Przedstawiam Państwu przykładowy scenariusz pt. ,, Nauczmy dzieci wartości" w ramach szkoleń WDN. Praca obejmuje cykl zajęć z udziałem uczniów, nauczycieli, pani psycholog i rodziców.
Dzielimy się zdobytą wiedzą i doświadczeniami zdobytymi na kursach. Chcę podkreślić, że ewaluacja tych zajęć przyniosła pozytywne i przychylne opinie osób uczestniczących . Dodam, że sprzyja to podnoszeniu jakości pracy szkoły. Zapraszam do sporzystania z pomysłu.
Opracowały i przeprowadziły : Teresa Mazan i Krystyna Kasperska
Nauczmy dzieci wartości
- przykładowy scenariusz w ramach WDN
1. Zajęcia otwarte pt.,, Bądź szkolnym rycerzem” w klasie III dla nauczycieli- pani Teresa Mazan (zał.1)
2. ,,Wychowanie cóż to takiego”- referat wygłoszony przez koleżankę Krystynę Kasperską (zał.2)
3. Część warsztatowa propozycja zajęć ,,Jak uczyć dzieci samodzielności” – T.Mazan, K. Kasperska (zał.3)
4. Spotkanie nauczycieli i rodziców z panią psycholog z PPP(zał.4)
• Pogadanka na temat wartości
• Drzewko wartości – część warsztatowa
5. Ewaluacja – walizka i kosz(zał.5)
Cele:
1. Poznanie wartości, jakimi się należy w życiu kierować.
2. Lepsze rozumienie świata swoich bliskich.
3. Poczucie własnej wartości, wiary w siebie.
4. Stosowanie zwrotów grzecznościowych jako metody rozwiązywania konfliktów.
5. Umiejętność rozpoznawania uczuć i wyrażanie ich mimiką.
Załącznik nr 1
Scenariusz zajęć kształcenia zintegrowanego
w kl.III
Data: 30 XI 2005r.
Miejsce: Szkoła Podstawowa
Zaproszeni goście: nauczyciele Szkoły Podstawowej
Temat zajęć: Bądź szkolnym rycerzem
Cel ogólny:
-rozumie potrzebę stosowania zwrotów grzecznościowych jako metody rozwiązywania konfliktów;
-rozpoznaje uczucia i wyraża je mimiką;
Przewidywane osiągnięcia uczniów:
- porządkuje liczby trzycyfrowe według podanego warunku;
- wzbogaca słownictwo o wyrazy określające cechy charakteru;
- czyta cicho ze zrozumieniem;
- ustala kolejność zdarzeń;
- potrafi udzielić pisemnej odpowiedzi na zadane pytanie;
- tworzy przysłówki od przymiotników;
- potrafi zaśpiewać piosenkę;
- współdziała w grupie;
Metody:
- słowne, praktycznego działania, problemowe,
Formy:
- zbiorowa, grupowa, indywidualna jednolita,
Środki dydaktyczne:
-paski papieru z przebiegiem wydarzeń, krzyżówka, kartoniki z przymiotnikami, rozsypanka wyrazowa, Encyklopedia dla dzieci, rozsypanka sylabowo -liczbowa, magnetofon i kaseta z nagraniem piosenki „Sto uśmiechów na minutę”, sylwetka rycerza, buźki, koniczynki, magiczny kapelusz.
Prowadząca zajęcia: Teresa Mazan
Przebieg zajęć:
1.Powitanie – przesłanie „iskierki”
W ramach powitania dzieci stoją w kole na środku klasy, podają sobie ręce. Uczeń zgłaszający się do puszczenia „iskierki”, czyli uścisku przekazywanego dookoła, składa wszystkim życzenia w dowolnej, wymyślonej przez siebie formie i treści np. (Życzę wszystkim miłego dnia, Życzę wszystkim dużo szczęścia, Żebyśmy dziś wesoło się bawili).
2.Porządkowanie liczb trzycyfrowych według podanego warunku i ułożenie hasła – tematu zajęć.
Lider każdej grupy otrzymuje kopertę z zadaniem.
Dzieci pracują wykonując polecenia. Efektem ich pracy jest jednakowe dla wszystkich grup hasło, będące jednocześnie tematem zajęć w tym dniu „Bądź szkolnym rycerzem”.
3.Gromadzenie słownictwa wokół hasła: rycerz.
Wyszukiwanie wiadomości, kim byli rycerze , jakimi odznaczali się cechami:
dzielny, odważny, kulturalny, wytworny dżentelmen.
4.Słuchanie recytacji wiersza W. Badalskiej : „Ballada o uprzejmym rycerzu”.
5.Ustalenie kolejności wydarzeń. Czytanie ciche ze zrozumieniem.
Zadanie: Odczytanie hasła – innego tytułu wiersza. Aby odgadnąć tytuł, należy uporządkować kolejność wydarzeń.
Okrutne postępowanie smoka. PRZE
Obietnica króla. PRA
Nieskuteczne ataki śmiałków. SZAM
Grzeczna propozycja rycerza. SMO
Odlot smoka. KU
6.Redagowanie odpowiedzi na pytania.
Praca w zespołach. Każdy zespół otrzymuje pytanie, polecenie, na które ułoży rozwiniętą odpowiedź.
a).W jaki sposób rycerz pokonał smoka?
b).Dlaczego smok zgodził się odlecieć w nieznane?
c).Jak grzeczny rycerz przekonał smoka, by opuścił miasto?
d).Dokończ zdanie: Gdy ktoś grzecznie prosi…
Praca w zespołach. Udzielanie odpowiedzi. Samokontrola.
7.Ocena postępowania bohaterów wiersza. Dobieranie cech charakteru do postaci.
Zadanie: Z podanych przymiotników wybierz cechy właściwe dla smoka i dla rycerza.
smok rycerz
groźny
podstępny
złośliwy
arogancki
opryskliwy
dokuczliwy mężny
uprzejmy
grzeczny
uczynny
miły
kulturalny
serdeczny
życzliwy
sympatyczny
rozważny
8.Praca zbiorowa. Układanie zdania z rozsypanki wyrazowej.
Zadanie: Po ułożeniu zdania i uzupełnieniu brakujących liter, odkryjesz ważną zasadę.
Szkoła jest kr…lestwem w kt…rym nie powinno być smok…w.
Ta zasada wiąże się z drugą, zapisaną na odwrocie kartoników.
Bądź uprzejmym rycerzem w swojej szkole!
9. Piosenka „Sto uśmiechów na minutę”- improwizacja ruchowa przy piosence.
10.Tworzenie przysłówków od podanych przymiotników.
Żeby dowiedzieć się, jak ma zachować się prawdziwy szkolny rycerz, należy przymiotniki określające rycerza zamienić na przysłówki.
Uczniowie uzupełniają zdanie:
Zachowuj się (jak?): uprzejmie, grzecznie, uczynnie, miło, kulturalnie, serdecznie, życzliwie, sympatycznie.
11.Rozpoznawanie sytuacji wymagających podejmowania właściwych decyzji.
Wiemy już, jak powinien zachowywać się prawdziwy szkolny rycerz. Pora na sprawdzian, czy możecie siebie zaliczyć do grona szkolnych rycerzy.
Zadanie: Rozwiąż krzyżówkę. Odczytaj hasło w wydzielonej kolumnie. (Diagram krzyżówki dla każdego ucznia.)
P O Z B I E R A Ć
P O Ż Y C Z Ę
P O M Ó C
P O D Z I E L Ę
P R Z E P R O S Z Ą
P R Z Y J A C I E L E M
1.Ktoś w klasie upuścił książki, które rozsypały się po podłodze. Widzisz to i pomagasz mu
książki………… .
2Ktoś pyta, czy pożyczysz mu jeden ze swoich ołówków. Odpowiesz mu …………….. .
3Ktoś z klasy niesie ciężki przedmiot na zajęcia. Pytasz, czy możesz mu …………….
4Ktoś zapomniał kredek. Mówisz: Ja się z tobą ………………. .
5Dwie koleżanki posprzeczały się, ale na pewno niedługo się ………………. .
6Byłeś głodny. Ktoś z klasy podzielił się z tobą swoją kanapką. Wiesz, że jest twoim …………….. .
12 Rozpoznawanie ludzkich uczuć i wyrażanie ich mimiką. Zastosowanie zwrotów grzecznościowych.
Zadanie: Pokaż kartę z rysunkiem twarzy wyrażającej uczucie złości lub radości jako odpowiedź na pytanie N.:
Jak czułbyś się, gdyby:
-Kolega zabrał ci bez pytania kredki.
-Kolega mówił: Proszę Cię bardzo, pożycz mi swoje kredki.
-Koleżanka potrąca Cię, ale zaraz mówi: Przepraszam, ja niechcący.
-Kolega wyśmiewa się z Twojej odpowiedzi na lekcji.
-Po chwili mówi: Wybacz, zachowałem się głupio, przepraszam.
-Koleżanka wreszcie oddaje Ci zeszyt, rzucając go pospiesznie na Twoją ławkę.
-Koleżanka wreszcie oddaje Ci zeszyt mówiąc. Dziękuję, jestem Ci wdzięczna za pomoc.
13.Czarodziejskie słowa mają magiczną moc, wpływają na zmianę naszych uczuć. Zapisz je na kartkach i wrzuć do magicznego kapelusza. W magicznym kapeluszu zaczarowane słowa zamienią się w czterolistną koniczynkę szczęścia.
14.Zakończenie zajęć.
Zadanie: Postaraj się założyć Klub Zaczarowanej Koniczynki – zespołu wzajemnego pozytywnego oddziaływania i wzmacniania.
Stworzenie kręgu, rozdanie dzieciom etykietek z rysunkiem „zaczarowanej koniczynki”.
15.Pożegnanie.
Ocena pozytywna każdego dziecka. Przesłanie „iskierki” – wyrazu wzajemnej sympatii i klasowej wspólnoty.
Uwagi i refleksje osób obecnych na zajęciu.
Załącznik nr 2
,,Wychowanie: proces rozwijania zalet moralnych, intelektualnych, artystycznych i fizycznych, które dziecko ma w stanie potencjalnym.. Wychowanie nie ma na celu zmieniania natury ucznia, ale wspomaganie jego rozwoju w harmonii z otoczeniem. Wymaga znajomości potrzeb dziecka, praw jego rozwoju fizycznego i psychicznego; zależy również od wyobrażenia, jakie ma się o człowieku.(…)” wg. N. Sillami, ,,Słownik psychologii”
Powyższa definicja zwraca uwagę, że wychowawca musi odnosić się do:
• wiedzy o prawidłowościach rozwoju
• wybranej koncepcji człowieka (a więc do pewnych wartości lub wzorców osobowych)
Wychowawca ma sprzyjać zarówno pewnym naturalnym procesom rozwojowym, jak też kształtować myślenie i postawy dziecka w zgodzie z pewnymi założeniami filozoficznymi(przyjętymi w naszej kulturze).
Ktoś dla zrozumienia istoty procesu wychowania porównał wychowawcę do ogrodnika.
Co musi wziąć pod uwagę ogrodnik uprawiający roślinę?
Po pierwsze – ziarno. W nim zapisane są pewne cechy przyszłej rośliny.
Po drugie – warunki, w jakich kiełkowało ziarno. W zależności od tego, na jaką glebę i w jaki klimat trafiło oraz w jaki sposób było pielęgnowane z ziarna wyrośnie roślina zdrowa i silna lub chorowita i słaba.
Po trzecie – wymagania rośliny. Trzeba wiedzieć, czego potrzebuje dana roślina. Należy rozpatrzyć wiele czynników.
Po czwarte – urazy i szkody, jakich doznała roślina.
Jeśli ogrodnik otrzymuje pod opiekę roślinę już podrośniętą, ma przed sobą cztery podstawowe zadania:
1. Nie może zmienić już gleby i klimatu, w jakim dotąd wzrastała, może jednak zadbać, aby w dalszym rozwoju miała to, czego jej potrzeba.
2. Jeśli roślina była w przeszłości bardzo zaniedbywana lub niszczona, powinien postarać się by – w miarę swoich możliwości - naprawić to, co jest dziedzictwem jej przeszłości, to naprawdę trudne zadanie.
3. Należy też przewidzieć, jakie zagrożenia i niebezpieczeństwa mogą czekać roślinę w przyszłości i postarać się zabezpieczyć ją przed tymi czynnikami.
4. Należy również pamiętać o tym, że roślina będzie zajmować miejsce wśród innych roślin w ogrodzie. Należy nadać jej kształt, a więc wymaga to aktywniejszych działań ,dzięki temu roślina nie zdziczeje, nie zagłuszy innych roślin i będzie przynosić pożytek.
W tej metaforze możemy doszukać się i opisać wychowanie jako proces składający się z czterech podstawowych elementów:
1. Wspomagania
2. Kształtowania
3. Zapobiegania
4. Korygowania
Wychowanie jest oczywiście o wiele bardziej skomplikowanym procesem niż pielęgnacja roślin. Wychowawca ma do czynienia z dzieckiem, które jako podmiot, aktywnie wchodzi w relacje, manifestuje swoje uczucia i wolę. Możemy jednak zauważyć analogię, polegająca na tym, że wspomaganie i kształtowanie nie byłyby możliwe bez wzięcia pod uwagę urazów z przeszłości(leczenie) i przyszłych zagrożeń (profilaktyka).
Cztery wyróżnione elementy są wzajemnie powiązane i przenikają się. Można powiedzieć, że wspomaganie, zapobieganie, korygowanie i kształtowanie są jak filary podtrzymujące platformę procesu wychowawczego. Jeśli któregoś z filarów zabraknie – cały proces wychowawczy zaczyna się chwiać.
Warto podkreślić, że nauczyciel kształtuje postawy swoich wychowanków – nie tylko poprzez stawianie wymagań, nagradzanie jednych zachowań, a karanie innych, ale także poprzez traktowanie ich w określony sposób. Dlatego ważne jest, by nauczyciel był świadomy własnego systemu wartości, który chce przekazać dzieciom, a także sposobu, w jaki oddziałuje na uczniów także poza godzinami wychowawczymi.
Należy tu dodać, że głównymi reżyserami w procesie są rodzice, gdyż szkoła wspomaga wychowawczą rolę rodziny. Oznacza to, że nie wyręcza rodziny z przynależnych jej praw i obowiązków, a jedynie i aż wspomaga.
Jak wspierać rodziców w wychowaniu dzieci?
1. Utwierdzanie ich w przekonaniu, że potrafią być dobrymi rodzicami.
2. Przekazywanie mocnych stron dziecka.
3. Nie pogłębianie poczucia winy u rodzica w sytuacjach pojawiających się trudności z dzieckiem.
4. Edukowanie(wspólna analiza, pokazywanie alternatywnych rozwiązań, motywowanie do poszukiwań).
5. Bezpośrednie pomaganie ( nauczyciel w roli mediatora).
NACZELNY CEL WYCHOWANIA
Wychowanie dziecka świadomego dokonywanych wyborów
i gotowego do autokreacji
na drodze do właściwego dla niego sukcesu szkolnego
Zadania szkoły jako środowiska wychowawczego
1. Opieka wychowawców nad biologicznym i psychologicznym rozwojem wychowanków.
2. Ochrona wychowawcza nad działaniem wychowanka w życiu społeczności środowiskowej.
3. Przygotowanie wychowanka do samodzielnego życia.
4. Skoordynowanie oddziaływań wychowawczych domu, szkoły i środowiska rówieśniczego.
Zadania nauczyciela wychowującego
1. Kreowanie sytuacji, w których dziecko aktywnie rozwija wszystkie sfery swojej osobowości.
2. Kształtowanie umiejętności współistnienia i współdziałania w grupie rówieśniczej i społecznej przez wspólną naukę, zabawę i wybór właściwych form spędzania wolnego czasu.
3. Budowaniu obrazu własnej osoby w oparciu o rzetelną samoocenę.
4. Zaszczepienie postaw pozytywnego i zrównoważonego reagowania w sytuacjach trudnych, oraz właściwego sposobu wyrażania ocen i sądów aprobujących lub negujących różne zachowania swoje i innych osób.
Załącznik nr3
Propozycja lekcji wychowawczej z cyklu ,, Nauczmy dzieci wartości”
Temat: Jak nauczyć samodzielności?
1. Prezentacja planszy z hasłem : ,,Dzieci muszą samodzielnie myśleć i działać, umieć przeprowadzić swoją wolę, bronić swoich przekonań i stawiać czoło problemom”. (Brigitte Beil- autorka książki ,,Dziecko grzeczne i niegrzeczne”, zajmuje się problematyką rodzinną i wychowawczą).
2. Dyskusja na temat:
- Co to znaczy być samodzielnym?
- Jakie znaczenie mają słowa autorki cytowanego hasła?
- Kiedy stajemy się samodzielni ? Kto i co nam w tym pomaga?
( należy zwrócić uwagę, że jednym z głównych celów rodziców i nauczycieli jest nauczenie dzieci samodzielności)
3. Podział na grupy
I grupa pracuje z planszą CO UMIEM ROBIĆ SAMODZIELNIE W DOMU?
II grupa pracuje z planszą CO UMIEM ROBIĆ SAMODZIELNIE W SZKOLE?
III grupa pracuje z planszą CO UMIEM ROBIĆ SAMODZIELNIE W MIEŚCIE?
Grupy zapisują jak najwięcej odpowiedzi na otrzymane pytania. Następnie wymieniają się planszami i je uzupełniają .Po zakończeniu pracy wieszamy plansze na tablicy i odczytujemy zapisane odpowiedzi.(omawiając wyniki można stwierdzić czy uczniowie dużo rzeczy umieją zrobić sami i czy można nazwać ich samodzielnymi.)
4. Uczniowie dostają przepis na jakąś prostą potrawę, którą mają samodzielnie wykonać,- pracują w grupach (robienie kanapek, past, sałatek)
Uważamy, że prowadzenie takich zajęć urozmaici lekcję, a także pokaże uczniom jak żyć, by być szczęśliwym człowiekiem, nie robić krzywdy innym, a w przyszłości pomoże im w dokonywaniu trafnych życiowych wyborów.
Załącznik nr 4
Spotkanie nauczycieli, rodziców z panią psycholog z PPP
• Pogadanka ,, Wartości w wychowaniu”
• Część warsztatowa – „Drzewko wartości ”
Przebieg spotkania:
• Wysłuchanie pogadanki
• Ozdabianie ,, drzewka” bombkami z wartościami wpisanymi przez uczestników spotkania
( Każdy obecny mógł wpisać swoją najważniejszą wartość , jaką kieruje się w życiu i w wychowaniu swoich dzieci, następnie przykleić na drzewko- stąd taki pomysł , że był to czas przedświąteczny)
• Ewaluacja - kosz i walizka
Załącznik nr 5
Ewaluacja
Każde przeprowadzone zajęcie zakończyło się ewaluacją.
Wykorzystano propozycję KOSZ - WALIZKA
Po przeanalizowaniu wszystkich zebranych materiałów potwierdziła się celowość i potrzeba przeprowadzenia takich zajęć w ramach WDN, dodatkową wysoką ocenę otrzymałyśmy za dobór metod i atrakcyjność zajęć, zarówno ze strony dzieci, nauczycieli i rodziców.
