Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Polskie wigilie

 

Scenariusz programu na szkolne spotkanie opłatkowe, może być wykorzystany na różne okazje związane ze świętami Bożego Narodzenia.

Autor: Ewa Kantorska
Miejskie Gimnazjum im. Ignacego Jana Paderewskiego w Chodzieży

Grupa uczniów biorących udział w programie siedzi przy długim stole nakrytym białym obrusem, ozdobionym sianem, jabłkami i orzechami. Gdzieniegdzie palą się małe świeczki. Scena ta ma sugerować spotkanie przyjaciół przy świątecznym wiejskim stole.
Osoby recytujące wiersze wstają podczas występu, zespół wokalny i wokalistki siedzą śpiewając kolędy, podobnie, jak narrator- gospodarz.

Rec.1 ...o nocy! Święta nocy!

płonąca rajem czarodziejskich bajek,

cudem rozjarzeń i tęczą rozzłoceń-

jak śnieg cichutka, biała jak opłatek,

którym się dzielisz z całym,

z całym światem-

O nocy, pod gwiazd milczeniem dalekim,

wśród której Bóg się pobratał z człowiekiem!



Józef A. Gałuszka-Noc wigilijna

Solowe wykonanie kolędy Zima w Betlejem Zbigniewa Preisnera do słów

Agaty Miklaszewskiej.


Gospodarz (czyta) : Z księgi tradycji i przesądów szkolnych

Nie ma chyba drugiego takiego kraju na świecie, gdzie by Wigilie Bożego Narodzenia obchodzono tak uroczyście jak u nas. Nigdzie też z dniem tym, a zwłaszcza z wigilijną nocą, nie wiązano tylu wierzeń i proroctw, nigdzie nie było tak ogromnego bogactwa świątecznych tradycji. Choć rodowód tych tradycji jest chrześcijański, w wielu zachowały się ślady wcześniejszych obrzędów. W polskiej Wigilii oba wątki, pogański i chrześcijański, splotły się w barwną całość.
Uczta wigilijna miała wszystkich łączyć razem – żywych ze zmarłymi, rodziców z dziećmi gospodarzy ze służbą, miała też godzić człowieka z przyrodą i żywiołami natury. Do końca wieczerzy nie należało kłaść łyżek na stole ani wstawać od niego, dopóki wszyscy nie skończyli jedzenia, aby” chleb i jadło trzymało się domu, aby zachować zdrowie i życie”.
Głód lub dostatek w zbliżającym się roku zależały też od tego, czy się na Wigilię najadło do syta. Jedno nakrycie na stole i miejsce przy nim należało zostawić wolne dla nieobecnego członka rodziny lub „duszyczki przybywającej z zaświatów” i tak się zachowywać, by jej „nie uprzedzić”.

Rec.2 : Anieli się w niebie cieszą,

Pasterze do szopki śpieszą,

hej nam, hej!

Opuścili swe bydlęta

a pobrali instrumenta,

hej nam, hej!

Do Betlejem gdy przybiegli,

szopę z wszystkich stron oblegli,

poustawiali się w szyki

i wzięli się do muzyki,

hej nam, hej!

Pastorałka (fragment staropolskiej kolędy ludowej z XVII wieku)


Zespół wokalny śpiewa kolędę My też pastuszkowie

Gospodarz czyta dalej o zwyczajach : Stół musiał być obowiązkowo nakryty białym płótnem- ma ono charakter modlitewny , wotywny.
Źdżbło siana wyciągnięte spod obrusu: długi oznacza pomyślność, z kłosem trawy pannom zapowiada małżeństwo, mężatkom – kolejne dziecko.
Po wieczerzy kręcono ze słomy powrósła i opasywano nimi drzewka owocowe „iżby lepiej rosły”, a w niektórych okolicach zaklinano urodzaj, mówiąc do jabłoni:” żebyście tak plonowaly, żebyście więcej jabłek niż liściów miały”. Wynoszono też resztki jadła koniom i bydłu, wierząc, że „bydłu, które takowe potrawy, w Wiliję warzone, jada, czarownice i guślarki zaszkodzić nie mogą”. Gospodarze, wychodząc przed dom, zapraszali na ucztę wróble albo wilka z lasu, a nieraz nawet mróz. Starano się nikogo nie pominąć i ze wszystkimi się godzić. Nie uprzątano też wigilijnego stołu, żeby nocą mogły się jeszcze przy nim pożywić przybyłe z zaświatów duchy krewnych. Przed wyjściem na Pasterkę zwaną też „północką” można było porozmawiać, pośpiewać kolędy. Przed północą radzono jednak nie wchodzić już do obory i stajni ani pod żadnym pozorem nie podsłuchiwać bydlątek rozmawiających w ten czas ludzkim głosem. O północy śpieszono na Pasterkę.

Rec.3 : (...)

Pasterze wstawajcie, witajcie Pana;

Pokłon Mu oddajcie, wziąwszy barana;

Skoczno Mu zagrajcie, głosy zaśpiewajcie zgodnymi.

(...)

Biegną więc w skoki, nabrawszy w troki

Jabłek, obwarzanków i gruszek;

Miodu praśnego, masła młodego,

Mleka i śmietany dzbanuszek:

(...)

Klęknąwszy, z darami serca oddali;

Stanąwszy parami na dudkach grali;

Potem się skłonili, do domu wrócili!



Rec.4 : (...)

A od wschodu trzej królowie, monarchowie,

Do Betlejem jadą, ofiary swe kładą;

Narodzonego witają;

Innym ochoty dodają; by się cieszyli.

Przyjmijże nas za Twe sługi, na wiek długi,

Jako Twych poddanych, Jezu Tobie danych:

Przyjmij i to, co dajemy,

Bo się więcej nie możemy; Czem Ci przysłużyć.


Zespół wokalny śpiewa kolędę W żłobie leży


Gospodarz – czyta dalej o zwyczajach : Świąteczna choinka nie była w dawnej Polsce znana, izby przystrajano gałęziami drzew iglastych. Przybijano je również do płotów i furtek, drzwi domów, stodół i obór. W niektórych okolicach nad stołem wigilijnym wieszano rozwidlony wierzchołek świerku, druciane koło lub słomiane tarcze. Ozdabiano je jabłkami, złoconymi orzechami, krążkami z barwionych opłatków, łańcuchami ze słomy oraz dużym kulistym „światem’ sklejonym z elementów wyciętych z opłatka. Dekorację taką nazywano podłaźniczką, sadem lub bożym drzewkiem. Podłaźniczka miała chronić domowników przed chorobami i złym urokiem, zapewniać dobrobyt, zgodę j miłość w rodzinie.

Choinka przyszła do Polski zaledwie sto lat temu, a razem z nią zwyczaj  rozdawania podarków w wigilijny wieczór (dawniej robiono to w Nowy Rok).
Przywieźli ją ze sobą pruscy osadnicy napływający masowo na ziemi polskie po rozbiorach. Na początku XIX wieku zadomowiła się ona w polskich domach, najpierw u mieszczan i szlachty, potem w zagrodach chłopskich.

Solowe wykonanie kolędy Zbigniewa Preisnera Całą noc padał śnieg (sł.- M. Hemar)

Rec.5 : Przy wigilijnym stole,

łamiąc opłatek święty

pomnijcie, że dzień ten radosny

w miłości jest poczęty.

Że jako mówi wam wszystkim

dawne, odwieczne orędzie,

z pierwszą na niebie gwiazdką,

Bóg w naszym domu zasiądzie.


Sercem Go przyjąć gorącym

na ścieżaj otworzyć wrota-

oto co czynić nam każe

Miłość, największa cnota.


Jan Kasprowicz – Przy wigilijnym stole


Gospodarz kończy czytać o zwyczajach : Jeśli dobrze spędzisz dzień wigilijny, czeka cię dobry rok. Jeśli zostawisz jakąś pracę na święta, to potem przez cały rok będzie Ci ona „źle wychodziła”.
W noc wigilijną i sylwestrową każdy powinien coś policzyć- kołki w płocie, drewno, samochody na parkingu, itp.- jeśli wypadnie liczba parzysta, to dobry znak, nieparzysta- przeciwnie.
Od Wigilii aż po Nowy Rok (wedle innych do Trzech Króli) nie wolno podejmować nowych prac (nawet robić swetra z nowego kłębka włóczki), nie wolno szyć wieczorami, bo wszystko się poplącze w gospodarstwie i w interesach.

Góralska kolęda z płyty- fragment, stopniowe wyciszenie (nie całkowicie),
Uczeń mówi życzenia góralskie księdza biskupa Tadeusza Pieronka

Na scynści, na zdrowi,

na to Boże Narodzyni-

Byście byli zdrowi,

Weseli jak w niebie janieli

Cały rok.

By się wom kopiło, rodziło,

Dyślem do miasta obróciło

Byście mieli pełne skrzynie,

pełne pudła

I wom gospodyni przy piecu

nie schudła.

Byście mieli w kazdym kątku

Po dzieciątku,

A na piecu troje (...)

Tak to Boże dej...


KONIEC

W opracowaniu wykorzystano fragmenty następujących artykułów dotyczących zwyczajów wigilijnych :
1. Ogrodowska Barbara, Najpiękniejsza w świecie. Poradnik Domowy 1995 nr specjalny (grudzień) s.5-7

2. Sławińska Renata, Staropolskie willije. Poradnik Domowy 1994 nr specjalny (grudzień) s.2-3

3. Księga przesądów wigilijnych. Nowa Wieś 1996 nr 12 s.5

Jeżeli zauważyłeś jakieś nadużycia w prezentacji napisz o tym poniżej i wyślij je do nas:
INFORMACJE O PREZENTACJI

Ostatnią zmianę prezentacji wykonał: Szkolnictwo.pl.
IP autora: 83.21.195.174
Data utworzenia: 2008-09-01 21:41:05
Edycja: Edytuj prezentację.

HISTORIA PREZENTACJI

Szkolnictwo.pl (83.21.195.174) - Prezentacja (2008-09-01 21:41:05) - Edytuj prezentację.





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie