Założeniem programu „Prawa dziecka” jest zapoznanie uczniów ze światem ich przywilejów i obowiązków, które zostały nadane im przez państwo. Znajomość własnych praw pozwoli na lepsze radzenie sobie z wieloma problemami, jakie napotykają w szkole, w domu i na podwórku, ta znajomość pozwoli również odważniej kroczyć przez życie i śmielej borykać się z jego przeciwnościami. Uczniowie nauczą się zasad komunikowania się w grupie i rozwiązywania konfliktów bez stosowania przemocy. Nauczą się szacunku i tolerancji dla ludzi różnych wyznań, kultur i przekonań.
PROGRAM AUTORSKI O PRAWACH DZIECKA "MAMY SWOJE PRAWA" DLA UCZNIÓW KLAS I - III SZKOŁY PODSTAWOWEJ
Autorzy:
mgr Dorota Niezborała
Inowrocław 2005
Motto Bądźmy niewolnikami prawa, abyśmy mogli być wolni.
Cicero Marcus Tullius
TEMAT: Uświadomienie o istnieniu i funkcjonowaniu praw dziecka, zapoznanie dzieci z możliwościami, jakie mają w przypadku, gdy ich prawa zostaną naruszone.
GENEZA
Każdy człowiek jest istotą rozumną, wolną, zasługującą na szacunek, miłość, pełnię przysługujących mu praw i obowiązków..
Najważniejszym, naturalnym prawem człowieka jest prawo do życia. Z niego płynie prawo do pełnego rozwoju. Prawa natury należy jednak odpowiednio zabezpieczyć i rozpoznać. Takim właśnie zabezpieczeniem jest prawo stanowione, stworzone przez ludzi, ogłoszone i zobowiązujące do jego przestrzegania. O dobrym prawie mówimy wtedy, gdy dobrze służy człowiekowi, a więc jest mądrze i odpowiednio wykorzystane.
Dzieci posiadają szczególne prawa. Rozwój ich człowieczeństwa przebiega, bowiem w szczególny sposób. Dziecko nie potrafi samo zadbać o siebie, nie potrafi samodzielnie kształcić swojej natury. Potrzebuje do tego rodziców, opiekunów, potrzebuje wielu innych ludzi. Dlatego naturalnymi "strażnikami" praw dziecka są jego rodzice i opiekunowie.
W związku z powyższym podstawowym założeniem programu "Prawa dziecka" jest zapoznanie uczniów ze światem ich przywilejów i obowiązków, które zostały nadane im przez państwo. Znajomość własnych praw pozwoli na lepsze radzenie sobie z wieloma problemami, jakie napotykają w szkole, w domu i na podwórku, ta znajomość pozwoli również odważniej kroczyć przez życie i śmielej borykać się z jego przeciwnościami. Uczniowie nauczą się zasad komunikowania się w grupie i rozwiązywania konfliktów bez stosowania przemocy. Nauczą się szacunku i tolerancji dla ludzi różnych wyznań, kultur i przekonań.
Rozwijanie wśród uczniów świadomości własnych praw, poznawanie możliwości i ograniczenia oraz poznanie norm regulujących życiem człowieka ma, bowiem zasadnicze znaczenie dla społecznego rozwoju młodego pokolenia.
Dzieci mają swoje prawa nadane im z chwilą przyjścia na świat, których nikt nie może łamać, a jeśli tak się zdarzy uczniowie objęci tym programem powinni umieć i znać sposoby radzenia sobie z tym problemem; znać instytucje i osoby chroniące ich prawa.
Realizacja tego programu ma pomóc uczniom poznać ich prawa, nauczyć przestrzegania praw innych ludzi, dać wiarę i przekonanie, że warto z nich korzystać w obronie własnej godności osobistej. Ma pokazać, że łatwiej rozwiązywać problem w sytuacji naruszenia praw własnych.
CEL PROGRAMU EDUKACYJNEGO
Kształtowanie u dzieci poczucia godności ludzkiej oraz uczenie zasad komunikowania się w grupie, umiejętności rozwiązywania konfliktów bez stosowania przemocy, wyrabianie szacunku i tolerancji dla różnych ludzi:
- zrozumienie idei i znaczenia praw człowieka,
- świadomość własnych praw, możliwości ograniczeń,
- świadomość norm regulujących życiem człowieka,
- zapoznanie dzieci z możliwościami, jakie mają w przypadku, gdy ich prawa zostaną naruszone.
CELE GŁÓWNE
- rozumienie i rozróżnianie pojęć : prawo, norma prawna, norma moralna,
- uświadomienie dzieciom ich praw,
- wyjaśnienie czym są prawa człowieka (dziecka),
- zwrócenie uwagi na podobieństwa i różnice miedzy ludźmi, jako naturalne zjawisko w świecie,
- kształtowanie postawy tolerancji wobec "inności",
- wzmocnienie poczucia własnej wartości,
- rozumienie pojęcia tożsamości,
- kształtowanie szacunku dla poglądów różnych ludzi,
- wprowadzenie pojęć: wolność słowa, odpowiedzialność za słowa, ograniczenie wolności słowa,
- uświadomienie dzieciom, że ludzi nie można różnicować ze względu na kolor skóry, płeć, pochodzenie,
- rozumienie pojęć: poszanowanie (respektowanie), egzekwowanie praw,
- wyjaśnienie dzieciom, co to znaczy, że mają prawo do prywatności,
- uświadomienie granic prywatności,
- zapoznanie dzieci z prawami, jakie przysługują im w szkole,
- uświadomienie dzieciom, iż ich prawa oznaczają określone powinności dorosłych,
- uświadomienie, że prawa i obowiązki w szkole mają zarówno uczniowie jak i nauczyciele oraz pracownicy szkoły,
- uświadomienie dzieciom, że istnieją osoby i instytucje, do których mogą się zwrócić o pomoc, jeśli ich prawa zostały naruszone.
OCZEKIWANE EFEKTY
Uczeń:
- zna i rozumie znaczenie swoich praw i ich przestrzegania,
- wie gdzie może uzyskać pomoc, kiedy łamane będą jego prawa.
CELE SZCZEGÓŁOWE
Uczeń powinien:
- znać wybrane artykuły Konwencji Praw Dziecka,
- znać związki między prawami i ich wpływem na życie dzieci,
- potrafić określić konsekwencje utraty praw,
- umieć odróżnić zachcianki od potrzeb,
- wiedzieć, że każdemu prawu Konwencji przypisany jest określony obowiązek,
- znać obowiązki państwa w wychowaniu i rozwoju dzieci,
- znać instytucje, które w codziennym życiu mogą bronić praw dzieci,
- umieć radzić sobie w sytuacji naruszenia praw własnych,
- wiedzieć, że konwencja stoi na straży praw, ale nie narusza podstawowych praw rodziców i opiekunów do decydowania o tym co jest najważniejsze dla dzieci.
- wymienić najważniejsze prawa dziecka,
- gromadzić słownictwo związane z prawami dziecka i człowieka,
- scharakteryzować typowe zachowania łamiące prawa dziecka,
- scharakteryzować zachowania przestrzegające prawa dziecka,
- rozróżnić zachowania dobre od złych,
- przestrzegać prawa w życiu codziennym,
- wyjaśnić, dlaczego zachowanie jest dobre lub złe,
- układać wierszyki, rymowanki, teksty swobodne do tematu prawa dziecka,
- za pomocą środków plastycznych przedstawić świat, w którym rządzą tylko prawa dziecka.
PODSTAWA PROGRAMOWA
- CELE:
- rozbudzać i rozwijać wrażliwość społeczną i moralną dziecka,
- umacniać wiarę we własne siły i w zdolności osiągania wartościowych i trudnych celów,
- uwzględnić indywidualne potrzeby dziecka i troszczyć się o zapewnienie równych szans,
- stwarzać warunki do indywidualnego i grupowego działania,
- doskonalić umiejętności nawiązywania i utrzymywania poprawnych kontaktów z innymi dziećmi i dorosłymi,
- wyrabiać poczucie przynależności do społeczności szkolnej, środowiska lokalnego, regionu, kraju.
- TREŚCI:
- dom rodzinny - dziecko jako członek rodziny,
- szkoła - dziecko jako uczeń, kolega, przyjaciel,
- miejscowość - życie jej mieszkańców,
- zabawy, zajęcia przygody dzieci,
- swobodne i spontaniczne wypowiedzi uczniów,
- zabawy i gry,
- różnorodność dziedzictwa i poszukiwań w sferze kultury,
- ekspresja i autoekspresja,
- rozumienie, akceptacja i tolerancja dla innych ludzi.
- różnorodne sposoby komunikowania się (komunikacja pozawerbalna - język przestrzeni , koloru ciała) .
ŚRODOWISKO DYDAKTYCZNE I CZAS REALIZACJI
Program przeznaczony jest dla uczniów nauczania zintegrowanego, klas I - III. Realizowany będzie przez trzy kolejne okresy szkolne: 2005/2006, 2006/2007,2007/2008.
ORGANIZACJA ZAJĘĆ
Dobór metod i form stosowanych podczas zajęć uwzględnia zasadę integracji, aktywnych poszukiwań, indywidualizacji, przez co pozostawia uczniowi możliwość wyboru, uwzględnia zainteresowania i uzdolnienia ucznia. Preferujemy tu zasadę wszechstronnej aktywności uczniów tzn.: poznawczej, emocjonalno- motywacyjnej i działaniowej w rozmaitych formach działalności dzieci.
W roku szkolnym 2005/2006 tematy związane z prawami dziecka będą omawiane na bieżąco wykorzystując do tego sytuacje wychowawcze oraz wyznaczony zostanie jeden dzień w miesiącu na poszerzenie wiadomości z danego tematu.
METODY
- burza mózgów - stosuje się przy rozwiązywaniu konkretnego problemu. Dzieci zgłaszają pomysły, jakie im przyjdą do głowy. Po zapisaniu wszystkich dokonuje się analizy wspólnie z dziećmi, oceniając przydatność każdego pomysłu.
- analiza przypadku - nauczyciel przedstawia konkretną sytuację z życia lub wymyśloną. Dzieci analizuję sytuację i same formułują wnioski.
- projektowanie dokumentów - dzieci same projektują np. regulamin świetlicy, regulamin biblioteki, kodeks ucznia, statut szkoły. Nauczyciel pilnuje, żeby uwzględnione były interesy wszystkich grup: uczniów, nauczycieli, pracowników administracji szkolnej itp.
- symulacje - nauczyciel przedstawia konkretną sytuację i precyzyjnie opisuje role, jakie potem dzieci odgrywają. Po odegraniu scenki wszyscy wspólnie dyskutują o postawach poszczególnych uczestników zdarzenia. Nauczyciel pomaga sformułować wnioski na temat praw zaprezentowanych w scenie.
FORMY ORGANIZACJI
- praca indywidualna (zróżnicowana i jednolita),
- praca grupowa (zróżnicowana i jednolita),
- praca zbiorowa ( jednolita).
MIEJSCE REALIZACJI
Szkoła Podstawowa nr 11 w Inowrocławiu.
PROPOZYCJA ROZKŁADU ZAJĘĆ SEMESTR I
Lp. Temat Cele Uwagi
KLASA I
1. Przylot kosmitów - uświadomienie dzieciom ich praw,- wyjaśnienie czym są prawa człowieka (dziecka).
KLASA II
1. Bezludna wyspa - rozumienie i rozróżnianie pojęć: prawo, norma prawna, moralna etc.- uświadomienie dzieciom potrzeby tworzenia i zapisywania praw.
KLASA III
1. Moja tożsamość - wzmocnienie poczucia własnej wartości,- rozumienia pojęcia tożsamość,
SEMESTR II
Lp. Temat Cele Uwagi
KLASA I
2. Prawa dla wszystkich - uświadomienie dzieciom, że ludzi nie można różnicować (gorzej traktować) ze względu na kolor skóry, płeć, pochodzenie itp.
KLASA II
2. Prawo do prywatności - wyjaśnienie dzieciom co to znaczy, że mają prawo do prywatności,- uświadomienie granic prywatności, co jest a co nie jest prywatne.
KLASA III
2. Jakie prawa mają dzieci w szkole? - zapoznanie z prawami, jakie przysługują im w szkole,- uświadomienie dzieciom, iż ich prawa oznaczają określone powinności dorosłych,- prawa i obowiązki w szkole mają zarówno uczniowie jak i nauczyciele oraz pozostały personel także.
OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Ważnym elementem procesu nauczania jest kontrola i ocena. Powinna ona pełnić nie tylko funkcję informacyjną, ale także kształtującą i motywacyjną.
W procesie oceniania proponuje się:
- ocenianie zgodnie ze Szkolnym Systemem Oceniania,
- ocenę opisową,
- pochwałę,
- dyplomy.
EWALUACJA PROGRAMU
Aby przekonać się, czy zrealizowane zostały cele wychowawcze i edukacyjne , a uczniowie opanowali wymagane umiejętności , konieczne jest przeprowadzenie ewaluacji. W jej wyniku otrzyma się informacje niezbędne do oceny wartości merytorycznej i metodycznej programu oraz wskazówki do jego modyfikacji.
Ewaluacja zostanie przeprowadzona metodą:
- ankiety,
- testu dla klas III,
- karty oceny atrakcyjności zajęć.
BIBLIOGRAFIA:
- Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie ONZ dnia 20 listopada 1989 r.
- E. Suska, W. Kwiatkowska : Praktyczny poradnik dla nauczyciela.
- Albiniak M., Czajkowska A.: Prawo o aktach stanu cywilnego z objaśnieniem, Toruń 1996 r.
- Czyż E. (red.): Dziecko i jego prawa. Warszawa 1992.
- Gronowska B., Jasudowicz T., Mik C.: O prawach dziecka. Wyd. Comer. Toruń 1994.
- Ignatowicz J., Piasecki K., Pietrzykowski J.,Winiarz J.: Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem. Warszawa 1990.
- £ opatka A. (red.): Konwencja o prawach dziecka a prawo polskie. Wyd. Sejm.Warszawa 1991.
- Nowicki M.A. Kamienie milowe. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka - Wyd. Naukowe SCHOLAR, Warszawa 1996 r.
- Prawa ucznia w szkole, raport z badań. red. E. Czyż. Wyd. Helsinska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 1996 r.
- Prawa wychowanków domów dziecka, raport z monitoringu. red. E. Czyż, wyd. Helsinka Fundacja Praw Cz³owieka, Warszawa 2000 r.
- Safjan M. (red.): Standardy prawne Rady Europy. Tekst i komentarze. Tom I prawo rodzinne. Wyd. Instytut Wymiaru Sprawiedliwości. Warszawa 1994.
- Wokół praw dziecka cz. I i II (praca zbiorowa). Wyd. Helsinka Fundacja Praw Człowieka. Warszawa 1993.
- Grankowska I. Przewodnik : Jak uczyć o prawach dziecka? Terenowy Komitet Ochrony Praw Dziecka w Inowrocławiu, Inowrocław
TEST
Uzupełnij tekst wyrazy z ramki
zbiór kodeks międzynarodowa ludzie koloru
Prawa mają wszyscy .................................... .
Niezależnie od ............................... skóry, płci, wyznawanej religii.
Zasady obowiązujące uczniów w szkole zapisane są w ........................ .
Konwencja o prawach dziecka to ................................................. umowa, zawierająca .............................. praw.
.................................................... (imię i nazwisko, klasa)
ANKIETA
Podkreśl odpowiedź:
- Czy podobają Ci się zajęcia o prawach dziecka? a) tak
b) nie
c) tak sobie
- Zajęcia o prawach dziecka są a) ciekawe
b) nudne
c) takie sobie
- Czy lubisz uczestniczyć w tych zajęciach? a) tak
b) nie
c) tak sobie
- Czy chciałbyś, aby takie zajęcia odbywały się w przyszłym roku?
a ) tak b) nie
mgr Dorota Niezborała
