Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Podmiotowość nauczyciela - ucznia

 

Wychowanie podmiotowe określa sytuację wychowawczą jako układ ludzi, rzeczy i zadań, w której podmiotem jest zarówno wychowawca, jak i wychowanek, a więc jest to sytuacja dwupodmiotowa. Warto o tym pamiętać, kiedy podejmuje się problem wychowania  w ogóle, a szczególnie wychowania podmiotowego.

Plan:

 
1.      Pojęcie podmiotowości.
2.      Podmiotowy charakter procesu wychowania.
3.      Podmiotowość nauczyciela – wychowawcy.
4.      Istota podmiotowości zespołu nauczycielskiego.
5.      Nauczyciel jako podmiot w  nauczaniu zintegrowanym.
6.      Nauczyciel to jest problem.
7.      Konkluzja.

W ostatnich  kilkunastu  latach wzrosło zainteresowanie problemem człowieka. Podejmują ją między innymi różne nauki szczegółowo próbując określić podmiotowość. I tak np.: mówi się o  poczuciu podmiotowości , potrzebie podmiotowości , podmiotowym  traktowaniu  wychowanka , ucznia, pracownika. Jednocześnie wskazuje się na cechy człowieka,  świadczące o jej podmiotowym  bycie. W związku z tym podkreśla się wolność , możność decydowania, niezależność i w tym związaną emancypację, posiadanie praw, równości w relacjach.
 
Ważnym zagadnieniem jest podmiotowy charakter samego procesu wychowania ,a więc konieczność takiego doboru metod ,środków, form pracy i oddziaływania wychowawczego, by wspomagały kształtowanie się podmiotowego ,osobistego charakteru aktywności wychowanka .
Uznanie podmiotowości osób uczestniczących w procesie wychowania możliwe jest dzięki przyjęciu ,iż jest to proces dwóch współrzędnych ,w  którym wychowawca i uczeń są podmiotami . K . Wielicki, uważa  ,że podmiotem jest ten ,kto: pełni rolę społeczną; kieruje swoimi stanami psychicznymi i swoją aktywnością ;ma wpływ na zdarzenia; pozostaje w stałym procesie  samodoskonalenia się, -przekraczania ,,samego siebie” ,własnych granic; rozszerza stale zakres swojej podmiotowości i podmiotowości środowiska społecznego; ułatwia realizację podmiotowości drugiemu człowiekowi.
Natomiast K.  Gorlach i Z.Seręga uważają, że  człowiek będący podmiotem posiada zdolność do pobierania, przetwarzania i generowania informacji ; zdolność do wchłaniania wpływów otoczenia, do transformacji tych  wpływów;określony system wiedzy ,informacji dotyczących świata, system wartości i ocen, programów działania, nawyków i umiejętności .
,,Być podmiotem” oznacza   nieustanne stawanie się nim ,gdyż tak długo, dopóki człowiek żyje i działa świadomie, może stać się podmiotem.
Literatura pedagogiczna i psychologiczna określa ,,podmiot” jako człowieka mającego  ,,tożsamość” wyróżniającą go od innych ,że jego własna działalność zależy w znacznym stopniu od niego samego.
Wincenty Okoń definiuje szczegółowo postać podmiotowości nauczyciela , którą rozumie jako swobodę jego działania nauczycielskiego, podlegającą podwójnym uwarunkowaniom.
Zewnętrzne uwarunkowania to  zależność od władzy politycznej kraju , od administracji oświatowej, od systemu oświatowo-pedagogicznego i od sytuacji materialnej oświaty. Czynnikiem osłabiającym znaczenie owych uwarunkowań może być jedynie świadomość zadań nauczycieli ,czyli troska o podmiotowe podejście do pracy z młodym pokoleniem, podejście , jakie będzie w stanie najlepiej je do tej przyszłości przygotować.
Wewnętrzne uwarunkowania ,zależne od samego nauczyciela ,obejmują kwalifikacje, ukształtowanie osobowości ,    rozwój zdolności twórczych oraz identyfikację z zawodem.
Każdy z tych czynników w toku pracy może ulegać zmianom oznaczającym postęp lub regres.Zaznaczyć należy ,że najlepszy sposób rozszerzania granic podmiotowości nauczycieli to jego twórczość oraz twórczy ruch nauczycielski zapewniający najpewniejszą drogę do przebudowy naszej zagrożonej stagnacji szkoły w szkołę żywą, wrażliwą na potrzeby dzisiejsze i na wyzwania dnia jutrzejszego.
Podmiotowość w edukacji odnosi się najczęściej do uczniów i nauczycieli, rzadziej do rodziców.W mocy pozostaje pytanie , czy można  odnosić ją również do zespołu nauczycielskiego?.
Istotą podmiotowości zespołu nauczycielskiego jest ,z jednej strony jego samodzielność i swoboda w działaniu, z drugiej zaś, współodpowiedzialność za losy wychowanków i szkoły, przejawiające się w  zespołowym  działaniu.Cechami zasadniczymi podmiotowości zespołu nauczycielskiego, tworzącymi jej kontakt aksjologiczny,  organizacyjny, etyczno-moralny i wychowawczy są:
1.Autonomia vs zależność .
2.Pluralizm vs wyłączność.
3.Partnerstwo i demokratyzm vs atomizacja  i autorytaryzm.
4.Samodzielność i swoboda działania vs ograniczanie  samodzielności i swobody działania.
5.Zmiana vs stagnacja.
6. Integracja vs dezintegracja.
7.Tolerancja vs swoista ksenofobia.
Powyższe cechy ,ujęte dychotomicznie i nierozłącznie,nie wyczerpują oczywiście wszystkich kontekstów podmiotowości.
Należy je wszakże odnosić do wszystkich płaszczyzn działalności dyrektora, zespoły pedagogicznego, uczniów, nauczycieli i rodziców.
Podmiotowość nauczyciela ma miejsce wtedy ,gdy:
-korzystają z uprawnień do samodzielnego doboru treści , form i technik pedagogicznego działania;
-podejmują decyzje optymalizujące pracę szkoły ,klasy ,pojedynczych uczniów;
-w pracy wychowawczej dominuje samokontrola samych nauczycieli.
-         dominującym elementem oceny mikrosystemu wychowawczego szkoły jest opinia samych nauczycieli, uznania, że są podmiotem działania systemu, regulującym jego funkcjonowanie.
Nauczyciel w procesie wychowania i nauczania przekazuje uczniom wiadomości , wspomaga w odkrywaniu wartości, kształtuje ich umiejętności. Wyniki jego pracy zależą nie tylko  od jego wiedzy rzeczowej i umiejętności specjalistycznych, ale także od stosunków łączących go z uczniami oraz jego postawy wobec uczniów.
Te dwa podmioty: nauczyciel i uczeń, wychowawca i wychowanek, muszą zawsze być traktowani razem , tak jak razem ujmuje się proces nauczania i uczenia się, wychowania i samowychowania. Te dwa podmioty: nauczyciel i uczeń wspólnie się rozwijają. To one przede wszystkim stanowią szkołę.
Warto teraz zaznaczyć rzecz kolejną, że dobry nauczyciel odczuwa potrzebę działania, to wiąże się z umiejętnością postępowania pedagogicznego. Ważnymi cechami tej umiejętności, które świadczą o takcie pedagogicznym, są :respektowanie innych , zdolność do empatii oraz wrażliwość pedagogiczna.
,,Dobry pedagog dostrzega w swoich uczniach różnorodne wartości pozytywne  ,chce pomóc w ich rozwoju,dostosowując swoje  oddziaływania do indywidualnych właściwości uczniów... dobry pedagog to artysta  wrażliwy na wszystko ,co dzieje się w sferze stosunków międzyludzkich, w których uczestniczy i umiejętnie dostosowujący swoje postępowanie.”
Jest coś, o czym trzeba pamiętać-to nauczanie zintegrowane stanowi pierwszy szczebel kształcenia ogólnego ,obejmując w ten sposób dzieci w młodszym wieku szkolnym.Pierwszy okres nauki w szkole jest dla dziecka bardzo ważny,zmienia się bowiem sytuacja społeczna dziecka,jego prestiż i status w środowisku. Nauczyciel-wychowawca jest najważniejszym ogniwem w systemie oświaty. Tajemnica powodzenia pedagogicznego tkwi nie tylko w  idealnych programach , ale w tym kim jest nauczyciel- wychowawca. Na tym szczeblu doniosłe znaczenie mają elementy komunikowania niewerbalnego;tu zależność ucznia od nauczyciela jest największa,tu też ogromną rolę odgrywają stosunki emocjonalne między dzieckiem i nauczycielem. Na tym szczeblu nauki występuje  niespotykana w następnych klasach  starszych –gotowość utożsamiania się z nauczycielem i bezwzględne do niego zaufanie ,co  stwarza  wyjątkowe warunki w zakresie działań dydaktyczno-wychowawczych.Nauczyciel jest postacią znaczącą, stanowi dla dziecka niezapomniany wzorzec edukacyjny.
Teraz przejdę do sprawy następnej ;Nauczyciel-to jest problem”, celowym jest uprzytomnienie sobie , iż nauczyciel funkcjonuje na wielu ,wzajemnie przecinających się płaszczyznach działalności pedagogicznej ,organizacyjnej, społecznej, kulturowej i ekonomicznej.Pełnienie  wielorakich ról społeczno- zawodowych, nieuchronnie prowadzi do licznych konfliktów interpersonalnych, między jednostką a grupami  społecznymi. W złożonym i zmieniającym się  otoczeniu  społecznym, stanowiącym  bogaty kontekst działalności  edukacyjnej nauczyciela ,  kształtuje się surowy osąd społeczny oraz prestiż społeczny zawodu nauczycielskiego i rzeczywisty autorytet  pojedynczych osób.
Przywołam tu kilka zasadniczych pytań :jaka jest podmiotowa tożsamość współczesnego polskiego nauczyciela; jakim wartościom podporządkowana jest jego codzienna praca edukacyjna; co warunkuje jego autorytet osobisty i pozycję społeczną ; w jakim  stopniu można rozważać pracę nauczycielską w kategoriach profesjonalnego mistrza  pedagogicznego. Przytoczę tu jeden ciekawy i wymowny cytat:,,Młody nauczyciel przychodzi do pracy, ma głowę pełną pomysłów udoskonalenia procesu dydaktycznego. Dobrze ,gdy dyrektor pochwala tę pomysłowość. Niestety, zdarza się najczęściej tak, że od razu po przybyciu do placówki taki nowicjusz zostaje sprowadzony na ziemię ,czyli zaznajomiony  odgórnie z tym, co wolno, czego nie wolno w żadnym wypadku,a co nie będzie tolerowane.
Zazwyczaj dyrekcja kładzie nacisk na to, by ,,nie szaleć z ocenami”,robić co do nas należy i nic ponadto ,oraz – broń Boże- nie zaczynać żadnych rewelacji wśród nauczycieli, jak chodzi o metody nauczania ...”
Nauczyciel oznacza stale być na ,,cenzurowanym” nie tylko w oczach uczniów, lecz prawie całego społeczeństwa.
Każdy  właściwie w jakiś sposób miał lub ma do czynienia ze szkołą i czuje się w pewnym stopniu ekspertem w tej dziedzinie.Nauczyciel jest więc pierwszą  osobą , którą obarcza się winą za wszystko –niepowodzenia własnych dzieci, nieskuteczność reformy ,błędy w systemie oświaty.
Presja wywierana tak przez rodziców ,jak i przez środki masowego przekazu,zaangażowane w toczącą  się dyskusję nad oświatą,powoduje frustrację  nauczycieli, którzy nie są w stanie  sprostać rozlicznym oczekiwaniom, jakie są wobec nich żywione.                                                                           
Ważnym czynnikiem jest samoświadomość nauczyciela. Świadomość osobistych właściwości i możliwości pozwala skutecznie radzić sobie w sytuacji wychowawczej.Jest również  pierwszym krokiem w kierunku  akceptacji samego siebie ,swoich mocnych i słabych stron.Jedynie wtedy ,gdy zaakceptujemy ,uznamy za własne ,swoje reakcje ,właściwości, przyznamy się przed sobą  do swojej złości ,agresji czy niechęci ,pojawia się szansa na ich pokonanie, wypracowanie nowych sposobów  zachowania.Potrzebna jest do tego oczywiście chęć rozwoju i doskonalenia siebie, której tak często nauczyciel wymaga od ucznia, zapominając czasem o tym , żeby wpierw wymagać od siebie . Jednocześnie świadomość i akceptacja siebie pozwolą skutecznie  uzyskać uznanie otoczenia.Akceptując siebie nie musimy uciekać się do przyjmowania masek, dostosowania się do stereotypów narzuconych przez otoczenie.Będąc świadomym swoich zachowań można również przyznać się do popełnionych błedów,gdyż nie godzi to w nasze poczucie własnej wartości,nie rozbija wypracowanego ,często wyidealizowanego, obrazu siebie.
 
 
LITERATURA:
 
1.Wprowadzenie do pedagogiki ogólnej-J.Kostkiewicz,,Podmiotowość wychowanka” str.119
2.,,Nauczyciel i wychowanie” Nr3-1986  str. 98-102
3.Podmiotowość w edukacji . W: Encyklopedia pedagogiczna W.Pomykało.W-wa,1993r.
4.Rzecz o edukacji nauczycieli. Okoń .W-wa,1991r.
5.Szanse i ograniczenia procesu uspołecznienia szkoły polskiej w latach 90.XXwJ.Radziewicz
,,Edukacja” 1992r. Nr2.
6.Pedagogika altrenatywna-dylematy praktyki red.K.Baranowicz.
7.Psychologia wychowawcza. Z.Pietrasiński Nr3. 1987r.
8.Podmiotowość społeczna i jej makrostrukturalne uwarunkowania . K. Wielicki  .
9.,,Dyrektor Szkoły” Nr4. 1996r. Czasopismo str.2-8
 
OPRACOWAŁA:
mgr  Krystyna Skomiał.

Jeżeli zauważyłeś jakieś nadużycia w prezentacji napisz o tym poniżej i wyślij je do nas:
INFORMACJE O PREZENTACJI

Ostatnią zmianę prezentacji wykonał: Szkolnictwo.pl.
IP autora: 83.21.195.174
Data utworzenia: 2008-09-01 21:43:43
Edycja: Edytuj prezentację.

HISTORIA PREZENTACJI

Szkolnictwo.pl (83.21.195.174) - Prezentacja (2008-09-01 21:43:43) - Edytuj prezentację.





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie