W zamieszczonym opracowaniu omówiona została rola i znaczenie inscenizacji, a także etapy pracy związane z jej przygotowaniem w klasach I-III szkoły podstawowej.
Opracowała: mgr Renata Dolna nauczyciel nauczania zintegrowanego
w Zespole Szkół w Starzynie
Inscenizacje są środkiem ułatwiającym realizację celów wychowawczo-dydaktycznych, gdyż uatrakcyjniają zajęcia, podsycają zainteresowania nauką, wywołują pożądane uczucia emocjonalne, w sposób poglądowy uczą rozróżniania dobra od zła, cementują zespół klasowy poprzez włączenie wszystkich dzieci do pracy nad przygotowaniem i przedstawieniem inscenizacji. Dzięki inscenizacjom może nauczyciel osiągnąć lepsze wyniki w:
1.wychowaniu – kształcenie uczuć i bogacenie przeżyć, przyswajanie właściwych postaw moralnych i społecznych, kształcenie wrażliwości estetycznej, zdyscyplinowanie, rozwijanie zainteresowań teatrem,
2.nauczaniu – rozwijanie mowy i bogacenie słownika, kształtowanie poprawnej wymowy dziecka, ćwiczenie pamięci, rozwijanie wyobraźni twórczej, zainteresowań czytelniczych.
Inscenizacja spełnia także wobec dziecka rolę kompensującą
i terapeutyczną. Kompensująca rola polega na tym, że w pewnym stopniu inscenizacja stanowi wynagrodzenia dziecku za braki i niedostatki, w których żyje, przenosząc je w świat piękniejszy, czarodziejski, w którym wszystko może się zdarzyć, gdzie zawsze zwycięża dobro i piękno. Ma to duże znaczenie zwłaszcza dla dzieci, które w rzeczywistym świecie czują się obco, nie są kochane, nie znają tkliwości i ciepła rodzinnego domu.
W każdej klasie znajdują się dzieci nieśmiałe, mało aktywne, z wadami wymowy, z trudnościami w nauce. Na lekcji trudno nawiązać z nimi kontakt. Przepełnione klasy i brak w procesie lekcyjnym prac zindywidualizowanych jeszcze bardziej pogłębiają te trudności.
Inscenizacja może spełniać wymienioną przez mnie wcześniej rolę terapeutyczną w stosunku do tych dzieci, które czują się onieśmielone, znajdą się bowiem zawsze takie role indywidualne lub zespołowe, które stanowić będą zaspokojenie utajnionych potrzeb, przeżyć i twórczej aktywności. Role zespołowe pozwalają pozbyć się onieśmielenia, a ileż radości da nawet niema rola dziecku nieśmiałemu.
Dzieci mają potrzebę wyrażania osobowości w sposób dramatyczny, teatralny, występuje potrzeba identyfikowania się dziecka z inną osobą, czego przejawem są zabawy twórcze i naśladowcze. Wspaniałym materiałem do inscenizacji są uprzednio wyuczone wiersze, czy proza. Oczywiście należy zaznaczyć, że w inscenizacji dziecko nie musi posługiwać się dosłownym tekstem. Może, a czasem wręcz jest wskazane by improwizowało.
Taka „teatralność” jest środkiem wyżycia się i wypowiadania dziecka za pomocą ruchu, gestu, słowa, które są podstawą rozwoju dziecka. U dzieci klas początkowych występuje konkretno – obrazowy sposób spostrzegania świata. Należy pamiętać, że dziecko w tym wieku woli patrzeć niż słuchać, a jeszcze bardziej działać niż patrzeć. Powinno się wybierać takie formy pracy, które spełniają tę właściwość psychiczną dzieci klas I – III. Są to właśnie inscenizacje. Nadają nauce szkolnej charakter zabawowy. Na lekcjach języka polskiego pracę nad tekstem inscenizacji można wykorzystać do:
1.ćwiczeń w mówieniu w zakresie dłuższych swobodnych wypowiedzi, bogacenia czynnego słownika,
2.ćwiczeń w czytaniu głośnym, cichym, indywidualnym i chóralnym, z podziałem na role, czytania z naturalną intonacją i przestankowaniem,
3.uczenia się na pamięć wierszy i tekstów,
4.różnych form wypowiedzi ustnych i pisemnych.
Etapy pracy związane z przygotowaniem inscenizacji
W poniższym zestawieniu etapów pracy związanych z przygotowaniem inscenizacji można zauważyć, iż nauka na pamięć tekstów i związane z tym ćwiczenia znalazły tu też miejsce, że na nich inscenizacja się opiera
i doskonałość ich wykonania odgrywa w inscenizacji doniosłą rolę.
1.Wybór utworu: treść obrazków, opowiadań, baśni, wierszy…
2.Ćwiczenia w czytaniu w celu dobrego zrozumienia treści obejmujące: określenie tematu utworu, sformułowanie głównej myśli, wyodrębnienie kolejności zdarzeń, określenie czasu, miejsca.
3.Ćwiczenia w czytaniu z podziałem na role, umiejętność wyodrębniania dialogów, monologów.
4.Dobór dzieci do poszczególnych ról.
5.Ćwiczenia w klasie i w domu mające na celu pamięciowe opanowanie ról.
6.Ćwiczenia kształcące poprawną dykcję, wykorzystanie magnetofonu lub płyt z nagraniem recytacji jako wzoru pięknego mówienia, nagrywanie mowy dzieci jako kontrola i samokontrola mówionego tekstu.
7.Wybór przez dzieci techniki wykonywania inscenizacji: teatrzyk cieni, lalki (różne), żywy plan.
8.Praca dzieci z lalką, przygotowanie lalek, synchronizacja ruchu ze słowem.
9.Projektowanie dekoracji, wykonanie rekwizytów.
10. Przygotowanie części muzycznej.
11.Ewentualne przygotowanie zaproszeń na inscenizację.
12.Przedstawienie inscenizacji.
Opracowała: mgr Renata Dolna nauczyciel nauczania zintegrowanego
w Zespole Szkół w Starzynie
Bibliografia:
1. J. Awgulowa, W. Świętek - ,,Inscenizacje w klasach początkowych”, Warszawa 1985, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne;
2. Praca zbiorowa pod redakcją E. Stuckiego - ,,Z teorii i praktyki nauczania początkowego”, Bydgoszcz 1978, Wydawnictwo Uczelniane WSP;
3. H. Baczyńska - ,,Metodyka języka polskiego w klasach 1-3 szkoły podstawowej”, Warszawa 1985, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
