosną tworzy krę na rzekach i jeziorach

CIEKŁY
 Jest najczęściej wykorzystywana przez istoty żywe
 Przyjmuje kształt naczynia (zbiornika), w którym się znajduje
 Jest wchłaniana przez rośliny
 Na jej powierzchni tworzy się błonka powierzchniowa

GAZOWY:
 Jest niewidoczna
 Chroni drogi oddechowe przed wysuszeniem
 Wypełnia całe naczynie

 Sprawdzenie poprawności ułożenia rozsypanki poprzez wspólne ułożenie jej na tablicy

C. Faza podsumowująca:
 Głośne odczytanie schematu z tablicy

Poprawnie ułożoną rozsypankę uczniowie wklajają do zeszytu jako notatkę z lekcji.

 Zadanie pracy domowej dla chętnych:
Wypełnij słoik wodą, włóż go do woreczka, a następnie do zamrażalnika. Po kilku godzinach zaobserwuj co się stało. Wyniki obserwacji oraz wnioski zanotuj w zeszycie.

Opracowanie: Małgorzata Kalinowska