Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Dyskalkulia

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 3225 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

   Problem dysleksji i związanej z nią dyskalkulii jest coraz bardziej zauważany na całym świecie zarówno wśród psychologów jak i pedagogów Zwraca się na to uwagę także w Polsce. Wśród wielu nauczycieli i rodziców nie jest jednak dostatecznie znany ani temat, ani sposoby postępowania z niepełnosprawnymi dziećmi.

Czym jest dysleksja rozwojowa? Większość z nas odpowie, że są to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego.
      Termin dysleksja rozwojowa obejmuje kilka rodzajów zaburzeń:

  • dysleksja - specyficzne trudności w czytaniu (zaburzenia zarówno tempa i techniki czytania, jak i stopnia rozumienia treści)
  • dysortografia - specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (dziecko popełnia błędy ortograficzne mimo dobrej znajomości zasad pisowni)
  • dysgrafia - niski poziom graficzny pisma ( brzydkie, koślawe litery, trudności z utrzymaniem się w linijce, nierówne litery w wyrazach).
      A jak nazywają się specyficzne trudności ucznia w opanowaniu podstawowej arytmetyki, algebry czy geometrii? W tym przypadku mamy do czynienia z dyskalkulią.
     Jedną z pierwszych osób, która podała definicję dyskalkulii rozwojowej był słowacki neuropsycholog L. Košč. Według niego dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych, mających swe źródło w genetycznych lub wrodzonych nieprawidłowościach tych części mózgu, które są bezpośrednim anatomiczno- fizjologicznym podłożem dojrzewania zdolności matematycznych zgodnie z wiekiem; jest zaburzeniem występującym bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłowych.
      Natomiast według J.Kostrzewskiego dyskalkulia to rozwojowe zaburzenie w kształtowaniu się u dziecka pojęć liczbowych oraz opanowaniu przez nie umiejętności dokonywania operacji matematycznych. Należy ją rozpoznać tylko wtedy, gdy zasób wiadomości i umiejętności z matematyki badanego dziecka (mierzony rzetelnym i trafnym testem) jest istotnie niższy w stosunku do:
  • klasy, do której uczęszcza
  • jego wieku życia
  • jego globalnego wieku inteligencji mimo zastosowania właściwych metod nauczania Przy rozpoznaniu dyskalkulii należy wykluczyć jako przyczyny:
  • zaburzenia receptorów
  • upośledzenie umysłowe
  • brak motywacji do nauki, niewłaściwe metody nauczania
    te bowiem czynniki mogą być przyczyną zwykłych trudności w opanowaniu matematyki, a nie dyskalkulii.
      U podłoża jej leżą parcjalne deficyty niektórych zdolności np. pamięci słuchowej, wzrokowej oraz wzrokowo - słuchowej liczb, percepcji długości, wielkości, kształtu i liczby przedmiotów, zdolności szeregowania, klasyfikowania i myślenia operacyjnego(w efekcie dokonywania operacji matematycznych) oraz integracji wzrokowo - ruchowej.
      Aby rozpoznać u dziecka problem dyskalkulii , a potem podjąć odpowiednie kroki w celu udzielenia mu prawidłowej pomocy, niezbędne jest też wyjaśnienie takich pojęć jak: akalkulia - czyli pełna utrata zdolności liczenia oligokalkulia - głębokie upośledzenie zdolności matematycznych związanych z upośledzeniem umysłowym dziecka parakalkulia - czyli występowanie trudności matematycznych w związku z chorobą psychiczną.
      Jeżeli dziecko nie jest w stanie wykazać swych potencjalnych zdolności matematycznych z powodu nerwicy, zmęczenia, choroby psychicznej, zaburzeń emocjonalnych, czy też braku w wiadomościach spowodowanych np. długą absencją, nie jest to zaburzenie jego zdolności, lecz deficyt, który nazywamy pseudokalkulią.
W opracowanej przez L.Košča klasyfikacji dyskalkulii rozwojowej występuje 6 typów tego zaburzenia:
  1. Dyskalkulia werbalna - przejawia się zaburzeniem umiejętności słownego wyrażania pojęć i zależności matematycznych, takich jak oznaczenie ilości i kolejności przedmiotów, nazywanie cyfr i liczebników, symboli działań i dokonań matematycznych. Zdarzają się przypadki uszkodzeń mózgowych, przy których człowiek nie jest zdolny utożsamiać określonej ilości z odpowiadającą jej liczbą (np. pokazać określoną ilość palców), chociaż jest zdolny przeczytać i napisać daną liczbę, czy policzyć ilość przedmiotów.
  2. Dyskalkulia praktognostyczna - wiąże się z zaburzeniem matematycznych manipulacji konkretnymi czy narysowanymi przedmiotami(palcami, piłkami, kostkami, patyczkami itd.). Uczeń z dyskalkulią praktognostyczną nie jest w stanie ułożyć patyczków czy kostek wg ich wielkości, nawet nie jest w stanie wskazać, który z dwóch patyczków jest grubszy, cieńszy, czy tego samego wymiaru.
  3. Dyskalkulia leksykalna - związana jest z nieumiejętnością czytania symboli matematycznych, np. cyfr, liczb, znaków działań matematycznych. W cięższych przypadkach dziecko nie potrafi odczytać pojedynczych cyfr, czy prostych znaków działań matematycznych (+,
  4. , x , :, itd.). W lżejszych przypadkach dziecko nie umie czytać liczb wielocyfrowych, ułamków, kwadratów i pierwiastków, liczb dziesiętnych itd. W innych przypadkach zmienia ono podobne wyglądem cyfry (3 zamiast 8,6 zamiast 9 i odwrotnie), albo odczytuje w odwrotnym kierunku liczby dwucyfrowe (12 jak 21).
  5. Dyskalkulia graficzna - jest to niezdolność zapisywania symboli matematycznych, występuje często z dysgrafią i dysleksją liter. W poważniejszych przypadkach uczeń nie potrafi napisać dyktowanych mu liczb, zapisać ich nazw, a nawet ich skopiować. W łagodniejszych przypadkach uczeń nie jest w stanie napisać liczb dwu-, czy trzycyfrowych, pisze je zgodnie z poleceniem, izoluje pojedyncze elementy (np.1284 pisze jako 1000, 200, 80, czy 4), lekceważy zera (np. 20073 jako 273 czy 20730), albo wymyśla własne sposoby zapisu. Uczeń taki może nie być zdolny do napisania żadnego symbolu matematycznego nawet wtedy, gdy potrafi napisać nazwę dyktowanej liczby, np. dyktowane 8 pisze osiem.
  6. Dyskalkulia ideognostyczna - to przede wszystkim niezdolność zrozumienia pojęć i zależności matematycznych oraz wykonywania obliczeń w pamięci. W cięższych przypadkach tego typu dyskalkulii uczeń nie jest zdolny do wykonywania w pamięci najłatwiejszych nawet obliczeń. Często uczeń z tą dysfunkcją mózgu jest w stanie odczytywać i przepisywać liczby, ale nie rozumie co przeczytał czy napisał, np. umie zapisać znak 9, ale nie wie, że 9 to tyle samo co 10 - 1 albo 3x3.
  7. Dyskalkulia operacyjna - to bezpośrednie zaburzenie umiejętności wykonywania operacji matematycznych. Typowym przykładem jest zamienianie operacji, np. wykonywanie dodawania zamiast mnożenia, odejmowania zamiast dzielenia, czy zastępowania bardziej skomplikowanych czynności prostszymi (np.12 + 12 = (10 + 10) + (2 + 2), 3x7 = 7 + 7 + 7 = 21, lub w poważnych zaburzeniach 777). Typowym również jest preferowanie pisemnego wykonywania obliczeń, które łatwo można wykonać w pamięci, lub liczenie na palcach, gdy zadanie łatwo można rozwiązać pamięciowo, bez liczenia na konkretach. Ten typ dyskalkulii jest najtrudniejszy do rozpoznania, ponieważ wymaga ciągłego obserwowania czynności wykonywanych przez osobę badaną.
      Dyskalkulia dotyka z reguły dzieci dyslektyczne, czyli mające trudności z pisaniem i czytaniem. Pięć razy częściej dotyka chłopców niż dziewcząt. Przypadki dyskalkulii, przy braku innych objawów dysleksji, są bardzo rzadkie, występują u ok.1% uczniów.
     W każdej klasie szkolnej możemy się spodziewać 2 - 3 dyslektyków, z których jeden może być wybitnie uzdolniony matematycznie, a jeden wręcz przeciwnie. Około 11% dyslektyków ma wybitne osiągnięcia w matematyce, jednak brak wczesnego rozpoznawania dysleksji z reguły prowadzi do negatywnych następstw. Ważna jest więc odpowiednia, wczesna diagnoza. Symptomy specyficznych trudności w uczeniu się matematyki powinny być zauważone w okresie przedszkolnym. Są to głównie objawy dysharmonii rozwoju psycho - ruchowego, a więc opóźnienia rozwoju niektórych funkcji poznawczych i ruchowych.
Objawy tych trudności to:
  • słaba koordynacja wzrokowo - ruchowa dzieci w wieku 3 - 5 lat,
  • trudności w budowaniu z klocków,
  • trudności w rysowaniu, dzieci rysują niechętnie i prymitywnie- nie umieją narysować koła (3-latki), kwadratu (4-latki), trójkąta (5-latki),
  • w klasie zerowej występują opóźnienia orientacji w schemacie całego ciała i przestrzeni - dziecko ma trudności ze wskazywaniem na sobie części ciała, przy określaniu ich terminami: prawe - lewe(np. prawa i lewa noga, ręka),
  • nie umie narysować rombu jak też odtworzyć złożonej figury geometrycznej.
W wieku szkolnym u dzieci z dyskalkulią obserwujemy:
  • nadal opóźnienie rozwoju orientacji w schemacie ciała i przestrzeni: trudności w odróżnieniu prawej i lewej ręki, strony; trudności z określeniem położenia przedmiotu względem siebie,
  • brak zdolności do rozróżniania cyfr, co reprezentuje dany symbol w postaci cyfry (dziecko pisze np. cyfrę 5 nie zdając sobie sprawy, że jest to cyfra, która występuje przed 6),
  • gubienie cyfr, trudności w zapisie liczb wielocyfrowych,
  • trudności w zapisie i czytaniu liczb z dużą ilością zer,
  • trudności z układaniem cyfr w odpowiednim porządku ,
  • problemy ze zrozumieniem symboli graficznych, które reprezentują cyfry (dzieci mają wyraźne trudności z oderwaniem się od konkretów i posługiwaniem się reprezentantami symbolicznymi w zakresie pojęć liczbowych , działań matematycznych oraz schematów graficznych),
  • trudności w wykonywaniu prostych operacji matematycznych w celu rozwiązania zadania (dziecko wykonuje obliczenia na palcach),
  • trudności z nauką tabliczki mnożenia,
  • problemy z przecinkiem przy zapisie liczb dziesiętnych,
  • problemy z liczbami mianowanymi,
  • błędy w zapisach symboli (%, ?C) i wzorów,
  • problemy z odczytaniem i zrozumieniem takich symboli matematycznych jak „plus”, „minus”( dzieci nie potrafią odczytać tych symboli, albo je mylą),
  • trudności z przekształcaniem wzorów,
  • trudności z wyobrażeniem sobie treści zadania,
  • problemy z doborem odpowiednich operacji matematycznych w celu rozwiązania zadania,
  • problemy z zapamiętaniem kolejności operacji potrzebnych do wykonania zadania,
  • brak logicznego zapisu operacji matematycznych,
  • błędy w zapisie działań pisemnych,
  • brak obliczeń zapisanych (obliczenia pamięciowe),
  • uproszczony zapis równania i przekształcanie go w pamięci (brak danych),
  • mylenie indeksów górnych i dolnych,
  • trudności w posługiwaniu się pojęciami matematycznymi,
  • trudności w czytaniu informacji przedstawionej w różny sposób np. trudności z analizą dwóch rysunków (czy wykresów) jednocześnie,
  • niedokładność pomiaru długości odcinków,
  • mylenie kształtów figur geometrycznych (zwłaszcza w nietypowym położeniu),
  • trudności z zadaniami geometrycznymi,
  • problemy z wykonywaniem rysunków wspomagających wykonywanie zadań.
      Uczeń z dyskalkulią często potrafi zaproponować oryginalny sposób rozwiązania zadania, ale popełnia proste błędy rachunkowe. Jest w stanie wykonać w pamięci skomplikowane mnożenie, pisemnie jednak nie radzi sobie z prostymi działaniami bo np. przestawi cyfry.
      Głównym sposobem uczenia się matematyki jest rozwiązywanie zadań. Rozwiązanie każdego zadania, nawet łatwego oznacza, że pokonujemy pewne trudności. Pokonywanie trudności stanowi integralną część procesu uczenia się matematyki. Nie jest więc źle, gdy dziecko ucząc się matematyki napotyka trudności. Bardzo ważne jest jednak to, aby potrafiło je w miarę samodzielnie pokonać. Jeżeli tak się dzieje, są to trudności zwyczajne i takie przeżywają wszystkie dzieci w trakcie uczenia się matematyki. Jest jednak w szkole spora grupa dzieci, które mimo wysiłku nie potrafią poradzić sobie nawet z łatwymi zadaniami. Nie rozumieją ich matematycznego sensu i nie dostrzegają zależności pomiędzy liczbami. Często nie wytrzymują napięć, które towarzyszą im przy rozwiązywaniu zadań. Dziecko z góry zakłada, że mu się nie uda i po raz kolejny poniesie porażkę.

CO ZROBIĆ, ABY POMÓC DZIECKU Z PROBLEMEM DYSKALKULII? JAK Z NIM POSTĘPOWAĆ?
  • konieczne jest budowanie w nim poczucia własnej wartości, zaufania do siebie, a w relacjach z nami - poczucia fair play,
  • nie należy traktować ucznia jako chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego,
  • nie można zbyt często wytykać popełnianych błędów, a już na pewno nie wolno robić tego publicznie (to najprostsza metoda zniechęcenia uczniów do matematyki),
  • nie należy wyśmiewać się z niego w nadziei, że w ten sposób zmobilizuje się go do pracy,
  • nie można łudzić się, że „sam z tego wyrośnie”, „weźmie się w garść”, lub że ktoś go z tego wyleczy,
  • trzeba stwarzać sytuacje, w których uczniowie sami korygują swoje błędy, można to zrobić w sposób dyskretny i przyjazny,
  • uczeń powinien siedzieć blisko nauczyciela, by łatwiej i szybciej uzyskał pomoc, wówczas będzie też bardziej skoncentrowany,
  • nie powinni być wyrywani do natychmiastowej odpowiedzi, należy im dawać więcej czasu na odpowiedź, stosować umiejętnie pomoc w formie zachęty i potwierdzenia wzrokowego, że uczeń dobrze wykonuje zadanie,
  • w przypadku, gdy uczeń nie radzi sobie z wyobraźnią przestrzenną, trzeba odwoływać się do modeli, rysunków, przedmiotów rzeczywistych,
  • pozwolić pracować więcej z kalkulatorem,
  • pozwolić korzystać (w razie potrzeby, ale nie za każdym razem ) z tabliczki mnożenia,
  • np. przy rachunkach na ułamkach warto odwoływać się do sytuacji rzeczywistych wszędzie tam, gdzie to jest możliwe,
  • można zrezygnować z pytania ucznia o wyjaśnianie reguł, definicji czy twierdzeń, jeżeli prawidłowo je zastosował, a nie potrafi słownie sformułować problemu,
  • jeśli uczeń (mimo polecenia nauczyciela) w czasie sprawdzianu nie ma obliczeń pisemnych, a ma prawidłowe wyniki tych obliczeń (przy czym wiemy o jego problemach), sprawdzamy na podobnych przykładach samodzielność pracy takiego ucznia i uznajemy mu zadanie, mimo braku obliczeń pisemnych,
  • istotna jest też pomoc nauczyciela w odczytywaniu dłuższych poleceń, upewnienie się czy uczeń dobrze je zrozumiał, wskazane są dodatkowe objaśnienia,
  • wydłużać czas przewidziany na wykonanie zadań związanych z czytaniem, pisaniem i liczeniem,
  • odpytywać częściej, ale z mniejszej partii materiału,
  • ograniczać liczbę działań, wyznaczać zadania proste i typowe,
  • nauczyciel powinien pomagać uczniowi w selekcjonowaniu materiału, wyznaczaniu krótkich partii do nauki,
  • nauczyciel powinien zaobserwować podczas lekcji co najskuteczniej pomaga uczniowi,
  • należy nagradzać za wysiłek i pracę, a nie za efekty.
      Bardzo ważna jest współpraca z rodzicami. Należy uświadomić rodzicom, że dyskalkulia jest deficytem, który wymaga zarówno od nauczycieli, dziecka jak i rodziców wytężonej pracy. Nie należy zwalniać ucznia z systematycznych ćwiczeń i pracy nad sobą.

Ogólną zasadą postępowania powinno być: Budowanie na tym, co uczeń potrafi robić dobrze oraz szukanie dla niego takich możliwości działania, nawet poza matematyką, w których miałby szanse osiągnięcia sukcesu i rozwijania zaufania do samego siebie.
     Warto pamiętać, że te trudności w uczeniu się nie zależą od poziomu inteligencji dziecka (często dyslektycy to osoby o wysokiej, a nawet wybitnej inteligencji - np. Albert Einstein, twórca teorii względności), od kompetencji nauczyciela (dysleksja jest zjawiskiem powszechnym na całym świecie, bez względu na preferowany system kształcenia), nie są też wynikiem lenistwa czy złej woli uczniów.

LITERATURA:
  1. J.Bil: Dyskalkulia - opracowanie internetowe
  2. M. Bogdanowicz: Dekalog dla nauczycieli dzieci dyslektycznych
  3. L. Košč: Psychologia i patopsychologia zdolności matematycznych, Warszawa 1982
  4. E. Gruszczyk - Kolczyńska: Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki, WSiP, Warszawa 1994
  5. J. Skrzypiec - Biały: Dyskalkulia - opracowanie internetowe
  6. B.Stryczniewicz: Praca z uczniem mającym trudności z matematyką, Opole 2004
  7. Zawadowski W.: Dysleksja a dyskalkulia, artykuł „Nauczyciele i Matematyka” nr 28, 1998
Opracowała:
mgr Bożena Smoleń

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie